D

Sa ilalim ng matinding sikat ng araw na nagpapasingaw sa tubig ng palayan, matatagpuan si Mang Teban, isang magsasakang hindi na bumabata at nag-iisa sa buhay. Ang kanyang daigdig ay umiikot lamang sa pag-araro, pagtatanim, at pag-ani. Malinis ang kanyang kaluluwa, ngunit matindi ang lungkot sa kanyang puso dahil sa kawalan ng sariling pamilya. Hindi niya inakala na ang isang ordinaryong umaga, habang naghahanda siya sa pagbaba sa putikan, ang magiging hudyat ng pagbabago ng kanyang kapalaran.

“Hoy, Teban! Ano’ng dala mo d’yan? Bakit umiiyak?” sigaw ng kanyang kumpareng si Carding.

Nang imulat ni Mang Teban ang kanyang mga mata, hindi isa, hindi dalawa, kundi tatlong sanggol ang nakahiga sa isang malaking sako ng bigas na nilumaan. Nakabalot sila sa isang makapal na kumot, at ang huni ng kanilang pag-iyak ay tila awit ng pag-asa na nagpapawi ng katahimikan ng bukid. Tatlong malulusog na sanggol, halos magkakasukat ang laki, na tila mga anghel na ipinadala mula sa langit. Tatlong paslit na may mga matang naghahanap ng yakap.

“Sanggol, Carding. Tatlong sanggol!” pabulong na sagot ni Mang Teban. Sa halip na matakot o mag-alinlangan, ang tanging naramdaman niya ay isang agos ng matinding pag-ibig na dumaloy sa kanyang buong pagkatao. Agad niyang kinalagan ang kumot, at doon niya napansin ang kakaiba. Ang bawat bata ay may maliit na locket na nakasuot sa leeg, na may inukit na isang simbolo—isang buwan, isang bituin, at isang araw.

Mula noon, naging ama si Mang Teban. Pinangalanan niya ang mga bata batay sa mga simbolong nakita niya: Liwayway (Araw), Bituin (Bituin), at Tala (Buwan). Ang kanyang kubo, na dati’y tahimik at malungkot, ay napuno ng ingay ng tawanan at iyak ng mga bata. Ang kanyang palayan, na dating simbolo lamang ng pagod, ay naging laruan at saksihan ng lumalaking pamilya.

Hindi madali ang buhay. Ang pagiging ama ng tatlong sanggol, na sabay-sabay lumalaki, ay isang matinding pagsubok. Nagtitinda siya ng gulay, naghahabi ng banig, at nagtatrabaho ng doble-doble, habang ang mga bata ay kailangan ng gatas, lampin, at lalong-lalo na, oras. Ngunit ang komunidad ay hindi nagpabaya. Ang diwa ng bayanihan ay naghari. Nagbigay ng gatas si Aling Sion. Nagturo ng pagbabasa si Padre Martin. Ang bawat pagod ni Mang Teban ay napapawi ng isang ngiti, isang yakap, o isang “Mahal kita, Tatay,” mula kina Liwayway, Bituin, at Tala. Sila ang kanyang hininga.

Ang mga bata ay lumaki na may pambihirang talino at kagandahan. Si Liwayway ay naging masigla at matapang, laging handang tumulong sa palayan. Si Bituin ay mahinhin at malumanay, may hilig sa pag-aaral. Si Tala naman ay mapangarapin at malikhain, madalas siyang gumuguhit ng mga bituin at buwan sa lupa. Sila ay kanyang itinuring na biyaya, at ang kanilang pagkakaisa ay tila hindi matitinag. Walang sinuman ang nagtanong sa kanya kung saan nanggaling ang mga bata; tanggap sila ng nayon bilang mga anak ng magsasaka, produkto ng himala ng kalikasan.

Ngunit ang misteryo ay nanatili. Gabi-gabi, bago matulog, tinititigan ni Mang Teban ang tatlong locket, na itinatago niya sa isang maliit na kahon. Alam niya na ang mga locket na iyon ay hindi lamang dekorasyon. Alam niya na ang mga ito ay susi. At ang locket ni Liwayway, ang laging nakakabit, ay tila kumikinang sa tuwing tinititigan niya. Paulit-ulit siyang binabagabag ng tanong: Sino ang tunay na nagmamay-ari sa kanila? At bakit sila iniwan? Sa kanyang puso, alam niyang may magbabalik para sa kanila. Ang pagmamahal ay may kalakip na takot na baka ang panahong ito ay hiram lamang.

Makalipas ang labindalawang taon. Araw ng Sabado, tahimik ang palayan. Ang tatlong bata ay naglalaro sa ilalim ng mangga. Bigla na lang, isang itim na van, na may salaming de-kulay at kintab na hindi pangkaraniwan sa baryo, ang huminto sa dulo ng kalsada. Isang matikas na lalaki at isang eleganteng babae ang lumabas. Ang mga damit nila’y mamahalin, ang kanilang tindig ay mayaman, at ang kanilang mga mukha ay may bakas ng matinding kalungkutan at pag-asa.

Dahan-dahang lumapit ang babae, ang mga mata ay nakatingin kina Liwayway, Bituin, at Tala. Nakita niya ang mga bata, at para bang natuklap ang isang napakatagal na sugat. Ang kanyang mga kamay ay nanginginig, at ang luha ay naglandas sa kanyang pisngi.

“Mang Teban,” sabi ng lalaki, na may boses na puno ng paggalang. “Ikaw po ba si Mang Teban na nag-alaga sa mga anak namin?”

Nahinto ang mundo ni Mang Teban. Alam niya ang sandaling ito. Ito ang pero na matagal na niyang ikinakatakot.

Ang babae, na nagpakilalang si Sofia, ay lumuhod. Ipinakita niya ang isang lumang litrato, isang larawan na eksaktong katulad ng tatlong locket—ang buwan, bituin, at araw. Kwento niya, ang tatlong bata ay kambal na triplets na nagkahiwalay dahil sa isang aksidente sa helicopter habang papunta sa isang malaking pagtitipon ng pamilya noong sila’y mga sanggol pa. Si Sofia, na noo’y nagkaroon ng amnesia dahil sa insidente, ay ngayon lang naibalik ang kanyang alaala, at kasama niya ang kanyang kapatid, si Eduardo, na may dalang mga dokumento at DNA test na nagpapatunay na ang mga bata ay ang kanilang mga pamangkin, ang mga tagapagmana ng isang malaking kumpanya na matagal nang naghahanap sa kanila. Ang pag-iwan sa kanila sa palayan ay hindi sinadya kundi dulot ng pagkawala ng katinuan ni Sofia noong gabing iyon, matapos makaligtas sa aksidente.

Doon, sa palayan, naganap ang pinakamahirap na desisyon ni Mang Teban. Tiningnan niya si Liwayway na nakayakap sa kanyang binti, si Bituin na nagtatago sa kanyang likod, at si Tala na nakakunot ang noo. Ang kanyang puso ay parang binibiyak. Maaari niyang ipaglaban ang mga bata. Maaari siyang magsinungaling at sabihing hindi niya sila ibibigay. Ngunit ang pag-ibig ba ay pagmamay-ari?

Naalala niya ang kanyang sarili: isang magsasaka na ang tanging yaman ay ang lupa. Ang mga batang ito, sila ay karapat-dapat sa mas magandang buhay, sa edukasyon na makapagbubukas ng pinto sa kanila, sa pamilyang kayang magbigay ng lahat ng kailangan nila. Ang tunay na pagmamahal ay hindi humahawak; nagbibigay ito ng kalayaan.

“Liwayway, Bituin, Tala,” mahinang tawag niya. Lumuhod siya, ang kanyang damit ay nalublob sa putik. “Ang inyong Tiya Sofia at Tiyo Eduardo… sila ang pamilya na matagal nang naghahanap sa inyo. Hindi man ako ang nagbigay-buhay sa inyo, tandaan ninyo, ako ang nagbigay ng puso ko sa inyo.”

Ang tatlong bata ay umiyak nang walang humpay, niyakap ang kanilang amang magsasaka na tila ayaw na nilang bitawan. “Huwag mo kaming iwan, Tatay! Dito lang kami!” sigaw ni Liwayway.

Ngunit kinumbinsi ni Mang Teban ang sarili at ang mga bata. Ito ang sakripisyo. Ang huling gabi ay napuno ng kwentuhan at yakapan. Ibinigay niya ang mga locket sa mga bata, sinabing ito ang magsisilbing paalala na ang puso ng isang magsasaka, kahit puno ng putik, ay may gintong pag-ibig.

Kinabukasan, lumipad ang itim na van, dala ang tatlong anak na pinakamamahal niya. Nakatayo si Mang Teban sa kanyang palayan, nag-iisa. Ang kapayapaan ay bumalik sa kanyang mundo, ngunit ang katahimikan ay ngayon ay bingi. Wala nang ingay, wala nang tawanan, wala nang ‘Mahal kita, Tatay’ na nagpapagaan sa kanyang pagod.

Ngunit habang tinititigan niya ang lupang kanyang inararo, nakita niya ang isang maliit na bagay na iniwan ni Tala: isang guhit ng tatlong bituin na nakapalibot sa isang malaking mukha na nakangiti. Hindi siya nag-iisa. Ang kanyang puso ay puno ng alaala at pag-asa. Alam niya na ang kanyang pag-ibig ang magiging pundasyon ng kanilang matatag na kinabukasan. Ang pagmamahal ay hindi nagtatapos sa pamamaalam, nag-uumpisa lamang ito sa bawat alaala.

Pagkatapos ng ilang taon, dumating ang sulat at litrato. Ang tatlong bata ay nag-aaral sa pinakamagandang eskwelahan. Sila ay masaya. At sa likod ng bawat sulat, may iisang mensahe: “Salamat, Tatay. Ikaw ang aming tunay na bayani.” At sa tuwing dumarating ang tag-ani, isang magarang sasakyan ang dumarating, at bumaba ang tatlong matatangkad na estudyante, na handang tumulong sa pag-ani ng palay, dahil hindi nila kinalimutan kung saan sila nagmula.

Si Mang Teban ay ngumiti. Ang kanyang pag-iisa ay hindi na lungkot; ito ay kaligayahan na nakikita niya ang kanyang mga anak na lumilipad patungo sa kanilang tadhana. Walang yaman ang makakatumbas sa pakiramdam ng isang amang nagbigay ng lahat para sa kinabukasan ng kanyang mga anak.

Kung ikaw si Mang Teban, ano ang mas matimbang sa iyo: ang sarili mong kaligayahan na panatilihin ang mga bata, o ang mas magandang kinabukasan na kaya lang ibigay ng tunay nilang pamilya? Ibahagi ang inyong saloobin sa comments!