Mainit na naman ang politika sa Senado matapos pumutok ang balitang may “lihim na desisyon” umanong naganap sa pagitan ni Senator Joel Villanueva at Ombudsman Samuel Martires—isang usaping binuksan ni Justice Secretary Boying Remulla na agad nagdulot ng ingay sa social media at mga political circle.

Ayon sa pahayag ni Remulla, nagplano siyang magpadala ng liham kay dating Senate President Tito Sotto upang ipatupad ang dating kautusan ni dating Ombudsman Conchita Carpio Morales noong 2016—ang dismissal order laban kay Senator Villanueva kaugnay ng umano’y maling paggamit ng pondo. Ngunit bago pa man maisagawa ito, umatras si Remulla matapos matuklasan na may “ibang nangyari” sa likod ng mga dokumento.

“Surprised by the decision… it was a secret decision that came out,” ani Remulla sa isang panayam, na ikinagulat ng marami.

Ang Balitang Nagpainit sa Lahat

Nagsimula ang kontrobersiya nang maglabas si Senator Joel Villanueva ng mga dokumento bilang patunay na wala siyang anumang kaso sa Office of the Ombudsman. Ayon sa kanya, malinaw ang papeles na nagsasabing wala siyang pending criminal o administrative case. “Self-explanatory na raw ito,” wika ng senador sa media.

Gayunman, tila napaghandaan na ng kampo ni Villanueva ang pag-ungkat sa lumang isyu, dahil ayon sa mga ulat, as early as September ay may hawak na siyang clearance mula sa Sandiganbayan at sa Ombudsman.

Ayon kay Villanueva, inaasahan na raw nila ang mga “fake news” at harassment na darating kaugnay ng naturang 2016 case. Ngunit para sa ilan, tila masyadong maagap ang senador sa pagdepensa—isang bagay na lalo pang nagpasiklab sa mga duda ng publiko.

Remulla: “May Secret Decision”

Sa gitna ng lahat ng ito, si Justice Secretary Boying Remulla naman ay nagbunyag ng isang nakakagulat na detalye: isang “secret decision” umano ang inilabas ng Office of the Ombudsman sa ilalim ni Samuel Martires.

Ayon kay Remulla, walang sinuman sa publiko—maging sa mga opisyal ng gobyerno—ang nakaalam na binawi na pala ng Ombudsman ang dating final and executory decision ni Conchita Carpio Morales laban kay Villanueva. “Nobody knows about it,” wika ni Remulla. “Joel Villanueva kept quiet through all these years, and Ombudsman Martires never spoke about it.”

Kung totoo ang sinabi ni Remulla, ito ay isang napakalaking isyu. Sapagkat ayon sa batas, ang mga desisyong final and executory ng Ombudsman ay maaari lamang baguhin o baligtarin ng Korte Suprema—hindi ng kapwa Ombudsman.

“Dinoktor ang Papel”?

Ayon sa ilang political vloggers at tagasubaybay ng isyu, napansin nilang magkaiba ang mga case docket numbers ng mga dokumentong hawak nina Morales at Villanueva. Ang lumang kaso ni Morales ay may docket number na OMB-CA-298, samantalang ang ipinakita ni Villanueva ay OMB-C-15-32.

Sa unang tingin, magkaiba ang kaso. Pero ayon sa mga analisis online, maaaring ito ay iisang kaso lamang na nagkaroon ng “double docket”—isang taktika umano upang lituhin ang publiko at magmukhang hiwalay ang dalawang proseso.

Kung ganito nga ang nangyari, maaaring may tinatawag na “paper manipulation” o “pagdodoktor ng dokumento” upang palabasing naibasura na ang lumang kaso, kahit pa final and executory na ito.

Ang Katahimikan ni Ombudsman Martires

Matapos pumutok ang isyu, agad ring nagsalita si Ombudsman Samuel Martires. Mariin niyang itinanggi na may “secret deal” o anumang labag sa batas na ginawa ang kanyang tanggapan. Ayon sa kanya, wala siyang pinaboran at lahat ng aksyon ng Ombudsman ay alinsunod sa legal na proseso.

“Wala akong ginagawang mali, wala rin akong ginagawang pabor sa sinuman,” ani Martires sa panayam.

Ngunit hindi pa rin nito napawi ang tanong ng publiko: kung final and executory na ang desisyon ni Morales, paano ito nabaliktad nang hindi dadaan sa Korte Suprema?

Mga Tanong na Kailangang Sagutin

Para sa mga kritiko, malinaw ang dapat mangyari—isang imbestigasyon. Kung totoo ngang may “lihim na desisyon,” kailangang maipaliwanag ng Office of the Ombudsman kung paano ito nangyari at sino ang nag-apruba.

Samantala, patuloy namang iginigiit ni Senator Villanueva na siya ay inosente at na ang mga alegasyon laban sa kanya ay bahagi lamang ng political harassment.

Ngunit ayon sa ilang observers, hindi na isyu dito kung inosente o hindi ang senador. Ang mas mahalagang tanong ay kung nasunod ba ang tamang proseso at kung bakit tila may mga dokumentong lumitaw na hindi nalaman ng publiko.

Remulla, Biglang Umatras

Sa gitna ng kaguluhan, umatras si Remulla sa kanyang planong magpadala ng liham sa Senado. Ayon sa kanya, “hindi na kailangang makialam” dahil may mga bagong dokumentong lumitaw. Ngunit binigyang-diin din niya na dapat alamin kung paano at kailan nagkaroon ng bagong desisyon.

Para sa marami, tila nakahanap ng butas si Remulla sa sistemang matagal nang pinagdududahan ng publiko. Ngunit para sa iba, baka naman ito ay bahagi ng mas malalim na banggaan sa loob ng pamahalaan—isang laban ng impluwensya at kapangyarihan sa pagitan ng mga dati at kasalukuyang opisyal.

Lihim sa Likod ng mga Liham

Habang patuloy ang palitan ng pahayag, lumalabas na mas marami pang tanong kaysa sagot. Sino ang naglabas ng bagong clearance kay Villanueva? Bakit hindi ito naipaalam sa publiko? At kung may lihim na “reversal” ngang nangyari, sino ang nag-utos nito?

Para sa karaniwang mamamayan, ang ganitong mga isyu ay patunay lamang na ang hustisya at politika sa bansa ay madalas nagtatagpo—at minsan, nagkakasalungat.

Ngayon, hinihintay ng lahat kung may maglalabas ng opisyal na dokumento na makapagpapatunay kung alin ang totoo: ang desisyon ni Morales na nag-dismiss kay Villanueva, o ang umano’y “secret decision” ni Martires na bumaligtad dito.

Sa huli, iisa lang ang malinaw—may mga lihim na gumagalaw sa likod ng katahimikan, at