Hindi inaasahan ng buong bansa ang tahimik ngunit napakalaking hakbang na ginawa ni President Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. (PBBM). Ayon sa mga source sa loob mismo ng Malacañang, pumirma umano ang Pangulo sa isang confidential agreement sa pagitan ng gobyerno ng Pilipinas at isang banyagang kumpanya na may kinalaman sa eksplorasyon ng likas na yaman sa West Philippine Sea. Ngunit ang tunay na laman ng kasunduan, ayon sa mga insider, ay mas malalim at mas kontrobersyal kaysa sa inaakala ng marami.

ANG SIMULA NG LAHAT

Ayon sa mga dokumentong nakalap ng The Daily Probe, nagsimula ang lahat sa isang lihim na pagpupulong noong Setyembre sa loob ng Palasyo. Sa pulong na iyon, tatlong banyagang kinatawan, dalawang lokal na opisyal, at isang dating senador ang dumalo. Hindi kasama sa listahan ng media advisory ang meeting na iyon — at tanging “internal discussion” lamang ang idinahilan sa mga kawani ng Palasyo.

Ngunit ilang araw matapos nito, lumabas sa isang leaked photo na si PBBM mismo ay nakatayo sa harap ng dalawang banyagang delegado, hawak ang isang dokumento na may pamagat na:

“Strategic Partnership for Resource and Security Development in the West Philippine Region.”

Makikita rin sa larawan ang lagda ng Pangulo at isang banyagang opisyal na sinasabing may koneksyon sa isang multinational energy corporation na dating nasangkot sa mga kaso ng environmental exploitation sa Africa at Asia.

ANG MGA RUMOR AT ANG MGA GALIT NA REAKSYON

Pagkalipas lamang ng ilang oras matapos kumalat ang larawan, nagpasabog ng mga komento ang social media. Ang mga pro-administration pages ay nagbunyi, sinasabing ito ang “bagong simula” para sa ekonomiya ng bansa. Ngunit sa kabilang banda, ang mga kritiko — partikular ang ilang kilalang DDS personalities — ay nagpahayag ng matinding pagkadismaya.

Isang vlogger ang nagsabing:

“Ito na ba ang kapalit ng soberanya natin? Pumirma sila habang natutulog ang bayan!”

May isa namang dating opisyal ng AFP ang nagbunyag na nakatanggap siya ng anonymous email mula sa isang “former consultant” ng energy sector na nagsasabing may classified clause ang kasunduan — isa raw sa mga ito ay ang pahintulot ng dayuhang kumpanya na magtayo ng ‘research facility’ sa loob ng Philippine waters.

ANG TAGPO SA MALACAÑANG: MGA DOKUMENTONG “NAWALA”

Ayon sa isang source mula sa Malacañang Records Office, may tatlong kopya ng kasunduan — isa para sa Palasyo, isa sa Department of Energy, at isa para sa DFA. Ngunit matapos ang unang 24 oras ng lagdaan, isa sa mga kopyang ito ang biglang nawala.

“May nag-request ng photocopy, pero hindi na bumalik ang dokumento. Tinratrace pa rin hanggang ngayon,” sabi ng source, na humiling ng anonymity dahil sa takot na matanggal sa posisyon.

Isang tauhan ng NBI Cybercrime Division naman ang nagsabi na noong gabi ring iyon, may na-detect silang massive data transfer mula sa isang government server papunta sa isang IP address na nagmula sa Singapore. Ang file name? “WPS_Confidential_MOU.pdf.”

Walang opisyal na kumpirmasyon mula sa Malacañang, ngunit ang mga pangyayaring ito ay nagdulot ng sunod-sunod na teorya — may ilan pa ngang nagsasabing mismong ilang miyembro ng gabinete ang nag-leak ng dokumento bilang protesta.

ANG LUMALABAS NA DETALYE NG KASUNDUAN

Batay sa mga excerpt na nakuha ng aming team, may mga probisyon sa kasunduan na maaaring magdulot ng malalim na epekto:

Resource Sharing Clause – 60-40 profit sharing pabor sa dayuhang kumpanya sa loob ng 25 taon.

Security Cooperation Section – pahintulot sa “limited access” ng mga banyagang vessel sa teritoryong bahagi ng West Philippine Sea.

Confidentiality Provision – lahat ng partido ay pinagbabawalan maglabas ng detalye sa publiko nang walang pahintulot ng Office of the President.

Ang mga legal expert ay nagsabing ang ganitong klase ng kasunduan ay nangangailangan ng Senate concurrence, ngunit hanggang ngayon ay wala pang anumang dokumentong naisusumite sa Senado.

ANG MGA REAKSYON SA SENADO AT ANG MGA ‘HINDI INAASAHANG PAGTATALO’

Sa isang session ng Senado, kapansin-pansin ang tensyon sa pagitan ng ilang senador. Ayon sa isang insider, may mainit na pagtatalo umano sa pagitan nina Sen. Tulfo at Cong. Marcoleta, kung saan narinig pa raw ang linyang:

“Return the money!”

Ayon sa mga saksi, tumindi ang sigawan sa loob ng hearing room nang banggitin ni Marcoleta na “may perang lumipat ng kamay bago pa man napirmahan ang kasunduan.” Hindi kinumpirma ni Tulfo ang paratang, ngunit ang kanyang reaksyon — isang tahimik ngunit matalim na titig — ay nagsindi ng mas maraming haka-haka kaysa paliwanag.

ANG MGA TAONG NASA LIKOD NG LAGDA

Lumabas din sa mga imbestigasyon ng The Daily Probe ang mga pangalan ng ilang personalidad na umano’y naging tulay sa kasunduan.

Isang dating energy consultant na sinibak noong panahon ni Duterte, ngunit bumalik bilang “adviser on technical affairs.”

Isang ambassador na malapit sa isang European energy bloc.

At isang babaeng negosyante na sinasabing nagbigay ng ₱50 milyon bilang “consulting fee” ilang araw bago ang pagpirma.

Ang mga ito ay kasalukuyang iniimbestigahan ng Ombudsman matapos ang anonymous complaint na inihain noong nakaraang linggo.

ANG MGA EMAIL NA LUMABAS

Sa isang exclusive leak na nakuha ng aming team, may mga email thread na nagpapakita ng usapan sa pagitan ng dalawang mataas na opisyal ng gobyerno at isang banyagang executive. Nakasaad doon:

“We appreciate the President’s readiness to finalize the deal before the quarter ends. Ensure confidentiality and avoid Senate scrutiny for now.”

Ang email ay may petsang dalawang linggo bago ang aktwal na pagpirma.

Isang cybersecurity expert ang nagsabing,

“Kung mapapatunayan na authentic ito, malaking usapin ito ng betrayal of public trust.”

ANG REAKSYON NG BAYAN

Habang patuloy ang paglalabas ng mga bagong detalye, hindi mapigilan ng mga Pilipino ang pagkadismaya at pagkabahala. Sa mga kalye ng Manila, makikita ang mga plakard na may nakasulat:

“Ibalik ang karagatan!”
“Hindi pwedeng ipagbili ang soberanya!”

Sa social media, ang hashtag #KasunduanNiPBBM ay naging trending sa loob ng tatlong araw.

Isang estudyante mula sa UP Diliman ang nagsabi:

“Ang masakit, hindi man lang tayo tinanong. Ginawa ang lahat sa likod ng mamamayan.”

ANG TAHIMIK NA PALASYO

Hanggang sa mga sandaling ito, tikom pa rin ang bibig ng Malacañang. Sa isang maikling pahayag ng Press Secretary, sinabi lamang niyang:

“Ang kasunduan ay para sa ikabubuti ng bansa. Wala itong nilalabag na batas.”

Ngunit sa likod ng katahimikan, may mga ulat na ilang staff ng Office of the President ay biglang nireassign sa ibang tanggapan — at isa sa kanila ay ang record custodian na unang nagbanggit ng pagkawala ng dokumento.

ANG PANGINGILABOT NA PANGHIHIMASOK

Isang linggo matapos ang lagda, isang barkong hindi nakarehistro sa AIS (Automatic Identification System) ang nakita ng mga mangingisda sa Palawan. Ayon sa kanila, may mga banyagang crew na may dalang mga equipment at satellite dishes. Nang lapitan ng Coast Guard, mabilis umano itong umalis patungong hilaga.

Lumakas lalo ang teorya na ang kasunduan ay nagbigay pahintulot sa research and surveillance activities ng banyagang kumpanya — isang bagay na itinatanggi ng gobyerno ngunit hindi mapatunayan sa kasalukuyan.

ANG HULING TANONG: BAYANI O TAKSIL?

Ang bansa ay ngayon nasa gitna ng isang moral at politikal na sigalot. Ang ilan ay naniniwalang si PBBM ay gumagawa lamang ng praktikal na hakbang para sa ekonomiya, ngunit marami ang naniniwala na ito ay isang kasunduang may kapalit — ang karangalan at kalayaan ng bansa.

May mga bulong na ang ilang senador ay naghahanda ng resolution of inquiry, habang ang ilan ay pinipigilang lumabas ang anumang karagdagang impormasyon “upang mapanatili ang stability ng bansa.”

Ngunit gaya ng sabi ng isang source sa Palasyo:

“May mga bagay na hindi mo kayang itago magpakailanman. Kapag may tinta na ng kasaysayan, mahirap nang burahin.”