News

 

Ang Baryo Kanto-Kawayan ay isang lugar kung saan ang balita ay mas mabilis pa sa alas-kwatro ng hapon. Bago pa man tumilaok ang manok, ang mga bagong tsismis ay nakahain na, mas mainit pa sa kape ni Aling Perla. At ang reyna ng mga usapan, ang ‘main source’ ng lahat ng impormasyon, ay walang iba kundi si Aling Marites.

Ang pwesto ni Aling Marites sa labas ng kanyang maliit na tindahan ay hindi lang isang tindahan—ito ay isang trono. Mula doon, tanaw niya ang lahat. Ang bawat dumaan, ang bawat bumili ng suka, ang bawat batang umiiyak. Kasama ang kanyang dalawang ‘alipores’, si Bebang na laging may dalang pamaypay, at si Susing na may pinakamalakas na halakhak, sila ang bumubuo ng ‘Tsismis Trinity’ ng Kanto-Kawayan.

Ang buhay sa baryo ay payak. Paulit-ulit. Hanggang isang araw, ang kanilang katahimikan ay nabasag.

Isang umaga, sunod-sunod na dumating ang mga dambuhalang trak. Nagdala sila ng mga bakal, semento, at mga kagamitang pang-konstruksyon na ngayon lang nila nakita. Ang kanilang destinasyon? Ang dating tiwangwang na burol sa dulo ng kanilang baryo. Isang lugar na dating pinagtatapunan lang ng basura.

“Naku, ano ‘yan?” tanong ni Bebang, habang iwinawasiwas ang kanyang pamaypay na tila may sinusunog.

“Tingnan ninyo,” sabi ni Susing, “mga inhinyero! Naka-helmet pa! Mukhang malaking proyekto!”

Si Aling Marites ay nanatiling tahimik, pinapakiramdaman ang sitwasyon. “Hmph. Sigurado ako,” aniya pagkalipas ng ilang sandali, “ipinatatayo ‘yan ng isang politiko. Gagamitin sa pangangampanya sa susunod na taon.”

Tumango ang dalawa. “Oo nga, ‘Mare. Sigurado, galing sa korapsyon ‘yan!”

Sa loob ng ilang linggo, ang burol ay naging isang malaking construction site. Mabilis ang pag-angat ng istruktura. Hindi na ito isang simpleng bahay. Ito ay isang mansyon. Ang mga pader ay mataas, ang mga bintana ay mula sahig hanggang kisame na salamin.

Ang tsismis ay lumipad.

“Sabi ng pinsan ko,” bulong ni Bebang, “ang may-ari daw niyan ay isang dayuhan. Isang Intsik na may-ari ng minahan. Magtatayo raw ng casino.”

“Naku, hindi!” sabat ni Susing. “Ang narinig ko, ‘yan daw ang bagong taguan ni ‘Don Arturo’, ‘yung sikat na drug lord sa kabilang probinsya! Kaya mataas ang pader!”

Lalong natakot at nasabik ang mga tao. Araw-araw, ang kanilang usapan ay umikot sa kung sino ang misteryosong may-ari ng mansyon sa burol.

Habang ang lahat ay abala sa pag-iisip tungkol sa mansyon, may isang tao sa Kanto-Kawayan na tila walang pakialam. Siya si Elena.

Si Elena ay isang babaeng nasa mga kwarenta anyos, isang biyuda na nakatira sa isang maliit na barong-barong malapit sa sapa, sa pinakamaligid na bahagi ng baryo. Kasama niya ang kanyang kaisa-isang anak, si Baste, isang labinlimang taong gulang na binatilyo na may ‘special needs’. Si Baste ay laging nakangiti, laging masaya, ngunit ang kanyang isip ay tila nasa ibang mundo.

Si Elena ay ang paboritong paksa ng ‘Tsismis Trinity’ bago pa dumating ang isyu ng mansyon.

“Nakakaawa ‘yang si Elena, ‘no?” sabi ni Aling Marites isang hapon, habang nagpapaligo ng pusa. “Iniwan ng asawa, ‘tapos ang anak, naging ganoon pa. Malas.”

“Ang sabi nga nila,” dagdag ni Bebang, “kaya raw iniwan ng asawa ‘yan kasi maysumpa. Tingnan mo nga, kahit anong labada ang gawin niya, parang laging kulang pa rin ang pambili ng bigas.”

“At ‘yung anak niya,” singit ni Susing, “nakakatakot! Minsan, nakita ko, tumatawa mag-isa sa may tulay. Baliw!”

Ang hindi nila alam, si Elena ay nakakarinig. Madalas, kapag siya ay dumadaan sa tindahan ni Aling Marites para bumili ng isang pirasong tuyo o mantika, naririnig niya ang kanilang mga bulungan. Yumuyuko na lang siya, humihigpit ang hawak sa kamay ni Baste, at nagmamadaling umalis.

Minsan, naabutan ni Aling Marites si Elena na nakatingin sa ginagawang mansyon sa burol. Si Elena ay nakatayo sa may tulay, ang kanyang mga mata ay tila malayo ang iniisip.

“Hoy, Elena!” sigaw ni Marites. “Huwag mong sabihing nag-aaplay kang labandera diyan? Baka hanapin ka pa ng NBI clearance! Hahaha!”

Nagtawanan sina Bebang at Susing. Si Elena ay lumingon lang, isang malungkot na ngiti ang ibinigay, bago muling iginaya si Baste palayo.

Lumipas ang anim na buwan.

Ang mansyon ay tapos na.

Ito ay isang obra maestra. Ang gate ay gawa sa itim na bakal na may disenyong mga dahon. Ang mga ilaw sa hardin ay awtomatikong bumubukas kapag dumidilim. Ang buong Baryo Kanto-Kawayan ay hindi makapaniwala na sa kanilang lugar, na dati’y puro putik at kawayan, ay may nakatayong ganitong palasyo.

Isang Sabado ng umaga, ang araw ng pagdating ng may-ari.

Si Aling Marites, Bebang, at Susing ay naka-pwesto na sa harap ng tindahan. Ang kanilang mga leeg ay halos mapatid sa kahahaba, inaabangan kung anong sasakyan ang darating. Ang halos buong baryo ay nasa labas, nag-aabang.

“Ayan na! Ayan na!” sigaw ni Susing.

Isang convoy ng mga itim at makikintab na van ang dahan-dahang pumasok sa kanilang eskinita. Huminto ang mga ito sa harap ng dambuhalang gate. Napanganga ang lahat. Ang mga van ay ang klase ng sasakyan na sa TV lang nila nakikita.

Bumukas ang pinto ng unang van. Isang lalaking naka-Amerikana, na may suot na earpiece, ang bumaba. Mukha itong security. Sumunod ang isa pa. At isa pa.

“Sabi sa inyo e!” bulong ni Bebang. “Mga bodyguard! Siguradong politiko ‘yan o drug lord!”

Ang dambuhalang gate ay dahan-dahang bumukas.

Mula sa pangalawang van, bumaba ang isang babaeng matangkad, naka-puting blazer, at may hawak na folder. Mukha siyang abogada.

Inilibot ng babae ang kanyang paningin sa buong paligid, lalo na sa mga nagkukumpulang tsismosa. Ngumiti siya.

At mula sa huling van, ang pinakamalaki at pinakamakintab sa lahat, bumaba ang isa pang tao.

Ang araw ay tila tumigil sa pag-ikot. Ang mga ibon ay tumigil sa paghuni. Ang mga bibig nina Aling Marites, Bebang, at Susing ay hindi lang napanganga—halos malaglag ang kanilang mga panga sa lupa.

Mula sa van, dahan-dahang bumaba si Elena.

Ngunit hindi ito ang Elenang alam nila. Hindi ito ang Elenang naka-duster na amoy-pawis at may mantsa ng sabon.

Ang Elenang bumaba ay nakasuot ng isang simpleng itim na bestida, ngunit ang tela ay halatang mahal. Ang kanyang buhok ay maayos na nakapusod. Ang kanyang mukha, na dati’y laging may bakas ng pagod at lungkot, ay kalmado at puno ng dignidad.

At sa tabi niya… ay si Baste. Nakasuot ito ng magandang polo shirt at sapatos. Hawak-hawak ang kamay ng kanyang ina, nakangiti pa rin, ngunit ang kanyang mga mata ay tila mas malinaw na ngayon.

“Imposible…” bulong ni Aling Marites. “Nagkakamali ako ng tingin… Baka… baka siya ang bagong punong katulong?”

Ang babaeng naka-blazer ay lumapit kay Elena. “Ma’am Elena, handa na po ang lahat sa loob.”

Tumango si Elena. “Salamat, Atty. Diaz.”

“Ma’am Elena?” ulit ni Susing, ang kanyang boses ay naging isang maliit na pito.

Si Elena ay lumingon sa direksyon ng tindahan ni Aling Marites. Ang buong baryo ay nakatingin sa kanya.

Dahan-dahan siyang naglakad, kasama si Baste, palapit sa kanila. Ang kanyang mga paa ay hindi na tumatapak sa putik, kundi sa daan na tila nagbibigay-galang sa kanyang pagdaan.

Huminto siya sa harap mismo ni Aling Marites.

Si Aling Marites ay hindi makagalaw. Ang kanyang pagiging reyna ng tsismis ay biglang nawala. Para siyang naging isang estatwa.

“Aling Marites,” sabi ni Elena, ang kanyang boses ay malumanay, ngunit may bigat. “Magandang umaga po.”

“E-Elena… ikaw… paano…”

“Gusto ko po sanang magpasalamat,” patuloy ni Elena. “Sa loob ng limang taon na paninirahan namin ni Baste dito, marami kaming natutunan.”

Tumingin siya sa paligid. “Marami kaming natutunan tungkol sa kung paano tumingin ang mga tao.”

“Pero… ‘yung mansyon… ‘yung… ‘yung mga van… sino ka ba talaga?” hindi na napigilang itanong ni Bebang.

Isang matagal na katahimikan ang namagitan.

“Ang asawa ko,” nagsimulang magkwento si Elena, “si Antonio… ay isang simpleng software engineer. Sampung taon na siyang pumanaw. Bago siya namatay, nakalikha siya ng isang computer program. Isang bagay na hindi niya alam ay magiging napakalaki.”

“Ang program na ‘yon,” patuloy niya, “ay binili ng isang malaking kumpanya sa Amerika. Hindi ko alam kung magkano, hanggang sa pumanaw siya. Iniwan niya ang lahat sa amin ni Baste.”

“Bilyonaryo ka?” halos mabulagta si Aling Marites.

Umiling si Elena. “May sapat lang. Pero hindi iyon ang punto. Nang pumanaw si Antonio, ang mga kamag-anak namin, ang mga kaibigan, lahat sila ay nagbago. Ang tingin nila sa amin ay pera. Ang gusto nila ay pera. Napagod ako. Napagod ako sa mga taong lumalapit dahil may kailangan sila.”

“Kaya dinala ko si Baste dito. Sa Kanto-Kawayan. Isang lugar kung saan walang nakakakilala sa amin. Gusto ko siyang lumaki na simple. Gusto kong makahanap ng mga totoong tao.”

“At sa loob ng limang taon,” sabi niya, ang kanyang mga mata ay direktang tumusok kay Aling Marites, “nakita ko nga ang mga totoong ugali ng tao.”

“Nakita ko kung sino ang huhusga sa akin dahil sa aking duster. Nakita ko kung sino ang pagtatawanan ang anak ko dahil sa kanyang kalagayan. Narinig ko ang lahat.”

Napaiyak si Susing. Si Bebang ay namutla. Si Aling Marites ay nanginginig.

“Pero,” sabi ni Elena, at dito nagbago ang kanyang tono, “nakakita rin ako ng kabutihan. Nakita ko si Mang Kanor, ang mangingisda, na laging binibigyan si Baste ng isang maliit na isda kahit hindi ako humihingi. Nakita ko si Aling Nita sa kabilang kanto, na laging nag-aabot ng pandesal sa amin tuwing umaga.”

“Elena… ‘yung mansyon… para saan?” tanong ni Aling Marites, ang boses ay halos paos na.

Ngumiti si Elena. “Ang asawa ko ay namatay sa sakit sa puso dahil hindi siya naagapan. Ang anak ko, si Baste, ay kailangan ng habambuhay na terapiya. Ang mansyon na ‘yan…”

Tumingin siya sa burol. “Hindi ‘yan mansyon. Isa ‘yang ospital. Isang libreng ospital at therapy center para sa mga bata, tulad ni Baste. Ipinangalan ko ito kay Antonio. ‘The Antonio and Baste Foundation’.”

Mas lalo silang natulala.

Ang palasyong akala nila ay pugad ng isang drug lord ay isa palang pag-asa para sa kanilang mga anak. Ang babaeng araw-araw nilang nilalait at tinatawag na “baliw” at “malas” ay ang anghel na magbabago ng kanilang buhay.

Bumukas ang gate, at mula sa loob, lumabas ang ilang mga nars na naka-uniporme, at si Mang Kanor at Aling Nita, na kapwa nakangiti. Sila pala ang magiging mga unang empleyado ng foundation.

Tumingin muli si Elena kay Aling Marites.

“Aling Marites, kailangan ko pa ng maraming tao para sa foundation,” sabi ni Elena. “Kailangan ko ng mga tagalinis. Kailangan ko ng mga tagalaba. Kailangan ko ng mga tagaluto para sa mga pasyente. Ang sahod ay mataas, may benepisyo. Pero may isang kundisyon.”

“A-ano ‘yon, Elena… Ma’am Elena?”

“Simula sa araw na ito,” sabi ni Elena, ang kanyang boses ay malinaw at matatag, “titigil na ang tsismis sa Kanto-Kawayan. Ang mga bibig na dati’y ginagamit sa paninira, ay gagamitin na natin sa pagtulong. Ang mga kamay na dati’y nakaturo para humusga, ay gagamitin na natin para umalalay.”

Tumulo ang luha ni Aling Marites. Luha ng hiya. Luha ng pagsisisi. “Patawad, Elena… Patawarin mo kami.”

Si Elena ay ngumiti. Isang tunay na ngiti. Inilahad niya ang kanyang kamay. “Hindi na Elena. Simula ngayon, lahat tayo ay pamilya dito. Halina kayo. Marami pa tayong gagawin.”

Tinanggap ni Aling Marites ang kamay.

Ang Baryo Kanto-Kawayan ay nagbago. Ang tindahan ni Aling Marites ay naging isang maayos na kooperatiba. Sina Bebang at Susing ay naging mga punong-abala sa kusina ng ospital. Ang burol na dati’y simbolo ng tsismis ay naging simbolo ng pag-asa.

Natutunan ng mga tao doon, lalo na ng ‘Tsismis Trinity’, ang isang mahalagang aral: na ang taong madalas nating minamaliit at hinuhusgahan dahil sa kanyang panlabas na anyo, ay maaaring ang taong may pinakamalaki at pinakadalisay na puso, na naghihintay lang ng tamang oras para ipakita ang tunay niyang halaga.

(Wakas)

Para sa iyo na nagbasa, ano ang mas matimbang na aral sa kwentong ito: ang pagiging mapanghusga ng mga tao, o ang kapangyarihan ng isang tao na magpatawad at gamitin ang kanyang yaman para sa kabutihan? At kung ikaw si Elena, bibigyan mo pa ba ng pangalawang pagkakataon ang mga taong walang ginawa kundi laitin ka?

Mag-iwan ng iyong saloobin sa ibaba.