Sa isang bansa kung saan ang tiwala sa batas ay madalas na sinusubok ng katiwalian, mayroong isang kuwento ng tapang, integridad, at isang matinding pagbabalik-tanaw ng tadhana na nagpatunay na ang kapangyarihan ng hustisya ay higit na matimbang kaysa sa anumang abuso. Ito ang pambihirang karanasan ni Judge Rehina Almario, isang Hukom ng Regional Trial Court, na piniling magpanggap na ordinaryong mamamayan at tahimik na dumanas ng pang-aabuso sa loob ng isang presinto upang tuluyan nang buwagin ang isang sindikato ng kotong sa pulisya.

Ang kanyang kuwento ay hindi lamang tungkol sa personal na katarungan, kundi isang malinaw na tagumpay para sa lahat ng “ordinaryong mamamayan na nakaranas ng pang-aabuso mula sa mga dapat sanay kanilang tagapagtanggol.”

Ang Lihim na Misisyon sa Gitna ng Kalsada
Nagsimula ang lahat noong Abril 2017 sa kahabaan ng National Road sa San Rafael, Bulacan. Pauwi si Judge Rehina Almario, isang Hukom na kilala sa kanyang matatag na paninindigan at integridad. Bagamat nagsilbi na siya sa loob ng isang dekada, ang karaniwang biyahe na ito ay nagbago nang siya ay parahin ng dalawang lokal na pulis.

Ang karaniwang checkpoint ay mabilis na naging isang nakakapang-insultong pag-atake. Agad siyang pinababa at tinutukan ng flashlight. Ang tono ng mga pulis ay puno ng pangmamaliit. Bilang isang babaeng nagmamaneho nang mag-isa, agad siyang ininsulto: siya raw ay “hindi karapat-dapat magmaneho ng mag-isa dahil siya ay isang babae lamang.”

Bagamat kumpleto ang kanyang mga papeles—lisensya, rehistro, at insurance—mariing iginiit ng mga pulis na siya raw ay “overspeeding” at “wala umanong lisensya.” Ang mga gawa-gawang akusasyong ito ay may kaakibat na banta: hiningan siya ng ₱5,000 kapalit ng hindi pagtitiket.

Ngunit pinili ni Rehina ang landas na mas mahirap ngunit mas makabuluhan. Tumanggi siyang magbigay ng suhol. Higit pa rito, pinili niyang manahimik tungkol sa kanyang pagkakakilanlan bilang Hukom. Ang kanyang layunin ay makita “kung paano tunay na tinatrato ng mga pulis ang isang ordinaryong mamamayan—Isang taong walang impluwensya, walang mataas na posisyon at walang koneksyon.”

Matapos ang kanyang pagtanggi, mabilis siyang inaresto at dinala sa presinto. Sa mga sandaling iyon, ang kanyang pagkatao ay nagbago. Sa halip na Hukom, siya ay naging isang tagamasid: “She was not a judge, but a witness, a victim of the system wrapped in abuse and corruption.”

Sa Loob ng Selda: Ang Larawan ng Katiwalian
Sa malamig at masikip na presinto, natuklasan ni Rehina ang malawak na saklaw ng katiwalian. Hindi lamang siya ang biktima; ang selda ay puno ng mga motorista, jeepney driver, at ilang kabataan na dinampot din sa gawa-gawang paglabag.

Narinig niya ang kanilang mga kuwento: isang kasamahan ang inaresto dahil “wala raw siyang helmet kahit pa naka-helmet siya nang mahuli.” Ang iba ay sinabihan na “3,000 ang hinihingi sa kanya ng mga pulis” para palayain siya. Kapag tumanggi sila, kinakasuhan sila ng “hindi pagrespeto sa aoridad at pag-iiskandalo”—mga kasong gawa-gawa rin.

Lalong tumibay ang paniniwala ni Rehina na hindi ito isang hiwalay na insidente, kundi bahagi ng isang “mas malawak na sistema ng pang-aabuso.” Ang pagtataka niya ay lumalim nang matuklasan niya na ang modus na ito ay tila nagsimula dalawang buwan bago, nang italaga si Vicente Ramos bilang bagong Hepe. Sa ilalim ni Ramos, nagkaroon ng “quota system,” kung saan nag-iimbento sila ng kaso para umabot sa target ng huli. Ang kinikita mula sa “kotong at piyansa ay tinitipon sa himpilan” at ang pinakamalaking bahagi ay napupunta sa opisina mismo ng hepe.

Matapos ang ilang oras, nakalaya si Rehina sa tulong ng kanyang kapatid at abogado, si Patricia Almario. Hindi nag-aksaya ng panahon, ibinunyag niya ang lahat kay Patricia, hindi lamang ang bastos na pagtrato sa kanya, kundi ang “sistematikong pangongotong” na tila naging daily operation na ng estasyon.

Ang Lihim na Operasyon at ang Pulis na Impormante
Tinanggap ni Rehina ang kanyang personal na karanasan bilang isang pintuan. Kung siya mismo, na may mataas na posisyon, ay nabiktima, paano na ang mga “ordinaryong mamamayan na walang sapat na lakas o koneksyon para lumaban?” Nagpasya siyang ilantad ang katotohanan.

Sa tulong ng kanyang kapatid at ng kanilang koneksyon, nakipag-ugnayan sila ng palihim sa National Bureau of Investigation (NBI). Isinagawa ang isang covered operation at nakakalap sila ng testimonya mula sa iba pang biktima. Ang pinakamalaking break sa imbestigasyon ay dumating mula kay PO2 Edgardo Silayan, isang bagitong pulis na sumuko at naging informant. Sawang-sawa na raw siya sa “bulok na sistema.”

Nagbigay si Silayan ng mga detalyeng nagpatibay sa imbestigasyon—mula sa talaan ng kotong, pangalan ng mga biktima, hanggang sa kung paano pinipilit ang mga nahuli na pumirma sa “perekeng blotter.” Sa gitna ng imbestigasyon, naglabas ng mga pahayag si Vicente Ramos, nagtatakip at nagpapahayag na “malinis ang kanilang operasyon” at ang mga akusasyon ay “gawa-gawa lamang ng mga taong ayaw sumunod sa batas.” May chismis pa na “planted ang mga ebidensyang hawak ng NBI.”

Gayunpaman, napatunayan ng NBI ang matinding katibayan: video ng panghuhuli, audio recordings ng usapan tungkol sa pera, at mismo ang talaan ng kota. Natagpuan pa sa hidden vault ng hepe ang humigit-kumulang ₱5,000 (na mula sa iligal na koleksyon). Bandang Agosto 2017, kasabay na kumilos ang NBI at ang Ombudsman upang arestuhin sina Vicente Ramos at ang kanyang mga kasamahan. Ang mga dating mayabang na opisyal ay ngayon, nakaposas at nakayuko sa kahihiyan.

Ang Hatol: Hustisya mula sa Dating Biktima
Dumating ang pinakamalaking kabalintunaan sa Regional Trial Court. Sa gitna ng katahimikan, dumating ang hukom na nakatalaga sa kaso. Walang iba kundi si Judge Rehina Almario, ang babaeng ininsulto, hinuli, at tinawag na “babae lang” sa kalsada.

Ang mga akusado ay tila nanlamig nang makita siya. Ang kanilang “dating biktima ngay’y nakaupo sa mataas na upuan, makapangyarihan at hawak ang kanilang kapalaran.”

Pagkatapos ng mga buwan ng paglilitis, lumabas ang hatol. Sina Vicente Ramos at ang kanyang mga pangunahing kasamahan ay napatunayang guilty sa patong-patong na kaso ng extortion, grave misconduct, at serious illegal detention. Sila ay hinatulan ng “hindi bababa sa 25 taong pagkakakulong” at tuluyang tinanggalan ng karapatang magsilbi bilang mga alagad ng batas.

Sa huling sandali ng paglilitis, nanatiling matatag si Rehina, ang kanyang tinig ay payapa ngunit may tapang. Ang kanyang hatol ay hindi lamang katarungan para sa kanyang sarili, kundi para sa “lahat ng ordinaryong mamamayang nakaranas ng pang-aabuso.”

Pinatunayan ni Judge Rehina Almario na ang integridad at respeto ay hindi nasusukat sa kasarian o sa estado ng buhay. Ang kanyang kuwento ay isang walang-hanggang paalala na anuman ang ating posisyon, ang paggawa ng tama ay palaging mananaig laban sa kapangyarihang ginagamit sa kasamaan.