Ang simpleng pag-uwi sa probinsya ay dapat sana’y punung-puno ng saya, ng alaala ng kabataan, at ng mainit na pagsalubong ng pamilya. Subalit, para sa isang binata at sa kanyang pinsan, ang taunang Pistang Bayan na matagal na nilang inaasam ay hindi lang nagdala ng kagalakan—ito ay nagbukas ng isang madilim, matagal nang nakabaon na lihim ng bayan, na nagpakita na ang bawat pagdiriwang ay may katumbas na tributo na dapat bayaran. Ang pistahan ay naging patibong, at ang masayang selebrasyon ay nauwi sa isang bangungot na hinding-hindi na nila malilimutan.

Ang Pang-akit ng Probinsya at ang Lihim sa Likod ng Kapayapaan
Sa simula, ang kuwento ay tipikal na balik-probinsya. Ang bida, na matagal nang namuhay sa siyudad, ay hinahanap ang kapayapaan at simpleng pamumuhay na matatagpuan lamang sa kanyang pinagmulan. Ang mga alaala ng tahimik na mga umaga, ang paglalakad sa ilalim ng mga punong mayabong, at ang pagiging malapit ng mga tao ay tila isang matamis na paanyaya. Ngunit higit sa lahat, ang nagdala sa kanya pabalik ay ang taunang Pistang Bayan—isang selebrasyon na kilala sa buong rehiyon dahil sa kagarbohan, harana, sayawan, at walang katapusang handaan.

“Ang pinakamasayang bahagi ng pag-uwi ay ang pagdalo sa Pistahan,” panimula ng bida, na nagpapakita ng labis na pananabik. Kasama niya sa paglalakbay ang kanyang pinsan at matalik na kaibigan na si Ben, na siya ring taga-bantay niya at taga-pigil sa kanyang hilig sa pag-inom. Ang pagkakaibigan nina Ben at ng bida ay tila salamin ng buhay sa probinsya—tapat, walang halong kaplastikan, at laging may malasakit.

Ang kanilang intensyon ay manatili nang mas matagal kaysa dati. May isang lugar pa raw kasing gusto puntahan ang bida bago sila umalis. “Alam mo naman, Ben. May gusto pa akong puntahan bago tayo umalis,” sabi ng bida, na tila may lihim na pinaplano.

“Sige, sige. Pagkatapos ng harana, pupuntahan natin ‘yan,” sagot ni Ben. Ang kanilang mga salita ay nagbigay ng impresyon na ang gabi ay magiging mahaba, masaya, at walang pakialam sa bukas—isang perpektong gabi para sa isang pagdiriwang.

Sa simula, nag-uumapaw ang kagalakan. Naglalakad sila sa gitna ng karamihan, nakikipag-usap, nakikisalamuha, at siyempre, umiinom. Ngunit dito na nagsimula ang maliit na alalahanin ni Ben. “Oh, tama na ‘yan. Tama na ‘yan. Umiinom ka na naman eh,” sita ni Ben. Ang pag-aalala ni Ben ay hindi lang simpleng pangaral ng matalik na kaibigan kundi tila isang premonition ng masamang mangyayari. Subalit, tulad ng karaniwang matitigas ang ulo, tumutol ang bida: “Huwag ka na. Minsan lang tayo magkita, Ben.”

“Pero, delikado ‘yan. Baka mapahamak ka pa,” patuloy na pag-aalala ni Ben. Ang mga salitang ito ni Ben ay tila hindi na tungkol sa pag-inom kundi may mas malalim na kahulugan—isang babala tungkol sa delikadong gabi na kanilang kinahaharap. Ngunit ang bida, puno ng kumpiyansa, ay pinakalma lang siya: “Relax lang, Ben. Ako pa.”

Ang kasayahan at kumpiyansa ay mabilis na naglaho nang makasalubong nila ang isang matangkad, misteryoso, at nakakubling matandang lalaki.

Ang Matandang Taga-Ani at ang Nakakakilabot na Babala
Ang matandang lalaki ay hindi ordinaryong tao. Ang kanyang matangkad na tindig, ang paraan ng kanyang pagkukubli, at ang tungkod na hawak niya ay nagbigay ng isang aura ng misteryo at awtoridad. Lumapit siya at humingi ng kontribusyon, isang karaniwang gawain sa panahon ng Pista.

“Mag-ambag kayo sa Pista. Kailangan namin ng pantulong para sa mga kasayahan,” sabi ng matanda.

Nag-abot ng pera ang bida, isang simpleng gawaing dapat sanang magtapos sa isang pasasalamat. Ngunit ang sumunod na sinabi ng matanda ay hindi lang banta kundi isang sumpa: “Huwag na kayong magpakita sa akin mamaya. Kapag nakita ko pa kayo, hindi ko na kayo bibigyan ng diskwento.”

Ang pahayag na ito ay hindi lang tungkol sa pera o kontribusyon. Ito ay isang direktang banta sa kanilang buhay. Ang salitang “diskwento” ay hindi tumutukoy sa presyo ng produkto kundi sa halaga ng kanilang pag-iral. Ang pag-alis ng matanda, matapos ang nakakakilabot na babala, ay nag-iwan kay Ben na may kitang-kitang takot sa mukha. Ang kagalakan ay napalitan ng isang malamig na kaba.

Mula sa sandaling iyon, nagbago ang kapaligiran. Ang dating masiglang musika ng Pistang Bayan ay tila lumabo, at ang mga ngiti ng mga tao ay tila nagbago. Nagsimula nang makaranas ng kakaibang ingay at mga anino ang bida. Ang kanyang pagkalasing ay tila nagbigay ng kakaibang sensitivity sa mga bagay na hindi nakikita ng ordinaryong mata.

“Ben, may naririnig ka bang kakaiba?” tanong niya.

Ang katotohanang hindi napansin ni Ben ang mga ingay at anino ay nagpahiwatig na baka ang karanasan ay personal, at marahil ay may koneksyon sa matandang lalaki na kanilang nakasalubong. Ang matanda ay hindi lang isang simpleng opisyal ng Pista kundi isang tagapagbantay o, mas masahol pa, isang taga-ani na may hawak sa kapalaran ng mga dumalo.

Ang Bahay na Walang Ingay: Lihim na Patibong
Habang patuloy silang naglalakad, may napansin silang isang bahay na tila may nagaganap na pagdiriwang. May mga tao sa loob, may mga palamuti, ngunit walang ingay. Ang senaryong ito ay labag sa diwa ng Pista—isang pagdiriwang na dapat ay puno ng ingay at buhay. Ang mas nakakakilabot ay ang pagtingin sa kanila ng mga tao sa loob—hindi tingin ng pagbati, kundi tingin na puno ng takot.

“Umalis na tayo dito. Hindi maganda ang pakiramdam ko,” pilit ni Ben. Ang kanyang instinct ay humihila na sa kanya papalayo, ngunit ang kuryosidad ng bida ay mas nangingibabaw.

“Hindi,” ang matigas na sagot ng bida. Gusto niyang alamin ang misteryo ng gabing iyon, lalo na nang mapansin niya ang mga kakaibang marka at palatandaan na tila konektado sa matanda. Ang mga markang ito ay tila mga sigils o symbols na nagpapahiwatig ng isang ritwal na isinasagawa sa gitna ng kagalakan. Ito na ang punto kung saan nagdesisyon ang bida na ituloy ang paghahanap ng kasagutan, na nagdala sa kanila sa mas malalim na panganib.

Ang pag-iimbestiga nila ay nagbukas ng isang portal sa katotohanan. Habang naghahanap sila ng kasagutan, lalong lumala ang sitwasyon. May mga taong nakasalubong sila na bigla na lang naglaho—hindi nawala sa paningin, kundi parang sinipsip ng hangin. Ang mga tunog ng Pista ay hindi na musika kundi mga sigaw at ungol, tunog ng paghihirap, na tila galing sa ilalim ng lupa.

Dito na nila natuklasan ang katotohanan: Ang Pistang Bayan ay naging palaruan ng isang masamang nilalang. Ang matandang lalaki ay hindi lang isang simpleng namumuno; siya ang taga-ani ng pagdiriwang—isang nilalang na umaani ng mga kaluluwa, na ginagamit ang kagalakan bilang pain. Ang Pistang Bayan ay isang taunang ritwal ng pag-aalay.

Ang Kasukdulan: Walang Diskwento sa Tributo ng Buhay
Ang dalawa ay nahuli sa gitna ng matinding kaguluhan. Ang mga anino ay naging porma, at ang mga ingay ay naging mga boses. Ang pagtatangkang tumakas ay naging imposible dahil ang buong lugar ay tila isang maze na dinisenyo upang mahuli sila. Ang Pista ay hindi na selebrasyon kundi isang madugong patibong.

Sa gitna ng desperasyon at takot, nagdasal si Ben: “Diyos ko, tulungan mo kami!” Ang pananalangin ay ang huling panangga laban sa matinding kasamaan na kanilang kinakaharap.

Hinarap ng bida ang matanda at nagtanong: “Ano ang gusto mo sa amin? Bakit mo ito ginagawa?”

Ang sagot ng matanda ay tumatak sa kanilang isip at kaluluwa, isang tinig na puno ng galit at kasamaan: “Ang Pista ay dapat bayaran ng buhay. Hindi kayo makakaalis nang walang tributo!”

Ito ang huling piraso ng puzzle—ang katotohanang ang Pistang Bayan ay nagpapatuloy dahil sa isang kasunduan na dapat bayaran ng buhay ng tao. Ang “kontribusyon” na hiniling sa simula ay hindi pera kundi ang kanilang pag-iral.

Ang sumunod ay isang madugong labanan, hindi sa tao kundi sa isang nilalang na mas matanda pa sa kanilang bayan. Ang bida at si Ben ay nagpumilit na makatakas, gamit ang lahat ng kanilang lakas at talino. Sa huli, sa isang paraang tanging ang mga miracles lamang ang makakapagpaliwanag, sila ay nakatakas.

Umuwi sila, hindi bilang mga nagdiwang kundi bilang mga nakaligtas. Ang kanilang pag-uwi ay hindi na tungkol sa paghahanap ng kapayapaan kundi sa paglimot sa bangungot. Ang Pistang Bayan ay hindi na isang kagalakan kundi isang alaala ng matinding katatakutan. Ang kanilang karanasan ay nag-iwan ng isang aral na hinding-hindi na nila kailanman malilimutan: Ang ilang pagdiriwang ay mas mabuting hindi na lang balikan, dahil ang bawat ngiti at kasayahan ay maaaring may kapalit na buhay na dapat bayaran. Ang lihim ng bayan ay nanatili, at ang Pistang Bayan ay patuloy na maghahanap ng kanyang tributo.