Sa malamig na hapon na iyon, walang ibang maririnig sa gilid ng provincial highway kundi ang humahaginit na hangin at tinig ng isang babaeng pilit nagpapakatatag. Si Aling Teresa, 68 anyos, nakaalalay sa lumang tungkod habang nakatayo sa gilid ng kalsada. Puno ng pagod ang kanyang mga mata matapos ang sigawan sa loob ng sasakyan.

Sa harap niya, galit na galit ang kanyang anak na si Marco. “Laman at buto ka lang, Ma. Wala ka nang silbi,” sigaw nito bago binuksan ang pinto at itinulak siyang palabas. Wala pang ilang segundo, umarangkada ang kotse, iniwan siyang nanginginig sa lamig, sa gitna ng kalsadang unti-unting nilalamon ng dilim.

Si Marco, dating mabait at masipag na anak, ay nagbago nang nagkaroon ng malaking pera mula sa negosyong hindi niya ibinabahagi sa ina. Para bang naging pabigat si Aling Teresa sa buhay niya, at ang maliit na pangangalaga na kailangan ng kanyang ina ay tinuring niyang istorbo.

Nang makaalis ang sasakyan, hindi nakapagsalita ang matanda. Hindi dahil sa sakit ng katawan, kundi dahil sa mas masakit—ang makita kung paano nagbago ang anak na pinalaki niyang may dangal at puso.

Habang lumalalim ang gabi, humina ang kanyang tuhod at halos sumubsob siya sa lupa. Hindi niya alam kung paano uuwi, ni kung may makakakita pa sa kanya. Ngunit sa mga ganitong sandali, may mga taong ipinapadala ang pagkakataon.

Isang pick-up truck ang huminto ilang metro mula sa kanya. Bumaba ang isang lalaki, may edad na, naka-jacket, at may mabait na mukha. “Ma’am, ayos lang po ba kayo? Bakit po kayo nag-iisa dito?”

Nagdalawang-isip si Aling Teresa, pero hindi niya kayang magsinungaling. “Inabandona ako ng anak ko,” mahinang tugon niya. “Hindi ko alam kung bakit siya nagbago ng ganito.”

Hindi nag-atubili ang estranghero. “Halika po, Ma’am. Hindi ko kayo kayang iwan dito.”

Dinala niya ang matanda sa ospital, binilhan ng mainit na pagkain, at tinawagan ang social worker para siguraduhing ligtas at maalagaan ang babae. Sa mga sumunod na araw, hindi tumigil ang lalaki—na nagpakilalang si Daniel—sa pagbisita, pagtulong, at paghahanap ng paraan para matukoy ang pamilya ni Teresa.

Habang ginagamot si Aling Teresa, nalaman ni Daniel ang buong kwento—paano niya pinalaki ang anak mag-isa matapos silang iwan ng asawa, paano siya nagtrabaho bilang labandera at taga-linis para mapaaral si Marco, at kung paano siya inalisan ng anak ng karapatang mabuhay nang may kaunting paggalang.

Ngunit may nangyaring hindi inaasahan.

Isang araw, sa ospital, dumating ang dalawang lalaki—nakabarong, may dalang dokumento. “Hinanap namin kayo, Ma’am,” sabi ng isa. “May gusto pong ibigay si Sir Ramon bago siya pumanaw.”

Si Sir Ramon ay ang dati niyang amo—ang taong palaging tumitingin sa kanya bilang higit pa sa kasambahay. Sa huling habilin nito, ipinasa sa kanya ang malaking halaga ng pera, lupa, at isang maliit na negosyo na matagal nang nakapangalan sa kanya ngunit hindi niya alam.

“Ayokong mamuhay ka nang nangangapa at walang karamay,” sulat ni Ramon. “Sa lahat ng taong nagmalasakit sa akin noong ako’y walang-wala, ikaw ang hindi ko malilimutan.”

Napaluha si Teresa. Sa loob ng ilang taon, hindi niya alam na ang kabutihang ginawa niya noon ay may naghihintay palang gantimpala sa tamang oras.

At nang mabalitaan ni Marco ang nangyari, mabilis siyang nagbalik, bitbit ang pagmamakaawa. “Ma… patawad. Hindi ko alam… hindi ko naisip…”

Ngunit hindi na siya sinalubong ng inang palaging sumusuko. Tumayo si Aling Teresa nang buong dangal. “Anak, minahal kita, pero hindi ko hahayaang yurakan mo ulit ang pagkatao ko. Ang tunay na pamilya, hindi nang-iiwan kapag hindi na kapaki-pakinabang.”

Sa likod niya, naroon si Daniel, ang estrangherong hindi niya kadugo ngunit nagparamdam ng tunay na malasakit—isang paalala na may mga taong handang tumulong kahit walang kapalit.

Minsan, ang itinatapon ng isa ay siyang pinahahalagahan ng iba. At ang taong minamaliit mo ngayon, maaaring bukas ay higit pa sa kaya mong abutin.