Manila, Philippines —
Tahimik ang lahat nang sumiklab ang bagong tensyon sa West Philippine Sea. Ngunit ayon sa mga dokumentong nakuha ng Investigative Desk, matagal nang may babala — isang lihim na mensahe mula sa Singapore na maaaring nakapagpigil sa krisis kung ito lamang ay pinakinggan ng pamahalaan ng Pilipinas.

Ang mensaheng iyon, kilala sa diplomatic circles bilang “The Lion City Warning”, ay sinasabing ipinadala apat na buwan bago lumabas ang mga ulat tungkol sa limang barkong pandigma ng China na lumapit sa eksklusibong teritoryo ng Pilipinas. Ngunit, ayon sa mga insider, “sinadyang hindi ipaalam sa Pangulo.”

ANG UNANG LIHAM: ISANG PAALALA MULA SA TIMOG

Noong huling linggo ng Hunyo, isang opisyal mula sa Ministry of Foreign Affairs ng Singapore ang nagpadala ng encrypted diplomatic cable sa Department of Foreign Affairs ng Pilipinas. Nakasaad dito ang seryosong babala:

“Certain Chinese naval activities indicate an intent to expand influence southward. Your defense posture in Palawan is being mapped — through satellite and cyber reconnaissance.”

Ayon sa liham, nakita raw ng Singaporean intelligence ang mga paggalaw ng Chinese surveillance satellites na nakatuon mismo sa mga pasilidad ng Philippine Navy. Ipinayo ng Singapore na agad magpatupad ng joint electronic countermeasures kasama ang ASEAN partners, lalo na ang Malaysia at Indonesia.

Ngunit imbes na aksyunan, ayon sa isang tagaloob ng DFA, “itinabi lang ito sa classified file.” Ang dahilan: ayaw raw magmukhang paranoid ang Pilipinas sa harap ng Beijing.

ANG PULONG NA HINDI NATULOY

Dalawang linggo matapos dumating ang liham, nakatakda sanang bumisita sa Maynila ang Singaporean Defense Minister upang magpaliwanag nang personal tungkol sa intel report. Ngunit isang araw bago ang biyahe, biglang nakansela ang meeting. Sa opisyal na dahilan, “schedule conflict” daw, ngunit ayon sa aming source mula sa embahada, may nagsabi mula sa loob ng Malacañang na “hindi ito ang tamang panahon para pag-usapan ang China.”

Ang kanselasyong iyon, ayon sa mga diplomat, ay isa sa pinakamalaking missed opportunity ng bansa. Dahil ilang linggo lang ang lumipas, nagsimula nang magpakita ng agresibong presensiya ang mga barkong Tsino sa reef na malapit sa Palawan.

ANG IKALAWANG BABALA — AT ANG PANGUNGUTYA

Noong Agosto, isa pang mensahe mula sa Singapore ang dumating, mas maigsi ngunit mas mabigat:

“If your Navy ignores this pattern, you will face a maritime humiliation within 90 days.”

Ang liham ay agad ipinadala sa National Security Council, ngunit ayon sa aming nakuhang transcript, isang mataas na opisyal ang tumawa at sinabing,

“Singapore always exaggerates. They don’t even have a proper army.”

Ngayon, tatlong buwan matapos ang babalang iyon, nagkatotoo ang mga sinabi sa liham — limang barkong pandigma ng China ang lumapit sa karagatan ng Pilipinas, nag-patrol nang walang abiso, at muling ipinakita ang kanilang lakas sa gitna ng pinakamaselang panahon ng tensyon sa rehiyon.

ANG NAWAWALANG DOKUMENTO

Sa gitna ng lahat, isang ulat na tinaguriang “Lion City Intelligence Summary 04/23” ang sinasabing ibinahagi ng Singapore sa piling bansa sa ASEAN — kabilang dapat ang Pilipinas. Ngunit nang hiningi ng Senado ang kopya nito sa pamamagitan ng isang confidential request, sinabi ng DFA na “walang natanggap na ganoong dokumento.”

Ngunit isang whistleblower mula sa loob ng National Defense office ang lumantad at nagsabing,

“Nasa atin ang dokumentong ‘yan. I personally saw it in the briefing room. Pero may utos na huwag gamitin bilang opisyal na reference.”

Ayon sa kanya, ang mismong dokumentong iyon ay naglalaman ng diagram kung saan tinukoy ng Singapore ang eksaktong posisyon kung saan magpapakita ang Chinese warships — at tumugma iyon sa aktwal na lokasyon kung saan sila nakita nitong Oktubre.

ANG DIPLOMATIKONG PAGKAKAHIWA

Dahil sa pangyayaring ito, tila lumamig ang ugnayan ng dalawang bansa. Ayon sa isang diplomat na nakabase sa Jakarta,

“Singapore was disappointed. They gave the warning in good faith, but Manila treated it as noise.”

Isang confidential meeting sa sidelines ng ASEAN Summit ang naganap noong Setyembre, kung saan diumano’y binanggit ng isang Singaporean official sa kanyang Philippine counterpart:

“We tried to prevent this. But you chose to listen to others.”

Hindi malinaw kung sino ang tinutukoy niyang “others,” ngunit may mga nagsasabing ito ay patama sa impluwensiya ng Amerika sa mga desisyon ng Pilipinas pagdating sa seguridad sa karagatan.

ANG EPEKTO NG HINDI PAKIKINIG

Dahil sa pagkabigo ng gobyerno na kumilos nang maaga, lumalabas ngayon na mas lumaki ang kontrol ng China sa ilang bahagi ng karagatan. Ang mga mangingisda sa Zambales at Palawan ay nagsasabing mas madalas na nilang nakikita ang mga banyagang barko kaysa sa mga Pilipinong coast guard.

Ang ilang eksperto ay nagsasabing kung pinakinggan lang ang Singapore, maaaring naagapan ang sitwasyon. Ayon sa isang retired admiral:

“Singapore has one of the most advanced maritime intelligence systems in Asia. They knew what was coming. We ignored it — and now, we’re paying the price.”

ANG MISTERYO SA LIKOD NG TAHIMIK NA KATAKOTAN

May isa pang palaisipan: ilang oras bago ilabas ng Singapore ang ikatlong babala nito, may mga ulat na isang Pilipinong diplomat ang biglang ni-recall pabalik sa bansa — walang paliwanag. May nagsasabing siya raw ang dapat maghatid ng mensahe nang personal sa Palasyo. Ngunit pagdating niya sa Maynila, hindi na siya lumabas sa publiko.

Hanggang ngayon, wala siyang opisyal na pahayag. Ayon sa mga kasamahan niya, “he’s under debriefing.”

ANG TANONG NA HINDI MASAGOT

Ngayon, habang patuloy ang tensyon sa karagatan, unti-unti ring lumalabas ang katotohanan: may pagkakataon sanang naiwasan ito. Ngunit ang tanong: sino ang nag-utos na huwag pansinin ang babala ng Singapore — at bakit?

Ang ilan ay nagsasabing may direktibang galing sa taas para panatilihing tahimik ang isyu upang “hindi maistorbo ang diplomatic relations sa Beijing.” Ngunit ayon sa isang dating opisyal ng intelligence community:

“Silence is not diplomacy. It’s surrender in slow motion.”

EPILOGO: ANG ARAL NG LION CITY WARNING

Habang patuloy na lumalalim ang sigalot, isa na namang lihim ang kumakalat sa mga diplomatic circles — na ang Singapore ay muling magpapadala ng panibagong classified advisory sa mga kaalyado nito sa ASEAN, ngunit ngayong pagkakataon, hindi na raw kasama ang Pilipinas sa listahan ng unang makatatanggap.

At kung totoo iyon, maaaring ito na ang pinakamalaking dagok sa reputasyon ng bansa sa larangan ng diplomasya — isang pagkawala ng tiwala na hindi kayang palitan ng kahit ilang “defense agreement” o press statement.

Kung pinakinggan lang sana ang babala… baka hindi ganito ang kinahinatnan ng Pilipinas ngayon.