Isinulat ng: Investigative Desk | Manila – Isang gabi ng halakhakan at selebrasyon, biglang naging tensyonado ang lahat nang pumutok ang di-inaasahang “banat” ni Ombudsman Samuel Martires laban kina Justice Secretary Jesus Crispin “Boying” Remulla at dating Senador Francis “Kiko” Pangilinan. Ang presscon na dapat sana’y simpleng paglalabas ng statement, nauwi sa mainit na palitan ng salita, paglalantad ng mga dokumento, at serye ng rebelasyong nagpagimbal sa mga mamamayan.

ANG PRESSCON NA HINDI DAPAT MASIRA — PERO SUMABOG

Nang araw na iyon, abala ang media sa pagdiriwang ng kaarawan ni Senador Alan Peter Cayetano. May mga larawan ng pagbati, tawanan, at simpleng handaan sa pagitan ng mga senador at ilang miyembro ng gabinete. Ngunit sa kabilang dulo ng Maynila, may press conference na inorganisa ng Department of Justice — pinangunahan ni Sec. Boying Remulla, kasama ang ilang opisyal ng ahensya, at isang bisita: dating senador Kiko Pangilinan.

Ang layunin umano: ipaliwanag ang mga isyung bumabalot sa ilang anomalya sa paggamit ng pondo para sa mga “development projects” na inaprubahan noong nakaraang taon. Ngunit ayon sa mga insider, may mga dokumentong inilabas sa presscon na “hindi dapat nailabas pa.”

Habang nagsasalita si Boying, biglang pinutol ng isang reporter ang talumpati at tinanong nang direkta:

“Secretary, may kinalaman ba rito ang rekomendasyon ng Office of the Ombudsman tungkol sa pending cases laban sa ilang opisyal ng DOJ?”

Tahimik ang lahat. Nagkatinginan sina Boying at Kiko. Ilang segundo ng katahimikan — at doon pumasok ang pangalan ni Ombudsman Samuel Martires sa eksena.

ANG BIGLAANG BANAT NI MARTIRES

Ayon sa mga ulat mula sa mga nakapanood ng live broadcast, ilang minuto bago magtapos ang presscon, lumabas si Martires sa isang hiwalay na panayam sa radyo at nagbitaw ng matalim na pahayag:

“Kung may mga gustong maglinis ng pangalan, gawin nila sa korte — hindi sa presscon.”

Sa unang tingin, tila pangkaraniwan lang ang komento. Pero para sa mga nakakaintindi ng pagitan ng mga opisina, malinaw na may patama ito. Maraming analyst ang nagsabi na ito’y tugon sa ginagawa nina Boying at Kiko na “public defense” habang may mga imbestigasyong tumatakbo pa sa loob ng Ombudsman’s Office.

Sa social media, nag-viral ang linya. #BoyingNaSablay at #MartiresNagSermon agad ang trending topics sa Twitter. Pero hindi lang iyon — ilang oras matapos ang broadcast, may kumalat pang leaked audio clip na umano’y mula sa preparatory meeting ng DOJ bago ang presscon.

ANG LEAKED AUDIO: TOTOO O PEKE?

Sa audio na kumalat sa mga online forum, maririnig ang tila boses ni Kiko Pangilinan na nagsasabing:

“Siguraduhin nating hindi lalabas ‘yung part tungkol sa internal audit.”

Hindi pa mapatotohanan kung tunay nga ito, pero ayon sa isang source na malapit sa imbestigasyon, “may katotohanan” daw ang ilang bahagi ng pag-uusap. Pinaghihinalaang ang audio ay mula sa isang staff ng media team na hindi sinasadyang naiwan ang recorder habang pinag-uusapan ang mga dokumentong dapat sanang off the record.

Mula noon, lalong tumindi ang tensyon. Ang kampo ni Boying ay naglabas ng pahayag na “fake” at “malicious fabrication” daw ang audio, ngunit hindi rin nila itinanggi na may nangyaring internal meeting. Si Kiko naman ay nagsabing,

“Hindi ito ang panahon para magturo. Ang mahalaga, malaman ng publiko ang katotohanan.”

MGA DOKUMENTONG LUMABAS: ANG LISTAHAN NG MGA “PROJECT ANOMALY”

Ilang araw matapos ang presscon, lumabas naman sa mga kamay ng ilang independent journalists ang isang dokumentong pinamagatang “Preliminary Report on Questionable Allocations”. Sa 12 pahinang ulat na ito, may mga item na nakasaad na may kinalaman daw sa paggamit ng pondo ng ilang ahensya — kabilang ang ilang kontrata sa imprastraktura at digital systems sa ilalim ng DOJ.

Ang nakakagulat: ang dokumentong ito ay may pahina na may handwritten note — “For internal review only. Not for release.”
At ang pumirma, ayon sa nakasulat sa ibaba, ay si Atty. R. Vergara, isang staff officer na direktang nasa ilalim ng tanggapan ni Boying Remulla.

Sa puntong ito, hindi na napigilan ng Ombudsman’s Office. Sa isang follow-up statement, sinabi ni Martires:

“Kung may mga opisyal na ginagamit ang media upang kontrolin ang naratibo, kami mismo ang magsasagawa ng sariling imbestigasyon.”

ANG TAHIMIK NA PAGBUBUNYAG NI SEN. ALAN

Samantala, sa mismong araw ng kanyang kaarawan, hindi napigilan ni Sen. Alan Peter Cayetano na magpahayag ng kanyang saloobin. Sa isang maikling interview, sinabi niya:

“May mga bagay na dapat pag-usapan sa tamang venue. Kung totoo ang sinasabing leak, dapat alamin muna natin kung sino ang nag-utos.”

Marami ang nagsabi na tila may laman ang pahayag na iyon — parang alam niya ang mas malalim na nangyayari sa loob. Ayon sa ilang source sa Senado, si Cayetano raw ay matagal nang may agam-agam tungkol sa ilang kontratang pinagpasa-pasahan ng mga ahensya sa pagitan ng DOJ at mga pribadong kompanya.

ANG MGA KONEKSYON SA LIKOD NG LARO

Sa patuloy na pagsisiyasat ng mga mamamahayag, lumalabas na may pattern sa mga kontrata: halos lahat ay may kaugnayan sa iisang grupo ng mga consultant at contractor na dating sangkot sa isang controversial IT bidding noong nakaraang administrasyon.
Ang koneksyon? Isa sa mga director ng kumpanyang iyon ay dating campaign strategist na kilalang malapit sa parehong kampo nina Boying at Kiko.

Habang lumalalim ang imbestigasyon, mas dumadami ang mga tanong:

Sino ang naglabas ng dokumento?

Bakit may “internal review” na hindi naitago?

At bakit sa gitna ng lahat ng ito, tahimik ang ilang ahensya na dapat nagsasalita?

ANG REAKSYON NG TAUMBAYAN

Sa social media, hati ang mga Pilipino. Ang ilan ay sumusuporta kay Boying, sinasabing siya raw ay “tapat lang na nagtatanggol sa kanyang ahensya.” Pero ang iba, lalo na ang mga kabataan, ay tila pumanig kay Martires.
“Kung may dapat ipaliwanag, sa korte, hindi sa camera,” ayon sa isang viral comment na umabot sa mahigit 50,000 likes.

Mayroon ding mga nagsasabing ang tunay na isyu ay hindi lang tungkol sa pera, kundi sa integridad ng mga lider ng bansa.
Ang sabi ng isang analyst,

“Ang problema sa transparency, kapag na-expose, hindi mo na mababalik ang tiwala ng tao kahit pa walang kasong mapatunayan.”

ANG TAHIMIK NA PAGGALAW SA MALACAÑANG

Habang mainit ang diskusyon sa labas, may mga ulat na nagsasabing tinawag ng Palasyo sina Boying at Martires para sa isang “closed-door reconciliation meeting.”
Walang opisyal na kumpirmasyon, pero ayon sa isang source sa loob ng Presidential Communications Office,

“May matinding pressure na maresolba ito bago pa lumaki pa lalo. Ayaw ni PBBM ng public rift sa mga opisyal.”

Ngunit ayon sa ibang insider, hindi ganoon kasimple. May mga dokumento na raw na tinanggap mismo ng Palasyo na magbubukas ng bagong round ng administrative inquiry.

ANG HULING LINYA NI MARTIRES

Sa isang panibagong panayam, tahimik ngunit mariin ang sinabi ni Martires:

“Hindi ako galit sa tao. Galit ako sa sistema na ginagawang palabas ang katotohanan.”

Ang linya ay agad naging viral quote. Maraming mamamayan ang nagsabing ito ang pinakamalakas na pahayag na narinig nila mula sa Ombudsman. Samantala, si Boying naman ay naglabas ng maikling sagot:

“Nirerespeto ko si Ombudsman Martires. Pero hindi ako mananahimik kapag ang reputasyon ko ay nilalaro sa mata ng publiko.”

EPILOGO: ANG IMBESTIGASYON NA HINDI PA TAPOS

Sa kasalukuyan, patuloy pa rin ang mga imbestigasyon. Ayon sa mga ulat, tatlong komite sa Senado at isa sa House of Representatives ang nagsimula ng hiwalay na fact-finding review ukol sa mga dokumentong lumabas.
Ang DOJ, sa kabilang banda, ay nagbuo ng sariling internal task force upang tukuyin kung sino ang nag-leak ng impormasyon.

Ngunit ang pinakatanong ng bayan — hanggang saan ang katotohanan, at hanggang saan ang palabas?

Habang tumatagal, parang mas lumilinaw na may mas malaking kuwento sa likod ng simpleng presscon.
At gaya ng sabi ng isang beteranong mamamahayag:

“Sa Pilipinas, ang mga ngiti sa entablado ay madalas lang pantakip sa unos na paparating.”