Isang mainit na hapon sa Maynila, akala ng lahat ay isa lamang itong karaniwang hearing sa Senado. Pero sa loob ng ilang minuto, ang katahimikan ng bulwagan ay napalitan ng alingawngaw ng galit, luha, at mga salitang binitiwan nang walang preno. Sa gitna ng entablado: Justice Secretary Boying Remulla at Ombudsman Samuel Martires—dalawang haligi ng batas, ngunit ngayo’y tila magkaibang mundo ang pinanghahawakan.

Walang umuupo nang komportable nang magsimula ang pagtatanong ni Martires. “Secretary,” mahinahon niyang sabi, pero ramdam ng lahat ang bigat ng tinig. “Ilang reklamo na ba ang natatabunan sa ilalim ng iyong opisina? Ilang kaso ang nananatiling walang hustisya dahil may pinipiling aksyon?” Tahimik ang buong silid. Sa ilang segundo, nagtagpo ang mga mata ng dalawang opisyal. Isa ang puno ng paninindigan, isa ang puno ng pagod at galit.

“Hindi mo ako kailangang turuan kung paano magtrabaho,” matigas na sagot ni Remulla. “Alam ko ang tama, at alam ko rin kung sino ang ginagawang scapegoat sa sistemang ito.” Doon nagsimula ang sigawan. Hindi na hearing ang eksena—parang isang dramatikong banggaan ng dalawang taong parehong naniniwalang sila ang tama. Ang mga camera, na unang naka-zoom out, ay biglang lumapit sa mukha ni Boying Remulla: pawis, nanginginig, ngunit matatag.

Sa mga susunod na araw, kumalat sa social media ang eksenang iyon. Ang headline sa halos lahat ng news outlet: “BOYING REMULLA, PINAIYAK SA HEARING—MARTIRES, DI NAPIGILAN ANG GALIT.” Pero ayon sa mga insider sa loob ng DOJ, hindi iyon simpleng emosyon. May mas malalim na dahilan sa likod ng lahat: isang confidential memorandum na ipinadala umano ng Ombudsman sa DOJ dalawang linggo bago ang hearing. Ayon sa dokumentong ito, may higit tatlumpung kaso ng selective prosecution—mga kasong pinili kung kailan isasampa, kung kanino, at kung bakit.

Isang source sa loob ng DOJ ang nagsabing, “May mga pangalan na hindi kailanman naisasama sa listahan. Alam namin iyon, pero walang gustong magsalita.” Sa ulat ng aming investigative team, ang ilan sa mga kasong iyon ay kinasasangkutan ng mga dating opisyal na malapit sa ilang political ally ng kasalukuyang administrasyon. Walang ebidensyang malinaw, pero sapat na ang mga indikasyon para gumising ng hinala.

Ayon sa isa pang dokumento na nakalap ng aming team, may mga prosecutor daw na bigla na lang tinanggal o nilipat nang walang paliwanag. Sa ibabang sulok ng pahina, may nakasulat sa kamay: “By directive of the Secretary – keep this internal.” Hindi malinaw kung sino ang sumulat, ngunit ayon sa handwriting analyst na nakapanayam namin, malaki ang pagkakahawig ng sulat-kamay sa mismong kay Boying Remulla. Nang lumabas ang impormasyong iyon, lalo pang lumaki ang apoy. Si Martires, tahimik sa simula, ay biglang naging matigas. “Hindi ako papayag na gawing laruan ang batas,” mariin niyang pahayag sa isang live interview. “Kung may tinatago, lalabas din ‘yan.”

Ang publiko, gaya ng dati, hati ang reaksyon. May mga naniniwala kay Remulla—na siya ay biktima ng paninira, isang taong pinipilit pabagsakin dahil sa kanyang posisyon. Ngunit may mga naniniwala rin kay Martires—na matagal nang may mabahong amoy sa loob ng DOJ at panahon na para ito’y ilantad. Sa gitna ng ingay, isang larawan ni Boying ang nag-viral: nakayuko, tila pagod, at may luha sa gilid ng mata. Caption ng isang netizen: “Ang bigat ng katarungan kung may politika sa likod.”

Ngunit sa mga mata ng mga nakasaksi sa hearing, hindi iyon simpleng pagod. Iyon ay luha ng taong may tinatagong bigat—o takot. Isang insider mula sa loob ng Senado ang nagbunyag: “Matapos ang hearing, nagkaroon ng closed-door meeting. Si Boying, halos hindi na nagsalita. Sabi lang niya, ‘may mga taong gustong pabagsakin ako.’” Walang sinumang nagsalita pa, ngunit ilang oras matapos nito, isang ulat ang lumabas: isang mahahalagang dokumento mula sa DOJ archives ang biglang nawala. Ang file na iyon ay may kinalaman umano sa mga kaso ng dating opisyal na sangkot sa political funding.

“Tatlong kopya lang ‘yan,” sabi ng isang dating DOJ staff. “Isa lang ang may direktang access — si Secretary mismo.” Hindi nagtagal, naglabas ng pahayag si Martires: “Kung hindi ninyo maibabalik ang dokumentong iyon, ipapatawag ko mismo ang mga tao sa ilalim ng iyong opisina.” Sumiklab muli ang tensyon. At sa loob ng mga susunod na araw, tila lumaki pa ang apoy.

Isang gabi, sa isang televised interview, unang beses nakita ng publiko si Boying Remulla na umiiyak. “Hindi ko kailanman nilaro ang batas,” aniya habang pinipigil ang luha. “Kung may pagkukulang, panagutin natin. Pero huwag n’yong sabihin na ako ang ugat ng lahat.” Ngunit sa social media, iba ang naging kwento. May nagsabing “acting lang,” may nagsabing “sign ng guilt.” Ang totoo, walang nakakaalam kung alin ang tama.

Pagkalipas ng dalawang araw, isang anonymous email ang dumating sa tatlong pangunahing media outlet. Nakasaad dito ang mga screenshot ng umano’y mga text messages sa pagitan ng isang undersecretary ng DOJ at isang negosyante. Nakalagay sa isang linya: “Safe na ‘yung kaso, si Sir na bahala kay Omb.” Hindi malinaw kung totoo ito, ngunit ang timing ay kakaiba—eksaktong araw bago lumabas si Martires sa panibagong panayam kung saan sinabi niya: “May mga taong gumagamit ng pangalan ko para linisin ang sarili nila. Hindi ako natatakot kahit kanino.”

Mula roon, sumiklab ang hashtag na #MakinigKaBoying. Milyun-milyong Pilipino ang nagkomento, bawat isa may sariling bersyon ng katotohanan. May mga nagsabing dapat magbitiw si Remulla. May iba namang humiling kay Martires na magpakumbaba. Ngunit sa likod ng lahat ng ito, nanatiling tahimik ang DOJ—walang opisyal na pahayag, walang pag-amin, walang pagtanggi. Para bang ang katahimikan mismo ang pinakamalakas na sagot.

Isang linggo bago matapos ang buwan, isang insider mula sa Kongreso ang nagsabi sa amin na may paparating na executive session—isang pulong na hindi para sa publiko, kung saan ilalantad daw ni Martires ang buong findings ng kanyang opisina laban sa ilang opisyal ng DOJ. “Kung totoo ‘yan,” sabi ng source, “baka may matanggal talaga sa pwesto. Baka may makasuhan.” Ngunit sa araw ng session, biglang ipinagpaliban ito. Walang paliwanag, walang dahilan. Para bang may kamay na pumigil.

Ang huling larawan ni Boying Remulla na nakita ng publiko ay kuha sa labas ng DOJ compound. Nakatayo siya sa lilim, nakasuot ng simpleng barong, nakatingin sa lupa. Sa likod niya, ang logo ng Department of Justice—matingkad sa araw, pero tila nagiging anino sa kanyang balikat. Sa caption ng isang news photographer: “Ang taong may hawak ng batas, ngayon ay hinuhusgahan ng batas.”

Ngayon, lumipas na ang ilang linggo. Tahimik na ang mga opisyal, ngunit ang mga tanong ay nananatili. Totoo bang may pinipiling imbestigasyon? May bahid ba ng politika sa mga desisyon ng DOJ? O isa lamang itong intriga na pinalaki ng media? Walang makapagsabi. Ngunit malinaw sa lahat: sa bawat galit ni Martires, sa bawat luha ni Remulla, may mas malalim na sugat sa sistemang tinatawag nating hustisya. Isang sugat na hindi kayang pagalingin ng isang press release o hearing, dahil ito’y sugat ng tiwala—ng bayan sa mga taong dapat sanang tagapagtanggol ng katotohanan.

At sa dulo, nananatiling nakabitin ang tanong: kung hindi na natin kayang pagkatiwalaan ang mga tagapangalaga ng batas—kanino pa tayo lalapit para sa hustisya?

Ang sagot, marahil, ay darating. Pero hindi ngayon.
Dahil sa bansang ito, minsan, ang katotohanan ay kailangan munang dumaan sa luha bago marinig.