Nagugulantang ngayon ang buong bansa matapos pumutok ang balitang posibleng kasuhan si Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. dahil umano sa pagkakasangkot niya sa kontrobersyal na “Flood Control Scam” na umanong nagdulot ng bilyon-bilyong pagkalugi sa kaban ng bayan. Ang isyu, na unang lumabas sa mga ulat ng ilang whistleblower at dating opisyal ng Department of Public Works and Highways (DPWH), ay mabilis na kumalat sa social media at nagpasiklab ng matinding galit at pagkadismaya mula sa taumbayan.

Ayon sa mga lumabas na dokumento, may mga proyekto sa ilalim ng “National Flood Control Program” na sinasabing ginamit sa maling paraan, kung saan ang ilang kontrata ay pinaboran umano sa piling kumpanya na konektado sa mga taong malapit sa kapangyarihan. Ilang proyekto raw ang “paper only” o proyekto sa papel—may pondo, may bidding, ngunit walang aktwal na konstruksiyon na nangyari sa mismong lugar.

Isang dating DPWH engineer ang nagsabing, “Nakatatakot magsalita noon dahil mataas ang sangkot, pero hindi na kami makatiis. Yung perang dapat panlaban sa baha, napunta lang sa bulsa ng iilan.” Dagdag pa ng ulat, may mga dokumentong nag-uugnay sa mga matataas na opisyal na nag-apruba ng mga proyekto kahit kulang sa requirements.

Agad namang umalma ang Malacañang at itinanggi ang anumang pagkakasangkot ni Pangulong Marcos sa isyu. Ayon sa tagapagsalita ng Palasyo, “Walang katotohanan ang mga paratang. Ang Pangulo ay patuloy na nagbabantay sa tamang paggamit ng pondo at hindi kailanman papayag sa anumang uri ng katiwalian.” Gayunman, hindi napigilan ang netizens sa pagbuhos ng samu’t saring reaksyon—ang ilan ay galit, ang iba naman ay nananawagan ng patas na imbestigasyon.

Maraming Pilipino ang nagsabing hindi na sila nagugulat sa ganitong isyu dahil tila paulit-ulit na lamang ang mga anomalya sa flood control projects sa iba’t ibang rehiyon. Sa mga nagdaang taon, ilang ulat na rin ang naglabas ng mga proyektong flood control na “unfinished” o “ghost projects” na milyun-milyon ang halaga. Subalit ang nakakagulat ngayon ay ang diumano’y pag-uugnay mismo sa pinakamataas na opisina ng bansa.

Sa gitna ng kaguluhan, pumasok na rin ang ilang senador at kongresista sa isyu. Ayon kay Sen. Risa Hontiveros, “Hindi ito dapat palampasin. Kung may ebidensiya, dapat imbestigahan kahit sino pa ang nasa likod.” Sinundan ito ng pahayag ni Sen. Koko Pimentel na nagsabing kailangang magkaroon ng transparency sa lahat ng proyekto, lalo na’t ang usapin ay may kinalaman sa kaligtasan ng mamamayan sa panahon ng baha.

Samantala, ilang grupo ng kabataan at civil society organizations ay nag-anunsyo ng kilos-protesta upang ipanawagan ang “full disclosure” ng lahat ng flood control contracts mula 2022 hanggang 2025. “Ang pondo ay para sa mga nasalanta ng baha, hindi para sa mga bulsa ng politiko,” sigaw ng isang lider kabataan sa ginanap na rally sa Quezon City.

Habang patuloy ang imbestigasyon, maraming Pilipino ang naghihintay ng malinaw na sagot mula sa Malacañang. May ilan ding nagsasabing ginagamit lamang ito ng mga kalaban sa politika upang sirain ang Pangulo bago ang nalalapit na halalan. Subalit para sa karamihan, hindi na mahalaga kung sino ang nagpasimula ng isyu—ang mas importante ay malaman ang katotohanan at managot ang dapat managot.

Kung mapapatunayan ang mga alegasyon, posibleng maharap ang mga sangkot sa kasong katiwalian, falsification of documents, at plunder—mga kasong may mabigat na parusa sa ilalim ng batas. Ngunit kung mapatunayang peke ang mga dokumentong isinumite laban sa administrasyon, maituturing naman itong isang malakihang demolition job na layong sirain ang kredibilidad ng pamahalaan.

Sa kasalukuyan, patuloy na sinusuri ng Ombudsman at ng ilang independent investigators ang mga papeles at proyekto sa mga probinsiyang lubhang tinamaan ng pagbaha nitong mga nakaraang buwan, kabilang ang Pampanga, Bulacan, at Iloilo. Ang mga lugar na ito ang madalas binabanggit sa mga “questionable” flood control projects na umano’y may napakalaking pondo ngunit walang konkretong resulta.

Habang walang malinaw na resulta pa sa imbestigasyon, nananatiling hati ang opinyon ng publiko. May mga naniniwala kay PBBM at nananawagan ng respeto sa due process, ngunit may iba ring nananawagang huwag hayaang “mabura sa putik ang pera ng bayan.”

Ang kasong ito ay patunay na kahit gaano kataas ang posisyon, hindi ligtas ang sinuman sa mga mata ng mamamayan. Sa huli, ang tanong ng lahat—hanggang kailan magtitiis ang sambayanan sa paulit-ulit na katiwaliang nagkukubli sa ngalan ng “proyekto para sa bayan”?