Noong 1986, yumanig sa Davao ang balita tungkol sa pagkawala ni SPO1 Maria Lenora “Len” Gatchalian—isa sa iilang babaeng pulis noong panahong iyon. Kilala siya sa tapang, integridad, at pagmamalasakit sa mga taong nangangailangan ng tulong. Ngunit isang gabi, matapos ang isang operasyon laban sa sindikato ng droga, hindi na siya muling naka-uwi. Walang iniwang mensahe, walang nanakaw sa bahay, at walang sinumang nakakita kung saan siya huling nagtungo. Para bang naglaho siya na parang bula.

Marami ang naniniwala noong panahon na iyon na ang pagkawala niya ay may kinalaman sa grupong matagal na niyang sinusundan. Ngunit dahil wala pang sapat na ebidensya, unti-unting nanlamig ang kaso. Ang pangalan ni Len ay naging paalala na lamang ng isang kasong hindi natapos—maliban sa kanyang pamilya, na araw-araw umaasa na may darating na sagot.

Taong 2000, isang documentary team mula Maynila ang dumating sa Davao upang mag-feature tungkol sa mga lumang gusaling ginamit noong panahon ng kaguluhan. Isa sa mga lugar na kanilang pinuntahan ay isang abandonadong safehouse na dating pinagtataguan ng mga rebelde at kriminal.

Habang naglilibot at nagfi-film, napansin ng isang cameraman ang kakaibang metal tag na lumilitaw mula sa sirang sahig. Dahan-dahan niya itong hinila at napansing may halos maburang tatlong letra: “GAT.”

Dahil sa kakaibang kutob, pinagpatuloy nila ang paghahalukay sa sahig. Ilang minuto lang ang lumipas, natuklasan nila ang isang lumang leather pouch—nabubulok na ang gilid, pero malinaw ang nakaukit na pangalan: M.L. GATCHALIAN.

Agad nila itong dinala sa pulisya. At nang buksan ito, ang mga nakapaloob ay agad nagbigay-buhay sa kasong matagal nang binansagang “malamig.”

Sa loob ng pouch:
– Isang maliit na notebook ni Len, puno ng personal na notes at obserbasyon
– Mga larawang hindi pa nakikita noon, naglalaman ng mukha ng ilang miyembro ng sindikato
– Mapa ng mga lugar na pinangyarihan ng ilegal na operasyon
– Listahan ng mga personalidad, kabilang ang ilang opisyal na may mataas na posisyon noong 1980s

Ngunit ang pinakanagpayanig sa lahat ay ang nakasulat sa huling pahina: “Kung hindi ako makabalik, ang katotohanan ay nasa inyong mga kamay.”

Ayon sa forensic experts, mukhang nagtago si Len sa gusali habang tinutugis siya ng sindikato. Ang pagkakapuwesto ng pouch, pati na ang mga gasgas sa kahoy, ay nagpapakita ng matinding paghahabol o laban bago siya tuluyang nawala.

Natagpuan din ang bahagyang sunog na bahagi ng uniporme na tumutugma sa serial number niya. Bagama’t hindi nito direktang pinapatunayan kung saan siya namatay, malinaw na hindi niya basta iniwan ang laban. Lumaban siya hanggang sa huli.

Dahil sa mga ebidensyang natuklasan, muling binuksan ang kaso. Ilang pangalan mula sa listahan ang ipinatawag, at ilang dating opisyal ang naharap sa panibagong imbestigasyon. May mga miyembro ng sindikato ang nagsimulang magsalita—takot sa kung anong muling mabubunyag.

Ang biglaang muling paglitaw sa kaso ni SPO1 Len Gatchalian ay hindi lang nagbukas ng sugat, kundi nagbalik ng pag-asa. Sa wakas, may direksyon na ang paghahanap sa katotohanan tungkol sa kanyang huling gabi.

Ngayon, itinuturing ang pouch bilang simbolo ng katatagan at katapangan ng isang babaeng pulis na piniling ipaglaban ang tama kahit kapalit nito ang sariling buhay. Para sa TV crew, ang nahanap nila ay hindi lamang parte ng isang documentary—kundi piraso ng kasaysayan na kay tagal nang naghihintay na makita muli ang liwanag.

At sa Davao, muling binibigkas ang pangalan ni SPO1 Len Gatchalian—ngayon, hindi bilang nawawalang opisyal, kundi bilang babaeng nag-alay ng lahat para sa katotohanan.