Isang multo ang tila gumagambala ngayon sa mga pasilyo ng Senado—isang multo ng isang buhay na tao na bigla na lamang nawala na parang bula. Ang kanyang pangalan: Orly Godesa. Isang retiradong marine, isang “surprise witness” na lumitaw, nagsalita, at naglaho, nag-iwan ng isang malaking tandang pananong na bumabagabag hindi lamang sa Department of Justice (DOJ) kundi pati na rin sa buong sambayanan. Nasaan na si Orly Godesa?

Ang kwento ay nagsimula sa isang pagdinig ng Blue Ribbon Committee. Ang paksa: ang sinasabing maanomalyang flood control project. Sa gitna ng pagdinig, isang tao ang biglang lumitaw, bitbit umano ni Senador Rodante Marcoleta. Nagkagulatan maging ang mga kapwa senador, kabilang na si dating Senate President Vicente “Tito” Sotto III, na inamin sa isang panayam na maging siya ay na-shock. Hindi nila alam kung saan nanggaling ang testigong ito.

Si Godesa ay ipinakilala bilang isang taong may direktang kaalaman sa umano’y katiwalian. At hindi siya nagpigil. Sa kanyang testimonya, nagbitiw siya ng mga pahayag na nagpatindig ng balahibo. Binanggit niya ang tungkol sa mga “mali-maleta” na dala-dala ng mga sasakyan, mga transaksyong ginawa sa dilim, at direktang itinuro ang ilang makapangyarihang pangalan sa pulitika, kabilang na si Speaker Martin Romualdez.

Ang kanyang mga salita ay parang bombang sumabog sa loob ng komite. Ito na sana ang simula ng isang malawakang imbestigasyon na maaaring yumanig sa pundasyon ng kapangyarihan. Ngunit ang araw na iyon—ang nag-iisang araw na iyon—ang una at huling pagkakataon na nakita ng publiko si Orly Godesa.

Pagkatapos ng kanyang testimonya, ang lalaking nag-alok na buksan ang Pandora’s Box ay tila kinain ng lupa.

Ang alarma ay unang tumunog nang hindi sumipot si Godesa sa isang naka-iskedyul na witness evaluation sa DOJ noong Setyembre 26. Ito ang nag-udyok kay dating Senate President Sotto na personal na tawagan si dating DOJ Secretary Jesus Crispin “Boying” Remulla upang alamin ang kinaroroonan ng testigo.

Ang sagot ni Remulla, ayon kay Sotto, ay lalong nagpalalim sa misteryo. “Sabi ko hindi ko alam. Hindi namin hawak yun,” ani SInsert Remulla, ayon sa pagkaka-kwento ni Sotto. “Hindi na sumipot eh at hindi na mahagilap. May panawagan nga sa kanya na pumunta doon or kumatok man lang sa DOJ. Wala eh. Naglaho.”

Ang DOJ, ang ahensyang dapat sanang magbibigay proteksyon sa kanya, ay “hilong-hilo” at walang kaalam-alam. Ang lalaking may hawak ng mga sensitibong impormasyon ay bigla na lang nawala sa radar.

Ang pinakanakakabagabag na bahagi ng kwentong ito ay ang tila pagbabago ng isip ni Godesa tungkol sa sarili niyang kaligtasan. Sa kanyang sinumpaang salaysay o apidabit, malinaw na nakasaad na si Godesa ay nanghihingi ng proteksyon. Nakasaad doon ang kanyang pagnanais na mapabilang sa Witness Protection Program (WPP), isang malinaw na indikasyon na batid niya ang bigat ng kanyang mga ibubunyag at ang panganib na kaakibat nito.

Subalit, sa isang hindi maipaliwanag na pangyayari, tila nagbago ang kanyang ihip. Sa isang pakikipag-usap umano kay Senador Bato dela Rosa, sinabi ni Godesa na hindi na niya kailangan ang proteksyon. “Marin ako,” sabi pa raw nito, na tila ipinapahiwatig na kaya niyang protektahan ang kanyang sarili at ang WPP ay magiging “makaaabala” lamang.

Ito ay isang desisyon na mahirap unawain. Isang tao na kusang-loob na humingi ng proteksyon sa isang dokumento ay biglang tatanggi rito matapos ilahad ang kanyang testimonya sa harap ng buong bansa. Ano ang nangyari sa pagitan ng pagsulat ng apidabit at ng pag-uusap na iyon? May pumilit ba sa kanya? May nagbigay ng ibang kasiguruhan? O ito ba ay isang fatal na maling kalkulasyon mula sa isang taong naging masyadong kampante?

Ang panganib ay hindi isang haka-haka. Ito ay isang malinaw at presenteng katotohanan na kinilala mismo ng mga senador. Mismong si Senador Bato dela Rosa, na may malawak na karanasan sa seguridad, ang nagbigay ng matinding babala kay Godesa. Ayon sa mga ulat, sinabi ni Dela Rosa na dahil sa bigat ng kanyang mga isinalaysay, kailangan na ni Godesa ng “bulletproof” na sasakyan. “Mag-ingat ka ha, delikado ang buhay mo,” ang diin pa umano ng senador.

Ito ang brutal na reyalidad na kinakaharap ng sinumang magtangkang bumasag sa katahimikan. Ang sitwasyon ni Godesa ay isang perpektong “Catch-22,” isang sitwasyon kung saan wala siyang ligtas na labasan.

Isipin natin:

Kung totoo ang lahat ng kanyang sinabi—kung totoo ang mga maleta, ang mga pangalan, ang mga anomalya—nangangahulugan ito na binangga niya ang isang napakalaki at makapangyarihang sindikato. Mga taong may kakayahan, koneksyon, at motibo na gawin ang lahat upang mapatahimik siya nang permanente. Ang kanyang testimonya ay isang direktang banta sa kanilang kalayaan at kayamanan.

Sa kabilang banda, kung ang lahat ng kanyang sinabi ay “peke” o gawa-gawa lamang—kung siya ay nanira lamang ng mga tao—lalo siyang nasa mas malaking panganib. Ang mga makapangyarihang personalidad na kanyang pinangalanan at siniraan ay tiyak na hindi ito palalagpasin. Ang kanilang galit ay magiging walang hanggan, at gagamitin nila ang lahat ng kanilang kapangyarihan upang siya ay gantihan at panagutin.

Sa parehong senaryo, totoo man o hindi ang kanyang mga alegasyon, ang resulta ay iisa: si Orly Godesa ay naging isang “marked man.” Ang kanyang buhay ay nasa bingit ng panganib mula sa sandaling binuksan niya ang kanyang bibig sa loob ng Senado.

Ngayon, ang tanong na bumubulabog sa marami ay: Sino ang dapat managot?

Ang pansin ay natural na nababaling kay Senador Rodante Marcoleta. Siya ang nagdala kay Godesa sa Senado. Siya ang nagprisinta sa kanya bilang “surprise witness.” Ayon sa mga kritiko at maging sa political analyst na sumuri sa sitwasyon, mayroong moral at posibleng legal na responsibilidad si Marcoleta para sa kaligtasan ng testigong kanyang dinala. “Kargo niya ‘yan,” sabi ng isang komentarista.

Hindi biro ang magdala ng isang testigo sa isang high-profile na imbestigasyon. Kaakibat nito ang responsibilidad na siguraduhin ang kanyang kapakanan bago, habang, at lalo na pagkatapos ng testimonya. Ang paglaho ni Godesa ay nag-iiwan ng isang maitim na batik, hindi lamang sa kredibilidad ng imbestigasyon, kundi pati na rin sa obligasyon ng mga mambabatas sa mga taong nagtitiwala sa kanila.

Nagbigay na ba ng pahayag si Senador Marcoleta tungkol sa kinaroroonan ni Godesa? Mayroon bang ginagawang hakbang ang kanyang opisina upang hanapin ang nawawalang testigo? Ito ang mga tanong na hanggang ngayon ay wala pang malinaw na kasagutan.

Ang katahimikan na bumabalot sa kasong ito ay nakakabingi. Mula nang maganap ang pagdinig na iyon, tila nag-iba na ang pokus. Ang maanomalyang flood control project ay tila nalibing na sa limot, at kasama nitong nalibing ang alaala ng nag-iisang taong nagtangkang magsalita laban dito.

Wala nang nakakaalam kung ano ang nangyari kay Orly Godesa. Maging ang kanyang pamilya, ano na kaya ang kanilang kalagayan? Nabubuhay sila sa isang bangungot ng kawalan ng katiyakan. Nakauwi pa ba ang kanilang mister? Nakatawag pa ba siya pagkatapos ng pagdinig? O sila man ay walang kaalam-alam, naghihintay sa isang tawag o isang kakatok sa pinto na hindi na dumarating?

Ang pinakamasaklap na tanong na hindi natin maiwasang isipin ay: Buhay pa ba si Orly Godesa?

Ito ay isang nakakakilabot na posibilidad. Sa isang bansa kung saan ang mga whistleblower ay madalas na napupunta sa kapahamakan, ang pagkawala ni Godesa ay isang malamig na paalala ng presyo ng katotohanan. Sabi nga ni Senador Bato, “delikado ka talaga.” Alam nating lahat ang ibig sabihin ng salitang “delikado” sa kontekstong ito.

Ang kaso ni Orly Godesa ay hindi na lamang tungkol sa isang flood control project. Ito ay naging isang testamento sa ating sistema. Isang pagsubok sa kung kaya ba nating protektahan ang mga taong handang tumindig at magsalita. Kung ang isang tao ay maaaring maglaho na lamang sa gitna ng isang imbestigasyon ng Senado, anong pag-asa pa ang mayroon para sa mga ordinaryong mamamayan na nais lamang ibunyag ang katiwalian?

Hanggang ngayon, ang mga tanong ay mas marami pa kaysa sa sagot. Ang Department of Justice ay naghihintay pa rin. Ang Senado ay tila tahimik. At si Orly Godesa ay nananatiling isang multo—isang paalala ng isang kuwentong hindi pa tapos, at isang hustisyang hindi pa nakakamit. Ang buong bansa ay nag-aabang: may lilitaw pa bang balita, o tuluyan na siyang magiging isa na lamang sa mga nawawala sa madilim na talaan ng ating kasaysayan?

Kinakailangan ng isang masusing imbestigasyon upang mahanap siya. Dapat nating malaman kung ano ang nangyari. Ang kanyang pagkawala ay isang dagok sa integridad ng ating mga institusyon, at hindi ito dapat palampasin na parang walang nangyari.