Sa panahon ngayon, hindi na dyaryo o radyo ang pinakamatinding sandata ng mga mamamayan sa paghahanap ng impormasyon—YouTube na. Isang pindot lang, lalabas ang dose-dosenang video na may mga pamagat na parang galing sa pelikula: “HARAPANG SINUPLAK!”, “BONG GO IYAK KAY TRILLANES!”, “MASYADO NA KAYONG HALATA!”, “KILALA MO ANG MASTERMIND, TAKOT MULANG PANGALANAN!”. Minsan hindi na importante kung ano talaga ang nilalaman ng balita—ang pamagat at thumbnail pa lang ay sapat na para paikutin ang emosyon ng manonood. Dito nagsimula ang tinatawag ng mga eksperto na “drama journalism” o “clickbait politics”—isang uri ng bagong media kung saan emosyon ang puhunan at galit ang gasolina.

Isang tingin mo pa lang sa thumbnail—may pulitikong nakakunot-noo, may isa pang tila nagpipigil ng luha, may pulang text na sumisigaw ng “BREAKING NEWS!”—at alam mo na, may paparating na eksenang parang sa teleserye. Pero sa likod ng lahat ng ito, may mas malalim na kuwento. Hindi na tungkol sa kung sino ang tama o mali, kundi kung sino ang marunong magpakulo ng drama. Ang bawat click, bawat share, bawat komento ng “tama ka dyan!” ay nagiging pera, at bawat emosyon ng galit o awa ay nagiging sandata sa laban ng opinyon.

Araw-araw, libo-libong video ang lumalabas na may parehong formula: headline na parang sigaw, thumbnail na puno ng emosyon, at kwentong punô ng twist. “SINUPLAK!”, “BINUWELTAHAN!”, “NAKAKAHIYA!”, “NAGWALA!”—mga salitang kayang palitan ang kahulugan ng isang simpleng pahayag. Kapag sinabing “Nagpaliwanag si Senador,” walang manonood. Pero kapag ginawa mong “SINUPLAK SI SENADOR SA SARILING HEARING!”—boom, viral agad. Sa ganitong paraan, ang balita ay nagiging palabas, at ang opinyon ay nagiging eksena.

May tatlong dahilan kung bakit napaka-epektibo ng ganitong sistema. Una, ang curiosity gap—yung hindi mo alam kung sino ang tinutukoy, kaya napipilitan kang buksan. “ALAM MO KUNG SINO ANG BWAYA?” Hindi niya sinasabi kung sino, pero gusto mong malaman. Pangalawa, emotional resonance—ang galit at awa ay pinakamabilis magpalabas ng komento, at bawat komento ay dagdag sa algorithm. Pangatlo, cultural habit—bilang mga Pilipino, likas tayong mahilig sa drama, sa banggaan, sa kwentong may bida’t kontrabida. Kaya ang Senate hearing ay nagmumukhang teleserye, at ang simpleng pahayag ay nagiging showdown.

Sa mga video na ito, ang mga politiko ay parang artista. May mga eksenang “sapul,” may mga moment na “pahiya,” at laging may tagpo na “nagbitaw ng matinding linya.” Isang halimbawa, noong kumalat ang clip ng bangayan nina Vince Dizon at Bong Go—isang normal na hearing lang dapat, pero sa YouTube, ginawang parang eksenang pang-finale: may arrow na pula, may text na “PAHIYA NANAMAN!”, at sa ilalim, “KILALA MO ANG MASTERMIND, TAKOT MULANG PANGALANAN!” Wala na ang konteksto, pero nandoon ang tensyon. At iyon ang hinahanap ng manonood—hindi katotohanan, kundi emosyon.

Sa likod ng mga “Breaking News” overlay at mga background na pula’t asul, may malalim na mekanismo—ang algorithm ng YouTube. Parang halimaw na gutom sa pansin: kapag maraming nag-click, mas itutulak pa niya ito sa iba. Kaya napipilitan ang mga content creator na patindihin pa ang drama. Minsan, inuulit-ulit ang parehong isyu sa iba’t ibang bersyon, para lang manatiling trending. “NABISTO ANG PLANONG LIHIM!”, “NAKALULUNOD NA HIYA!”, “ANG HINDI MO ALAM SA NANGYARI KAHAPON!”—lahat ng ito’y nagmumula sa parehong pangyayari, pero bawat pamagat ay parang bagong kwento.

At dahil dito, unti-unting nagbabago ang paraan ng mga Pilipino sa pagtingin sa balita. Ang pulitika ay nagiging libangan. Ang mga hearing ay parang live episodes. Ang bawat “sinupalpal” ay cliffhanger, at ang bawat “binunyag” ay trailer ng susunod na video. May mga taong araw-araw nanonood ng mga ganitong content—hindi dahil sa gusto nilang matuto, kundi dahil gusto nilang ma-excite, gusto nilang maramdaman na may laban, may bangayan, may bida na lumalaban para sa kanila.

Ngunit sa likod ng lahat ng ito, may delikadong epekto. Kapag puro emosyon ang basehan ng impormasyon, nawawala ang katotohanan. Kapag sanay na tayong maniwala sa pamagat pa lang, unti-unting nabubura ang kakayahan nating magduda. At kapag ang mga creators ay ginagawang negosyo ang galit, nagiging produkto na rin ang tiwala ng tao. Sabi ng mga analyst, ito ang tinatawag na echo chamber effect—paulit-ulit mong naririnig ang parehong mensahe, hanggang sa ito’y magmukhang totoo.

Marami nang mga dating journalist ang lumipat sa YouTube, dala ang sarili nilang brand ng “totoong balita.” Pero ang totoo, karamihan ay naging tagapagsalaysay ng sariling bersyon ng katotohanan—isang katotohanang mas mabenta kapag may kasamang sigaw at lagim. Ang pamagat ay sandata, at ang bawat thumbnail ay bala. Hindi mo na kailangang magsinungaling—ang kailangan mo lang ay magpahiwatig. Sapat na ang isang tanong na “Bakit parang natatakot silang banggitin ang pangalan?” para mapaniwala ang mga tao na may tinatago talaga.

Nakakalungkot, pero ito na ang bagong anyo ng media: mabilis, maingay, emosyonal, at mas nakakahawa kaysa sa totoong impormasyon. Habang ang mga tradisyunal na mamamahayag ay patuloy na nagpapaliwanag ng konteksto, ang mga clickbait creators naman ay abala sa paggawa ng susunod na “viral” na pamagat. At sa pagitan ng dalawang mundong ito, ang publiko ay nalilito—kanino ba talaga maniniwala?

Pero hindi lahat ng clickbait ay masama. May mga gumagawa ng “educational clickbait”—catchy ang pamagat, pero may malalim na paliwanag sa loob. “PANOORIN MO ITO BAGO KANG MAGKOMENTO SA ICC ISSUE!”—isang pamagat na parang drama, pero sa loob ay may analysis, may datos, may paliwanag. Sa ganitong paraan, ginagamit ang emosyon bilang pinto papasok sa impormasyon. Ito ang tinatawag ng ilan na clickbait na may konsensya.

Gayunman, karamihan ng content ngayon ay hindi ganito. Sa halip, patuloy ang karera ng mga channel sa pagtaas ng views at pagdami ng subscribers. Araw-araw may bagong “sapul,” may bagong “nabulgar,” may bagong “binanatan.” Hangga’t may mga taong galit at naaawa, may merkado para sa drama. At hangga’t may merkado, patuloy ang produksyon ng emosyon.

Sa bawat click natin, sa bawat panonood ng mga “pahiya nanaman si Vince Dizon” o “sapul si Bong Go,” unti-unti nating pinapalitan ang linya sa pagitan ng impormasyon at libangan. Ang balita ay nagiging kwento, at ang kwento ay nagiging sandata. At sa huli, hindi na natin alam kung saan nagsisimula ang katotohanan at saan nagtatapos ang palabas.

Ito ang bagong mukha ng pulitika sa digital age—isang dula kung saan lahat tayo ay manonood, pero sabay-sabay ding nagiging karakter. At kapag masyado na tayong sanay sa sigaw, baka hindi na natin marinig ang tahimik na boses ng katotohanan. Sa panahon kung saan ang drama ay kapangyarihan at ang emosyon ay pera, baka panahon na ring itanong natin: sino ba talaga ang sinusupalpal—sila, o tayong mga patuloy na nanonood?