Ang isang pangyayaring naganap sa Kapas, Tarlac, noong Disyembre 2016 ay nagbunsod ng matinding sentimyento at galit sa publiko, na naglantad ng isang nakababahalang pagkiling sa sistema ng hustisya laban sa mga mahihirap at katutubo. Ang kaso ay umiikot sa isang Army Major na nagngangalang Albert Peralta at isang miyembro ng CAFGU, si Randy Manalo, na isang katutubong Aeta.

Ayon sa mga saksi, kabilang ang pinsan ni Randy Manalo, isang gabi sa loob ng isang quarry site sa Brgy. Lucia, Capas, Tarlac, ay naganap ang isang matinding pangbubugbog na nagtapos sa kamatayan. Si Major Peralta, na naka-assign sa intelligence division sa Fort Bonifacio, ay sinasabing walang humpay na pinagtatadyakan at sinipa si Randy Manalo, na noo’y nakahiga at walang kalaban-laban. Sinasabing may hawak pang baril si Major Peralta at nagbanta sa sinumang manghihimasok. Ang karahasan ay tumigil lamang nang mapansin ni Peralta na si Randy ay wala nang malay at nakahandusay sa lupa. Makalipas ang ilang oras, si Randy Manalo ay idineklara nang patay sa ospital. Ayon sa death certificate, ang sanhi ng kanyang pagkamatay ay Acute multiple organ failure dahil sa blunt traumas sa ulo, katawan, at extremities sanhi ng matinding pambubugbog.

Nagsampa ng kasong Homicide ang pulisya, at naglabas ng subpoena ang Provincial Prosecutor ng Tarlac kay Major Peralta para sa preliminary investigation. Ngunit ang naging tugon ni Major Peralta ay hindi pagharap at paulit-ulit na paghiling ng extension para magsumite ng kanyang counter-affidavit. Ang kawalang-aksyon at pagkaantala ng suspek ay nagdulot ng malalim na pagdududa at kawalan ng tiwala sa sistema ng hustisya, lalo na para sa pamilya ni Randy Manalo, na nagpahayag ng kanilang matinding hinagpis sa BITAG.

Ang Pagsipa ng Cyber Libel at ang Galit ng BITAG

Ang higit na nagpainit sa isyu at nagpabigat sa damdamin ng mga pamilya ay ang ginawang pag-atake ni Major Peralta sa kapatid ng namatay, si Malu. Dahil sa kabagalan ng kaso at kawalan ng hustisya, nag-post si Malu sa social media tungkol sa nangyari sa kanyang kapatid. Sa halip na humarap sa kasong Homicide, nag-file si Major Peralta ng kasong Cyber Libel laban kay Malu. Para sa mga katutubong Aeta, na umaaming limitado ang kanilang kaalaman sa batas, ang hakbang na ito ay nagpatunay na may kinikilingan ang batas—pabor sa may kapangyarihan at ranggo.

Dahil sa nakita nilang kawalang-katarungan, kaagad na kumilos ang BITAG Investigative Team at hinarap ang Philippine Army (PA) at ang mga magulang ng biktima. Ang matinding galit ng BITAG ay hindi maitago.

“Nakapatay ka na, nag-file ka pa ng cyber libel, gagamitin mo pang korte! Ibig sabihin, wala kang kaluluwa ng isang sundalo!” ang matinding pahayag na inihayag ng BITAG.

Iginiit ng BITAG na dapat kaagad na tanggalin nang walang karangalan (dishonorably discharged) si Major Peralta mula sa serbisyo, at ipagkait ang lahat ng kanyang pensiyon at benepisyo. Para sa kanila, ang kawalang-hiyaan at kawalang-respeto sa biktima at sa korte sa pamamagitan ng pag-file ng libel case ay nagpapatunay na hindi siya karapat-dapat na maging sundalo.

Tugon ng Philippine Army at ang Kustodiya

Hinarap ng BITAG si Lieutenant Colonel Louis de Maala, ang spokesperson ng Philippine Army. Kinumpirma ni Lt. Col. De Maala na si Major Peralta ay kasalukuyang nasa kustodiya at naka-hold sa Fort Bonifacio. Tiniyak niya na:

Ang kaso ay hindi service-related (si Peralta ay naka-bakasyon noong nangyari ang insidente), kaya ito ay sakop ng civilian court (regular court) at hindi ng military court.
Sinisiguro ng Philippine Army na hindi siya makakaalis o makakatakas, habang naghihintay ng warrant of arrest mula sa civil court.
Bukod sa criminal case, haharapin din ni Peralta ang administrative case sa loob ng Army, na ang maximum penalty ay paghihiwalay (separation) o pagtanggal (discharge) mula sa serbisyo, anuman ang maging resulta ng criminal court.

Ngunit nagpahayag ng matinding pag-aalala ang BITAG sa “custodial hold,” at hinamon ang Philippine Army na patunayan ang kanilang kredibilidad at integridad—na hindi sila magpapakita ng pagkiling at titiyakin na hindi makakakuha ng espesyal na pabor o pagtatago ang opisyal.

Ang ama ni Randy Manalo, kasama ang kanyang pinsan, ay naghatid ng kanilang kalungkutan sa harap ng mga opisyal ng Army, na nagtanong: “Paano na kami ngayon? Siya lang ang naghahanap-buhay!” Ang kanilang pighati ay hindi lamang dahil sa pagkawala ng isang minamahal, kundi dahil din sa pagkawala ng tanging inaasahan ng pamilya. Ang pambubugbog at pagpatay kay Randy Manalo ay hindi lamang isang krimen, kundi isang trahedya na nag-iwan ng isang pamilya at isang komunidad ng katutubo na walang-wala at naghahanap ng katarungan.

Ang BITAG ay nakipag-ugnayan na sa National Commission on Indigenous People (NCIP) upang tulungan ang pamilya na maunawaan ang kumplikadong case documents at masundan ang bawat hakbang ng laban para sa hustisya. Ang hamon ngayon ay nasa sistema ng hustisya at sa Philippine Army upang patunayan na ang batas ay hindi lamang para sa mga may ranggo, kundi para sa lahat ng Pilipino—kabilang ang mga katutubong Aeta.