Sa mundo ng matataas na gusali, malalaking kontrata, at walang katapusang pagpupulong, si Gabriel ay isang hari. Bilang isang kilalang abogadong milyonaryo, ang kanyang buhay ay nasusukat sa tagumpay, sa dami ng kasong naipanalo, at sa halaga ng kanyang ari-arian. Ang kanyang mundo ay gawa sa salamin at bakal, mabilis, at walang puwang para sa kahinaan.

Sa kabilang dako, sa isang maliit at malayong baryo sa Batangas, ang mundo ni Elena ay gawa sa alikabok ng pisara, sa ingay ng mga batang nagtatawanan, at sa init ng araw. Isa siyang simpleng guro na ang tanging yaman ay ang kanyang dedikasyon at ang pangarap na makapagtayo ng isang libreng paaralan para sa mga batang hindi kayang mag-aral.

Ang dalawang mundong ito, na magkasing-layo ng langit at lupa, ay nagbanggaan sa isang ‘di inaasahang paraan. Isang corporate social responsibility program ang nagdala kay Gabriel sa liblib na baryo ni Elena. Para kay Gabriel, isa lamang itong pagkakataon para sa magandang publisidad ng kanyang kumpanya. Ngunit ang nakita niya ay higit pa roon.

Nakita niya si Elena, nakatayo sa harap ng isang sira-sirang silid-aralan, na may ngiti at determinasyon na tila kayang-kaya niyang baguhin ang mundo. Ang kanyang pagtuturo ay hindi trabaho; ito ay isang misyon.

Agad na nabighani si Gabriel. Hindi sa kanyang ganda, kundi sa kanyang diwa. Sa isang mundong sanay siya na ang lahat ay may presyo, si Elena ay isang anomalya. “Hindi lahat ng bagay kailangan may kapalit,” sabi sa kanya ni Elena isang hapon habang pinagmamasdan nila ang paglubog ng araw. “Ang magbigay nang walang hinihintay na kapalit, iyun ang tunay na kayamanan.”

Ang mga salitang iyon ay tumagos sa puso ni Gabriel, na tila nagbukas ng isang pinto sa isang silid na matagal na niyang isinara. Ang abogadong sanay sa pakikipaglaban ay natagpuang sumusuko sa harap ng simpleng katotohanang ito. Nahulog ang kanyang loob. Ang pag-ibig na namagitan sa kanila ay mabilis at totoo. Sa kabila ng pagtutol ng ilan na nagsasabing sila ay mula sa magkaibang mundo, nagpasya silang magpakasal.

Ang kanilang kasal ay simple, idinaos sa maliit na simbahan sa baryo, na sinaksihan ng mga mag-aaral ni Elena at ng kalikasan. Ipinangako nila ang pagmamahalan sa hirap at ginhawa. Para kay Gabriel, ang pagsasama nila ay isang pagtakas mula sa kumplikado niyang buhay. Para kay Elena, ito ay ang katuparan ng pangarap na magkaroon ng katuwang sa kanyang misyon.

Ang kanilang unang taon ay puno ng pagsubok. Isang malaking pagkalugi sa negosyo ang halos bumura sa lahat ng pinaghirapan ni Gabriel. Ang milyonaryo ay biglang kinapos sa pera. Ngunit sa mga sandaling iyon, si Elena ang kanyang naging lakas. Ang kanilang simpleng pamumuhay sa baryo ay nagpatatag sa kanila. Magkasama nilang itinayo ang pundasyon ng kanilang pangarap—ang “Bagong Pag-asa Learning Center.”

Subalit, tulad ng isang bagyo, ang pagsubok ay napalitan ng isang mas mapanganib na kalagayan: ang labis na tagumpay.

Muling bumangon si Gabriel. Ngunit ang kanyang pagbangon ay naging mas matindi kaysa sa dati. Ang kanyang negosyo ay lumago nang husto, higit pa sa kanyang inaasahan. Ang bawat tagumpay ay nangangailangan ng mas maraming oras, mas maraming sakripisyo. Ang dating Gabriel na nahalina sa simpleng buhay ay unti-unting nilalamon ng halimaw ng ambisyon.

Ang pag-uwi niya nang gabi ay naging pag-uwi nang madaling-araw. Ang halik kay Elena ay napalitan ng mabilis na pagpasok sa opisina sa loob ng kanilang bahay. Ang amoy ng kape na ibinabahagi nila noon ay napalitan ng amoy ng alak na dala niya mula sa mga “business meeting.”

Si Elena, na naiwan sa kanilang magandang bahay, ay nagsimulang maramdaman ang lamig. Ang “Bagong Pag-asa Learning Center,” na siyang simbolo ng kanilang pagmamahalan, ay natapos na, ngunit tila ito na lamang ang tanging bagay na nag-uugnay sa kanila. Kahit ang paaralan ay nag-iisa na lamang niyang pinangangasiwaan. Si Gabriel ay abala na sa pagpapatayo ng mas malalaking gusali.

Ang agwat ay lalong lumalim sa pagdating ni Claris. Isang bago at batang empleyada ni Gabriel, matalino, agresibo, at sumasalamin sa bagong mundo ng kanyang asawa. Nakita ni Elena ang paraan ng pagtingin ni Claris kay Gabriel, at ang mas masakit, nakita niya ang paraan ng hindi pag-iwas ni Gabriel dito.

Ang pagdududa ni Elena ay isang maliit na tinik na unti-unting naging isang malaking sugat. Gabi-gabi, hinihintay niya ang kanyang asawa, umaasa na ang Gabriel na minahal niya ay babalik. Ngunit ang umuuwi ay isang estranghero.

Isang gabi, ang katotohanan ay sumampal sa kanya. Si Gabriel ay umuwing lasing, gaya ng dati, at agad na nakatulog sa sofa. Ang kanyang telepono, na laging nakadikit sa kanya, ay naiwan sa mesa. Isang mensahe ang umilaw sa screen. Mula kay Claris.

Hindi na kailangang basahin ni Elena ang kabuuan. Ang ilang salitang nakita niya ay sapat na upang kumpirmahin ang lahat ng kanyang kinatatakutan. Ang mga salitang iyon ay puno ng paglalambing at mga planong hindi siya kasama.

Ang sakit ay hindi mailarawan. Hindi ito galit, kundi isang malalim na pagkabigo. Ang lalaking pinangakuan niyang makakasama sa hirap at ginhawa ay tila kinalimutan na ang kanilang mga pangarap.

Kinaumagahan, nagising si Gabriel na may matinding sakit ng ulo. Ngunit ang sakit na iyon ay walang-wala kumpara sa sakit na kanyang mararamdaman. Ang bahay ay tahimik. Masyadong tahimik.

Walang Elena. Walang amoy ng kape.

Sa ibabaw ng kanilang unan, sa lugar kung saan dapat nakahiga si Elena, ay nakalagay ang isang bagay na kumikinang sa sinag ng araw. Ang kanyang singsing sa kasal.

Ang mundo ni Gabriel ay gumuho. Sa isang iglap, ang lahat ng kanyang tagumpay, ang kanyang yaman, ang kanyang mga gusali—lahat ay walang halaga. Ang pundasyon ng kanyang buhay, ang babaeng nagturo sa kanya kung ano ang tunay na kayamanan, ay nawala.

Sinubukan niyang hanapin si Elena. Pinuntahan niya ang baryo, ang kanilang paaralan, ang pamilya nito. Ngunit walang nakakaalam kung nasaan siya. Tila siya ay naglaho na parang bula. Iniwan niya ang lahat, dala lamang ang kanyang sarili.

Sa mga sumunod na buwan, si Gabriel ay naging isang taong nawawala sa sarili. Pinilit niyang punan ang puwang na iniwan ni Elena. Pumasok siya sa isang relasyon kay Claris, sinubukang kumbinsihin ang sarili na ito ang buhay na nararapat sa kanya. Ngunit ang bawat pagtawa, bawat paghawak, ay nagpapaalala lamang sa kanya kung ano ang nawala. Ang relasyon kay Claris ay hungkag; alam niya ito, at alam din ni Claris.

Isang araw, habang inaayos ang mga gamit sa dati nilang kwarto, natagpuan ni Gabriel ang isang sulat. Sulat-kamay ni Elena. “Kailangan nating mahanap muli ang ating sarili,” iyon ang nakasulat. Hindi ito isang sulat ng galit, kundi isang sulat ng kalungkutan.

Ang mga salitang iyon ang gumising sa kanya. Napagtanto niya na hindi lamang si Elena ang nawala; siya rin ay nawala sa kanyang sariling ambisyon.

Isang tawag ang nagpabago sa lahat. Isang kaibigan ni Elena ang tumawag. Nahanap daw niya si Elena. Nasa Lucena. At may sakit ito.

Walang pag-aalinlangan, iniwan ni Gabriel ang lahat. Ang meeting, si Claris, ang kanyang opisina. Nagmaneho siya papuntang Lucena na may kaba sa dibdib.

Natagpuan niya si Elena sa isang maliit na apartment, namumutla at mas payat. Ang sakit ay nag-iwan ng bakas sa kanyang mukha, ngunit ang kanyang mga mata ay nanatiling kalmado.

Nagkita sila. Si Gabriel ay lumuhod, umiiyak, at humingi ng tawad. Inamin niya ang kanyang mga pagkakamali, ang kanyang pagpapabaya, ang kanyang pagkabulag.

Pinatawad siya ni Elena. “Matagal na kitang pinatawad sa isip ko, Gabriel,” mahinang sabi nito. “Pero ang puso ko… baka hindi pa kaya.”

Ang mga salitang iyon, bagamat masakit, ay puno ng katotohanan. Napagdesisyunan nila na pormal na maghiwalay. Ang annulment ay isang mapait na proseso, ngunit kailangan para sa kanilang dalawa upang maghilom.

Ang karanasang iyon ang tuluyang nagbago kay Gabriel. Ang pagkawala kay Elena sa pangalawang pagkakataon—hindi dahil sa pag-alis, kundi dahil sa isang legal na desisyon—ay nagbigay sa kanya ng bagong layunin.

Itinatag niya ang “EL Foundation.” Ang ibig sabihin ng EL ay “Education, Love, Empathy, Nurture, Awareness.” Isang pundasyon na binuo hindi lang bilang pag-alala sa misyon ni Elena, kundi bilang kanyang sariling paraan ng pagsisisi at pagbabagong-buhay. Ibinuhos niya ang kanyang yaman at oras dito, tinutulungan ang mga bata, ipinagpapatuloy ang pangarap na minsan nilang pinagsaluhan.

Limang taon ang lumipas. Ang EL Foundation ay naging matagumpay, nakatulong sa libu-libong bata. Si Gabriel, bagaman matagumpay, ay nanatiling malungkot. Ang kanyang pag-ibig kay Elena ay hindi kailanman nawala.

Isang araw, nakatanggap siya ng balita. Si Elena, na matagal na niyang hindi nakikita, ay nasa Quezon. At ang kanyang sakit ay lumubha. Malubha na ang kalagayan ng kanyang baga. At sa kabila ng lahat, nagtuturo pa rin ito.

Agad na nagtungo si Gabriel sa Quezon. Ang kanyang puso ay kumakabog, hindi sa kaba, kundi sa takot.

Natagpuan niya si Elena sa isang maliit na paaralan sa gilid ng bundok. Siya ay sobrang payat, mahina, at kitang-kita ang hirap sa kanyang paghinga. Ngunit sa harap ng mga bata, ang kanyang mga mata ay nagniningning pa rin.

Nang makita siya ni Elena, isang maliit na ngiti ang sumilay sa kanyang mga labi. Walang sisihan. Walang galit. Tanging pagtanggap.

Sa mga sumunod na linggo, hindi umalis si Gabriel sa tabi niya. Ang dating milyonaryong abala ay naging isang tapat na tagapag-alaga. Siya ang nagpapakain sa kanya, nag-aayos ng kanyang higaan, at nagbabasa ng mga libro para sa kanya. Ginawa niya ang lahat ng bagay na ipinagkait niya noon.

Sa mga sandaling iyon, si Elena ang muling naging guro, at si Gabriel ang kanyang estudyante. “Ang pinakamahalagang aral sa buhay, Gabriel,” sabi ni Elena, na bahagya nang makapagsalita, “ay hindi lang matutunan ang magbasa o magsulat. Kundi ang magmahal ng totoo, kahit masaktan ka.”

Niyakap ni Gabriel ang bawat sandali. Alam niyang ito na ang kanilang huling pagkakataon. Isang hapon, kinuha niya ang isang maliit na kahon. Sa loob nito ay isang simpleng singsing, hindi gawa sa mamahaling dyamante, kundi isang simpleng pilak na singsing.

“Elena,” sabi niya, habang lumuluha, “Handa ka na bang patawarin ng puso mo?”

Muling nag-propose si Gabriel. Hindi para sa isang kasal na puno ng pangarap, kundi para sa isang muling pagkakaisa na binuo sa pagpapatawad. Tumango si Elena, at isinuot ni Gabriel ang singsing sa kanyang payat na daliri.

Ang kanilang mga huling araw ay puno ng mga alaala. Nagbahagi sila ng mga kwento, mga tawa, at mga aral. Inihambing ni Elena ang kanilang pag-ibig sa isang ilog. “Minsan, malakas ang agos, minsan may mga bato at unos,” bulong niya. “Pero ang mahalaga, patuloy itong dumadaloy.”

Isang gabi, habang yakap-yakap siya ni Gabriel, pumanaw si Elena. Payapa siyang pumikit, sa mga bisig ng lalaking minahal niya, pinatawad, at binago. Naiwan si Gabriel na wasak ang puso, ngunit sa kauna-unahang pagkakataon sa kanyang buhay, nakaramdam siya ng tunay na kapayapaan.

Matapos ang libing, ipinagpatuloy ni Gabriel ang kanyang misyon nang may bagong sigla. Natagpuan niya ang huling sulat ni Elena sa ilalim ng kanyang unan. “Sa bawat batang matutulungan mo,” nakasulat dito, “ako iyon. Huwag kang tumigil.”

Itinayo ni Gabriel ang “Elena Rivera Memorial Library” at ang “Chapel of St. Elena of Compassion” sa tabi ng kanilang unang paaralan. Ang EL Foundation ay lumago, naging isang pambansang kilusan ng edukasyon at pag-asa.

Lumipas ang maraming taon. Si Gabriel ay tumanda, ang kanyang buhok ay pumuti, ngunit ang kanyang dedikasyon ay hindi kumupas. Sa edad na 71, natagpuan siyang pumanaw nang payapa sa kanyang upuan, nakatanaw sa hardin, habang hawak-hawak ang huling sulat ni Elena.

Inilibing siya sa tabi ng kanyang minamahal, sa ilalim ng isang matayog na punong Nara. Ang kanilang kwento ay naging isang alamat sa baryo—isang kwento ng pag-ibig na nasira ng ambisyon, ngunit muling nabuo ng pagpapatawad. Isang patunay na ang pag-ibig ay hindi natatapos sa huling hininga, kundi nabubuhay magpakailanman sa bawat kabutihang iniwan sa mundo.