Sa loob ng mahigit labing-anim na taon, paulit-ulit na nagiging problema sa isang lumang public school ang baradong drainage. Kada semestre, umaapaw ang tubig-ulan, bumabahâ ang pasilyo, at hindi maipaliwanag ng kahit sinong maintenance worker kung bakit lagi na lamang bumabalik ang problema. Iba’t ibang tubero na ang tumingin, iba’t ibang solusyon na ang sinubukan, pero laging nauuwi sa parehong tanong: bakit hindi gumagana ang drainage kahit anong ayos ang gawin?

Naging normal na bahagi ng buhay-eskwela ang sira-sirang plumbing, pero sa likod nito, may kuwentong mas malalim, mas madilim, at higit sa lahat, mas matagal nang humihingi ng sagot.

Hanggang isang araw, dumating si Mateo, isang beteranong tubero na kilala sa pag-aayos ng mga problemang ni hindi kayang unawain ng iba. Tinawag siya ng principal matapos muling umapaw ang tubig sa mga pasilyo kahit bagong linis ang tubo. Pagdating niya, agad niyang naramdaman na iba ang kaso—hindi lang basta bara. May kakaibang amoy, may tunog na parang may hinaharang sa loob, at may pakiramdam siyang hindi ordinaryo ang pinagmulan ng problema.

Sinimulan niyang suriin ang drainage system mula sa pinakailalim ng gusali. Habang binubuksan niya ang isa sa mga lumang concrete covers, napansin niyang hindi normal ang hugis ng bara. Hindi ito putik. Hindi rin basura. May parang matigas, may balahibo, at may mga fragmentong hindi niya maipaliwanag.

“Nakakatakot ‘to,” bulong niya sa sarili.

Pero hindi siya umatras. Nang unti-unti niyang hukayin at lapitan ang pinagmulan ng bara, napaatras siya sa nakita. Nasilayan niya ang isang bagay na hindi dapat naroroon sa ilalim ng paaralan: mga butong pantao.

Hindi lang isa. Hindi dalawa. Anim.

Agad siyang umakyat at sinabihan ang principal, na agad namang tumawag ng awtoridad. Nang dumating ang mga imbestigador, pinayagan si Mateo na samahan sila sa mismong drainage shaft. Inilawan nila ang loob, at saka nila nakita nang buo ang katotohanan: anim na kumpletong skeletal remains ng mga batang edad 11 hanggang 14 ang nakasiksik sa pinakagitna ng tubo—parang may naglagay sa kanila roon at sinigurong hindi sila madaling matagpuan.

Tumigil ang buong paaralan. Ang mga guro, nagtitilian sa takot. Ang mga magulang, dumagsa sa gate na puno ng pangamba. At ang pinakamasakit, may anim na pamilyang napa-upo at napaluha dahil ang pagkawala ng kanilang mga anak 16 taon na ang nakalipas—na matagal nang isinara ng lumang kaso—ay biglang bumalik bilang isang bangungot.

Ayon sa records, nawala ang anim na estudyanteng iyon sa loob ng isang linggo. Ang iba’y huling nakitang naglalaro sa likod ng gym. Ang ilan, walang nakapansin kung saan pumunta. At dahil walang CCTV noon, walang witness, at walang malinaw na lead, idineklarang “possible runaway” ang ilan at “unexplained disappearance” ang iba. Kumupas ang imbestigasyon. Humupa ang media. Nabaon ang kaso.

Pero hindi pala sila nawala. Nasa ilalim lang sila ng paaralan, tahimik na nakatago.

Habang sinusuri ng mga forensic expert ang kalagayan ng mga buto, may napansin silang kakaiba. Hindi ito accidental fall. Hindi ito simpleng aksidente. May indikasyon ng trauma. May mga posisyong hindi natural. At higit sa lahat, may palatandaang hindi sila basta napunta sa drainage—nilagay sila roon.

Dito na nagsimula ang isa pang layer ng imbestigasyon. Sino ang may access sa lumang maintenance tunnels noong panahong iyon? Sino ang huling nakitang kasama ang mga bata? Sino ang may susi sa basement na matagal nang ipinagbabawal puntahan?

Isa-isang napagtanto ng mga dating empleyado na dati’y may isang janitor na kilala sa pagiging tahimik, matalas ang mata, at may kakaibang ugali. Madalas niya raw pagsabihan ang mga bata. Marami ang natatakot sa kanya noon pero hindi ito pinansin ng administrasyon. Ayon sa record, bigla itong nag-resign dalawang linggo matapos mawala ang mga estudyante—at mula noon, hindi na ito muling nakita.

Habang lumalalim ang imbestigasyon, unti-unti ring naglalabasan ang mga dating kuwento: may batang nagsabi noon na may “gumagalaw” sa ilalim ng sahig. May nag-ulat na may naririnig silang hikbi sa bandang basement. May nakaamoy ng masangsang tuwing tag-ulan. Ngunit dahil mga bata lang ang nagsabi, walang naniwala.

At sa paglipas ng 16 taon, nananatiling barado ang drainage. Hindi dahil sa teknikal na problema—kundi dahil may anim na batang nandoon, naghihintay na matagpuan.

Sa huli, nagsilbi si Mateo—isang simpleng tubero—as tulay para lumabas ang katotohanan. Hindi niya inasahang ang trabaho niyang pag-aayos ng tubo ay hahantong sa pagbigay hustisya sa anim na batang matagal nang hinahanap.

Hindi pa tapos ang imbestigasyon, pero isang bagay ang tiyak: natagpuan na ang mga estudyanteng matagal nang iniiyakan ng kanilang pamilya. At ang paaralang minsang puno ng ingay, saya, at aral—ngayon ay nababalot ng katahimikan at takot.

Kung ang pader ng paaralan ay marunong magsalita, marahil matagal na nitong isinigaw ang sikreto. Ngunit ngayon, sa wakas, lumabas din ang katotohanan mula mismo sa ilalim ng lupa.