Sa mata ng publiko, si Helena Cruz ang perpektong babae — maganda, matalino, at tila isinilang upang magningning. Sa bawat patalastas at pelikula, siya ang sagisag ng pag-asa at karangyaan. Ngunit sa likod ng mga ilaw, may mga lihim na hindi kailanman nakunan ng kamera, mga sigaw na nalunod sa palakpakan, at mga luhang natuyo bago pa makita ng mundo. Sa mga gabi ng kanyang kasikatan, may mga sandaling hindi niya maintindihan kung bakit, sa kabila ng tagumpay, may isang malalim na lungkot na parang unti-unting lumalamon sa kanya. Sa gitna ng kanyang pag-akyat sa tuktok ng showbiz, dumating sa kanyang buhay si Marco del Rosario, isang negosyanteng kilala sa charm at impluwensya. Sa unang tingin, sila ay parang kwento ng perpektong pag-ibig. Kapag magkasama sila sa mga event, tila walang makakabasag sa kanilang ningning. Ngunit ayon sa mga malalapit kay Helena, unti-unti siyang nagbago. Minsan ay napapansin nilang may mga pasa sa kanyang braso, o kaya’y biglang nagkakansela ng taping nang walang malinaw na dahilan. Kapag tinatanong, palaging sagot niya: “Pagod lang ako.” Ngunit sa kanyang mga mata, may takot na hindi maipaliwanag.

Ang mga kaibigan niyang matagal nang nakakakilala sa kanya ay nagsasabing dati, si Helena ay masayahin, palabiro, at punô ng pangarap. Ngunit sa mga huling taon, tila ba may pader na itinayo sa pagitan niya at ng mundo. “Parang nakakulong siya sa sariling buhay,” sabi ng isang kaibigan. “Hindi na siya ‘yung Helena na kilala namin.” Lumala ang lahat nang unti-unti na ring lumamig ang kanyang karera. May mga proyekto siyang hindi natutuloy, mga alok na tinanggihan, at mga isyung hindi niya sinasagot. Ang dati niyang tahanan ng mga ngiti ay napalitan ng katahimikan. Sa mga interbyu, pilit siyang nakangiti, ngunit malinaw sa kanyang mga mata — may sugat na hindi nakikita.

Isang gabi, sa gitna ng katahimikan ng Mandaluyong, isang tawag ang gumising sa mga kapitbahay. May sigawan daw sa unit ni Helena. May mga kalabog at tunog ng basag na salamin. Ilang minuto lang, biglang tumahimik ang lahat. Pagdating ng mga pulis, natagpuan nila ang kanyang katawan sa ibaba, nakahandusay sa malamig na sahig. Ang opisyal na pahayag: “Possible suicide.” Ngunit marami ang hindi naniwala.

“Hindi siya gano’n,” mariing sabi ni Lani, isa sa kanyang pinakamalapit na kaibigan. “May plano pa siyang pelikula. May pinag-uusapan pa kaming foundation.” Ngunit matapos lamang ng tatlong araw, tuluyang isinara ng awtoridad ang kaso. Walang follow-up investigation. Walang mga dokumentong ipinakita. Walang CCTV footage na nailabas kahit alam ng lahat na may camera ang buong gusali. “Parang minadali,” sabi ng isang opisyal na tumangging magpakilala. “Parang may gustong itago.”

Lumabas din sa autopsy report na may mga marka sa braso at leeg ni Helena — mga bakas na tila hindi gawa ng isang taong kusang tumalon. Ngunit sa halip na sagutin, ang mga tanong ay tinabunan ng katahimikan. Si Marco del Rosario, ang kanyang nobyo, ay hindi nagbigay ng kahit isang pahayag. Ayon sa kanyang abogado, “wala siyang kinalaman.” Ngunit ilang araw matapos mailibing si Helena, lumipad siya patungong Singapore at hindi na muling nagbalik.

Habang lumilipas ang mga buwan, unti-unti nang nalilimutan ng publiko si Helena. Ang kanyang mga billboard ay pinalitan ng mas batang mukha. Ang mga pelikula niyang dati’y paulit-ulit sa telebisyon, tinanggal na sa lineup. Ngunit sa likod ng katahimikan, may mga tao pa ring hindi mapalagay. Isa na rito si Ely, dating staff sa network kung saan nagsimula si Helena. “Isang linggo bago siya namatay, pumunta siya sa opisina,” kuwento niya. “Tahimik lang siya pero may sinabi siyang hindi ko makalimutan: ‘Kapag nawala ako, huwag kang maniniwala agad.’”

Nang lumabas ang impormasyong iyon, muling nabuhay ang interes ng publiko. May ilang independent journalists ang nagsimulang mag-imbestiga. Isang taon matapos ang trahedya, isang report ang lumabas na nagsasabing nakakuha sila ng email ni Helena na ipinadala sa isang kaibigan sa abroad — naglalaman umano ng mga larawan ng kanyang mga sugat at isang voice recording kung saan maririnig ang mga salitang, “Ayoko na. Pakawalan mo na ako.” Ngunit bago pa man maisapubliko, bigla raw nabura ang mga file mula sa server. Walang bakas kung sino ang may kagagawan.

Noong 2024, isang dating bodyguard ni Marco ang lumantad sa isang online documentary. “Narinig ko silang nag-aaway bago siya mahulog,” aniya. “Sumisigaw siya, umiiyak. Sabi niya, ‘Tama na.’ Pagkatapos, biglang katahimikan.” Ngunit bago pa man makapagsumite ng pormal na affidavit, ang lalaki ay naglaho na parang bula. Ayon sa imbestigador, “umalis daw ng bansa.” Wala nang sumunod na update.

Ang mga tagahanga ni Helena ay hindi rin tumigil sa paghahanap ng sagot. Tuwing anibersaryo ng kanyang kamatayan, may mga bulaklak na iniiwan sa harap ng gusaling iyon. May mga kandilang nakasindi, mga larawan ng kanyang ngiti, at mga liham na may mga salitang: “Hindi ka namin nakakalimutan.” Para sa kanila, si Helena ay hindi lamang isang artista — isa siyang simbolo ng mga babaeng piniling manahimik dahil sa takot, hiya, o pagmamahal sa maling tao.

Sa kabila ng lahat, may iisang tanong na nananatili: sino ang pumatay sa kanyang liwanag? Ang gobyerno ba, na piniling manahimik? Ang lalaking minahal niya, na biglang naglaho? O ang industriya, na mas piniling kalimutan kaysa harapin ang katotohanan?

Sa mga huling pahina ng kanyang diary, na natagpuan ng kanyang kapatid, may isang pangungusap na tila sagot sa lahat:

“Hindi ako natatakot mamatay. Ang kinatatakutan ko ay mabuhay sa mundong walang totoo.”

At marahil, iyon ang pinakamalalim na dahilan kung bakit ang kanyang kuwento ay patuloy na nabubuhay. Ang kanyang pangalan ay hindi na mababanggit sa mga bagong pelikula, ngunit sa bawat babaeng nakararanas ng pananakit, takot, at kawalan ng boses — naroon si Helena, humihinga sa kanilang mga mata.

Ngayong lumipas na ang mga taon, mas malinaw na: ang kwento niya ay hindi lamang tungkol sa isang babaeng bumagsak mula sa balkonahe, kundi tungkol sa sistemang paulit-ulit na kumikitil sa mga kagaya niya — tahimik, marangal, at hindi marunong sumigaw.

Kung totoo man ang sinabi ng kanyang kaibigan na “may lihim siyang iniwan,” marahil ay iyon ang katotohanang gusto niyang marinig ng lahat: na minsan, ang mga pinakamagagandang mukha ay may pinakamasakit na kwento; na sa likod ng ningning, may dilim na pilit itinatago ng mga ilaw ng entablado.

At sa bawat paglipas ng gabi, kapag ang mga billboard ay muling nagliliwanag, may iisang tanong pa ring bumabalik sa isipan ng mga nakakaalala sa kanya:
Sino ang pumatay kay Helena Cruz — at kailan muling sisikat ang liwanag na tinanggal sa kanya?