Matindi ang ugong ngayon sa mundo ng politika matapos kumalat ang balitang muling kikilos umano ang International Criminal Court (ICC) at naglalabas na ng mga bagong hakbang kaugnay ng imbestigasyon sa war on drugs ng nakaraang administrasyon. Ayon sa mga ulat, kasama raw sa mga tinitingnang personalidad si Senador Ronald “Bato” dela Rosa at Senador Bong Go — bagay na agad nagdulot ng matinding reaksiyon mula sa publiko.

Bagaman wala pang opisyal na kumpirmasyon mula sa ICC mismo, ilang international observers ang nagsabing malaki ang posibilidad na maglabas ito ng arrest warrant laban sa mga indibidwal na itinuturing nilang may “command responsibility” o direktang koneksyon sa mga operasyon noong panahon ni dating Pangulong Rodrigo Duterte.

Ayon sa ulat ng ilang foreign correspondents, nakikipag-ugnayan na raw ang ICC sa ilang bansa at international agencies upang matiyak na handa sila kung sakaling kailanganin ang pagpapatupad ng kanilang mga kautusan. Sa kabilang banda, nananatiling tahimik ang Palasyo, ngunit ayon sa mga malalapit sa administrasyon, handa raw ang gobyerno na ipagtanggol ang mga opisyal ng bansa at igiit na walang hurisdiksiyon ang ICC sa Pilipinas mula nang umatras ito sa kasunduan noong 2019.

Ngunit hindi napigilan ang mga reaksiyon sa loob ng bansa. Sa social media, agad nag-trending ang mga katagang “Aarestuhin si Bato?” at “Bong Go ICC Case”, habang umani ng libo-libong komento at debate ang balita. May mga sumusuporta sa posibleng hakbang ng ICC, sinasabing ito raw ay “panahon na ng hustisya,” ngunit may ilan ding naniniwalang pulitikal at mapanira ang motibo sa likod ng galaw na ito.

“Matagal na naming hinihintay ito. Dapat may managot sa libo-libong buhay na nawala,” ani ng isang netizen. Samantala, may iba namang nagsabi, “Hindi trabaho ng ICC na diktahan tayo. May sarili tayong batas at hustisya.”

Sa isang panayam, nanindigan si Senador Bato dela Rosa na wala siyang kasalanan at bukas siyang humarap “kung patas ang proseso.”
“Wala akong tinatago. Ginawa ko lang ang trabaho ko para sa bayan. Pero kung gusto nila akong gawan ng kaso, handa akong ipagtanggol ang sarili ko,” matapang niyang pahayag.

Si Senador Bong Go naman ay nanawagan ng respeto sa soberanya ng Pilipinas, sinasabing hindi dapat makialam ang ICC sa mga isyung panloob ng bansa. “Ang mga Pilipino ay marunong magpatawad at marunong ding humusga. Hindi natin kailangan ng dayuhang korte para turuan tayo,” wika ni Go sa isang panayam.

Habang mainit ang diskusyon, nagpatawag ng emergency meeting ang ilang miyembro ng Senado upang talakayin kung paano tutugon ang gobyerno sakaling tuluyang maglabas ng warrant ang ICC. Ayon sa isang source, pinag-uusapan umano ang mga legal na hakbang upang maiwasan ang anumang “embarrassment” sa panig ng bansa.

Ipinahayag naman ng ilang eksperto na kung sakaling maglabas nga ng warrant ang ICC, mahirap itong ipatupad dahil wala itong direktang kapangyarihan sa Pilipinas. Gayunpaman, maaaring maapektuhan ang biyahe at international status ng mga opisyal na sangkot, dahil maaaring arestuhin sila kung sakaling tumapak sa mga bansang kasapi ng ICC.

“Hindi ito simpleng balita lang — may epekto ito sa reputasyon ng bansa,” ayon sa isang political analyst. “Kahit hindi sila mahuli dito, kapag pumunta sila sa ibang bansa na kasapi ng ICC, puwedeng maging komplikado ang sitwasyon.”

Sa gitna ng lahat ng ito, nananatiling hati ang sambayanan. May mga naniniwalang panahon na para managot ang mga dating opisyal, samantalang ang iba naman ay nakikitang pag-atake ito sa soberanya ng Pilipinas at sa kasalukuyang administrasyon ni Pangulong Bongbong Marcos Jr., na ngayon ay kailangang timbangin kung paano nito haharapin ang internasyonal na presyur.

Ayon sa ilang tagamasid, isa ito sa pinakamalaking diplomatic tests ng kasalukuyang administrasyon. Kung papanigan ng Malacañang ang ICC, posibleng magdulot ito ng iringan sa mga kaalyado ni dating Pangulong Duterte. Ngunit kung tuluyang tatanggihan ang imbestigasyon, maaaring lumala ang imahe ng bansa sa mata ng internasyonal na komunidad.

Habang wala pang pinal na desisyon mula sa ICC, malinaw na mainit na naman ang pulitika sa Pilipinas. Ang pangalang “Bato” na minsang simbolo ng tapang, ngayon ay muli na namang sinusubok ng batas sa pandaigdigang antas. At ang katahimikan ni Bong Go, para sa marami, ay nagsasabing may mas malalim pang kwento sa likod ng lahat.

Isang bagay ang tiyak: kung tuluyang umusad ang galaw ng ICC, magiging makasaysayan ito — hindi lang para sa mga taong sangkot, kundi para sa buong bansa na ngayo’y muling haharap sa tanong: hanggang saan ang saklaw ng hustisya?