Pasig City, Philippines — Sa gitna ng inaabangang ulat ni Mayor Vico Sotto para sa taong 2025, hindi lang performance ng lungsod ang naging sentro ng atensyon — kundi ang matapang na pagbunyag ni Mayor Sotto sa diumano’y katiwalian na nag-ugat sa nakaraang administrasyon. Sa harap ng maraming opisyal at mamamayan ng Pasig, tahasan niyang tinuro ang mga pangalan at iskema ng mga tiwaling opisyal — kabilang na ang isang opisyal na direktang itinalaga ni dating Pangulong Rodrigo Duterte.

Ayon kay Mayor Sotto, si Mario Lipana, kasalukuyang COA Commissioner at dating nasa flood control program, ay sangkot umano sa malawakang korapsyon. Aniya, si Lipana ay inapoint ni Duterte sa posisyon sa kabila ng mga alegasyon ng katiwalian — at sa kanyang rebelasyon, lumalabas na mismong anak ng isang kilalang barangay official ang sinasabing “financer” ng mga iregularidad.

“Alam niyo na kung sino sila. Huwag na tayong maglokohan dito,” mariing pahayag ni Mayor Vico sa kalagitnaan ng kanyang ulat, dahilan upang mapatingin ang marami sa bulwagan.

Rebelasyon Sa Gitna ng Ulat

Bagamat inaasahan ang ulat ukol sa mga proyekto ng Pasig, hindi ito naging ordinaryong State of the City Address. Tumayo si Mayor Vico hindi lang bilang pinuno ng lungsod, kundi bilang whistleblower na nagsiwalat ng mga lihim na, ayon sa kanya, matagal nang tinatabunan.

Sa kanyang mahigit isang oras na pagsasalita, inilahad niya ang mga konkretong tagumpay ng lungsod: mula sa paglago ng kita (P17.2 bilyon total operating income ngayong 2025), sa mga makabagong digital programs, libreng health care, pabahay, hanggang sa tuloy-tuloy na anti-corruption drive. Pero ang pinaka-mabigat sa lahat ay ang mga pahayag niyang tila tumutukoy sa dating administrasyon — partikular na sa mga appointees ni Duterte na aniya’y naging ugat ng systemic corruption sa pamahalaan.

“Pondo ng Bayan, Binaboy Noon”

Bagamat hindi direktang pinangalanan ang dating Pangulo sa kanyang mga akusasyon, malakas ang kumpas ng kanyang mga salita. Isinalaysay ni Mayor Vico kung paanong mula sa 2019 ay sinimulan niyang ayusin ang procurement systems at tanggalin ang mga “untouchable” na opisyal na dating konektado sa mas mataas na posisyon sa gobyerno.

Tinukoy niya rin ang ilang barangay officials na, aniya, nagmamalaki pa raw kahit sangkot sa mga maanomalyang transaksyon. Ikinagulat ng marami nang sabihin niyang “anak mismo” ng isang local official ang nagpondo sa iregularidad na ito — isang rebelasyong agad nagpainit sa bulwagan.

Pagbabago sa Tanong: Hindi Na ‘Paano Lilinisin,’ Kundi ‘Paano Gagastusin Nang Tama?’

Bukod sa rebelasyon, ipinakita rin ni Mayor Vico ang matibay na resulta ng reporma:

84.74% ng kabuuang kita ng lungsod ay galing sa local sources — ibig sabihin, hindi na umaasa ang lungsod sa national allotment.

Walang ni-isang porsyento ng pagtaas sa buwis, ngunit patuloy ang pag-angat ng kita.

Mahigit 2,300 micro-enterprises ang natulungan sa pamamagitan ng pautang.

Pag-regularize ng job order workers, at ang target na magkaroon ng isang Pasig Health Aid para sa bawat 1,000 mamamayan.

Mga pabahay na hindi lamang bigay — kundi may “Work-for-Pay” option para sa mga kapuspalad na hindi kayang magbayad ng amortization.

Serbisyong Totoo, Hindi Pampabango

Isa rin sa mga punto ni Mayor Vico ay ang pagbibigay ng serbisyo na hindi nakasentro sa pangalan ng isang politiko, kundi sa institusyon. Ipinakita niya kung paanong ang mga proyekto sa Pasig ay sistematikong binuo upang maging sustainable — mula sa scholarship programs, social pension para sa bedridden citizens, hanggang sa mga digital innovations tulad ng PasigPass na ngayon ay naka-link na sa National ID system.

Hindi rin niya nakalimutang banggitin ang mga tagumpay sa larangan ng sports, edukasyon, teknikal na pagsasanay, at pagsugpo sa child abuse at VAWC (Violence Against Women and Children). Lahat ng ito ay may iisang layunin: gawing mas matatag at mahusay ang lokal na pamahalaan — hindi lang ngayon, kundi sa darating pang mga taon.

Anong Susunod?

Ang tanong ng marami ngayon: matapos ang matinding pagbubunyag na ito, may haharapin bang imbestigasyon si COA Commissioner Lipana? Ano ang magiging tugon ng kampo ni dating Pangulong Duterte, lalo na’t binanggit ang kanyang papel sa pagkakatalaga ng opisyal? At ano ang magiging epekto ng pasabog ni Mayor Vico sa pulitika ng bansa habang papalapit ang halalan?

Isa lang ang malinaw sa ngayon: hindi natatakot si Mayor Vico na magsalita — kahit kanino pa siya bumangga. At sa mata ng marami, lalo siyang lumalakas bilang isang lider na handang tahakin ang mahirap ngunit matuwid na landas.