Ang paniniwala ng marami na ang posisyon sa gobyerno ay dapat maging tungkol sa serbisyo ay tila winasak ng matitinding alegasyon ni dating Ako Bicol Representative Zaldy Co. Sa isang bombshell na pagbubunyag, idinetalye ni Co ang isang sistematiko at organisadong korapsyon na umaabot sa pinakamataas na antas ng pamahalaan, direktang nagtuturo kina Pangulong Bongbong Marcos Jr. (PBBM), Speaker Martin Romualdez, at maging sa pamangkin ng Pangulo na si Congressman Sandro Marcos. Ang kanyang mga pahayag ay hindi lamang tumutukoy sa kickbacks na umabot sa $56 bilyong piso kundi pati na rin sa daan-daang bilyong pisong insertions sa pambansang budget—mga pondo na dapat sana ay inilaan para sa pag-unlad at serbisyo sa bayan, ngunit ginamit lamang upang palakihin ang kanilang personal na yaman. Ang pagbubunyag na ito ay hindi lamang naglalantad ng financial corruption kundi nagpapakita ng tindi ng kapangyarihan na handang manakot at magbanta upang manatiling nakalibing ang katotohanan.

Ang Simula ng Pagkaladkad: $2 Bilyong Monthly Delivery at ang Hatiang Marcos-Romualdez
Ang pagbubunyag ni Zaldy Co ay hindi nag-umpisa sa espekulasyon, kundi sa detalyadong insider information tungkol sa kung paano gumana ang kickback system sa loob ng Kongreso at Ehekutibo. Ang kanyang posisyon bilang Chairman ng House Committee on Appropriations noong 2022 ang naglagay sa kanya sa sentro ng kontrobersya.

Ayon kay Co, kagyat siyang inutusan ni Speaker Martin Romualdez na magkaroon ng $2 bilyong piso kada buwan na deliveries mula sa SOP collections. Ang mas nakakagulat, sinabi raw mismo ni Romualdez sa kanya ang hatihan: “hati sila ni Pangulong Marcos sa perang iyon,” na gagamitin bilang “bagsakan at imbakan” ng pera mula sa mga SOP collection at deliveries para sa Pangulo.

Kahit pinabulaanan ni Co na nakatanggap siya ng $21 bilyon, kinumpirma niya na $56 bilyong piso ang kabuuang pera na dumaan sa kanya para kina PBBM at Romualdez mula 2022 hanggang 2025.

Ang Delivery System ay detalyado at seryoso:

Ang Sorsyos: Sa tulong nina Yusf Bernardo at DPWH District Engineer Henry Alcantara, nagkaroon ng pormal na hatian sa mga proyekto ng DPWH: 22% para kay Romualdez, 2% para kay Bernardo, at 1% para kay Alcantara.

Ang Transaksyon: Ang pera ay tinatanggap ng mga tauhan ni Co (Paul Estrada at Martisay) mula sa mga tauhan ni Alcantara sa iba’t ibang lugar, tulad ng Valverde at BGC parking.

Ang Final Drop-off: Ang pera ay idine-deliver sa tauhan ni Romualdez na si Joselyn Sireno sa kanyang mga bahay sa North at South Forbes Park. Ang papel ni Co ay i-text lamang ang kumpirmasyon kay Romualdez kapag naihatid na ang pera.

Ang sistemang ito ay nagpapakita ng isang malawak na network ng korapsyon na tila gumamit ng mga public works project bilang cash cow para sa mga matataas na opisyal.

Ang Personal na Delivery kay PBBM: $1 Bilyon sa Tamarin Street
Ang climax ng pagbubunyag ay ang direktang pag-uugnay ni Co kay Pangulong Marcos Jr. sa delivery ng pera.

Noong Nobyembre 2024, ipinaalam ni Joseph “Jojo” Cadis (tauhan ng Pangulo) kay Co na masama ang loob ni PBBM dahil wala siyang natatanggap na remittance. Agad na inutusan ni Romualdez si Co na mag-deliver ng $1 bilyong piso para kay BBM.

Ang mas nakakakilabot na detalye ay ang pag-amin umano ni Romualdez: “Sinabi rin po sa akin speaker Martin Romales na si PBBM ang nag-uto sa kanya na bilhin ang bahay sa number 30 Tamarin Street, South Forbes Park, para gamitin bilang bagsakan at imbakan ng pera para sa pangulo.” Ang bahay na ito ay ginawang lihim na warehouse para sa ill-gotten wealth.

Personal na nag-deliver si Co ng pera kay Jojo Cadis sa nasabing address sa South Forbes Park:

Disyembre 2, 2024: $200 milyon

Disyembre 5, 2024: $800 milyon

Ang kabuuang $1 bilyong piso ay personal na naihatid ni Co. Ang pagkakaroon ng personal involvement ni Co sa delivery na ito ay nagbigay ng matinding bigat at kredibilidad sa kanyang mga akusasyon, na hindi na lamang hearsay kundi first-hand knowledge.

Ang Galit ng Pangulo at ang Bilyong-Bilyong Insertions
Ang korapsyon ay hindi nagtapos sa kickbacks. Ibinulgar din ni Co ang system of budget insertions na ginawa mismo ni PBBM at ng kanyang mga tauhan.

Sa kabila ng $1 bilyong delivery at $100 bilyong insertion sa 2025 budget (sa pamamagitan ng BCAM committee), galit pa rin daw si PBBM. Ang Pangulo ay naglabas ng direktang utos kay Co: “Huwag mo akong pigilan sa mga insertions ko. Huwag ka nang makialam sa budget.”

Ito ay nagpakita na si PBBM mismo ang nag-utos kina Secretary Mina Pangandaman at USEC Adrian Bersamin na ipasok ang $100 bilyong proyekto. Nang tanungin ni Cadis kung pwedeng i-charge na lang ang $50 bilyong insertion na gusto ni PBBM sa $100 bilyon, ang sagot ng Pangulo ay nagpakita ng tindi ng greed: “humingi ka ng bago or dagdag na insertions.”

Ang budget manipulation ay nagpatuloy hanggang sa 2026 budget, kung saan may panibagong $97 bilyong flood control insertion na ipinasok mismo sa President’s Budget (NEP), na kinumpirma pa umano ni Secretary Manny Bunoan. Kung pagsasamahin, ang mga insertion at kickbacks ay aabot na sa daan-daang bilyong piso, na nagpapakita ng financial devastation sa kaban ng bayan.

Ang Pagsali ni Sandro Marcos: $50 Bilyong Insertions at mga Banta
Hindi lang ang Pangulo at Speaker ang sangkot. Ikinakaladkad din ni Co ang pangalan ni Congressman Sandro Marcos, ang pamangkin ng Pangulo. Ayon kay Co, si Sandro ay may sariling insertions taon-taon:

2023: $9.636 bilyon

2024: $40.174 bilyon

2025: $1.127 bilyon

Kabuuang $50.938 bilyon

Ang matinding isyu ay ang pag-amin ni Co na galit si Sandro dahil kulang ng $8 bilyon ang gusto niyang ipasok, at nagbanta si Sandro na “ipapatagal ako at magfa-file ng maraming kaso” dahil may mga contractor na nakapag-advance na sa kanya. Ito ay nagpapakita na ang sistema ng insertion ay konektado sa mga advance payment mula sa mga contractor, na nagpapatunay ng sistematikong advance corruption. Nangako si Co na ilalabas niya ang listahan ng mga proyekto ni Sandro.

Ang Panganib sa Buhay: Ang Banta na Palabasin siyang “Terorista”
Sa gitna ng matitinding pagbubunyag, ang pinakamalaking pag-aalala ni Zaldy Co ay ang banta sa kanyang buhay. Sa kanyang pahayag, sinabi niya na hindi siya makauuwi dahil malaki ang banta sa kanyang kaligtasan.

“Papalabasin ang administrasyon na ako ay isang terorista sa loob at labas ng Pilipinas para mailibing ako kasama ang katotohanan.”

Ang banta na gagamitin ang label na “terorista” upang patahimikin siya ay nagpapakita ng tindi ng kapangyarihan na handang gumawa ng matinding aksyon upang pigilan ang paglabas ng katotohanan. Ang banta ay hindi lamang sa kanyang buhay kundi sa katotohanan mismo.

Ang mga pagbubunyag ni Zaldy Co ay nagbigay ng isang crystal clear picture ng political landscape na tila kinokontrol ng financial greed. Ang bilyun-bilyong pisong kickbacks at insertions ay nagpapakita na ang public service ay nagiging self-service, at ang pondo ng bayan ay ginagamit upang palakasin ang pamilya at mga kaalyado. Ang laban ni Zaldy Co ay laban ng lahat ng Pilipinong naghahanap ng katarungan at malinis na pamamahala. Ang kanyang whistleblowing ay nangangailangan ng agarang imbestigasyon at proteksyon.