Isang mainit na ulat ang yumanig sa social media matapos ibunyag ng ilang mamamahayag ang umano’y pagkakatuklas nila sa isang “ghost project” na sinasabing ipinatupad sa panahon ng dating Pangulong Rodrigo Duterte (PRRD). Ayon sa mga ulat, milyon-milyong piso umano ang inilaan para sa proyekto, ngunit sa mismong lugar kung saan ito dapat itinayo—wala raw ni bakas man lang ng konstruksyon.

Ang tinaguriang “ghost project” ay isa sa mga isyung matagal nang binabantayan ng publiko, lalo na tuwing pinag-uusapan ang paggamit ng pondo ng bayan. Base sa mga dokumentong hawak umano ng mga reporter, nakasaad sa mga opisyal na rekord na natapos na ang proyekto, ngunit sa aktwal na inspeksyon, malinaw na walang nagawang imprastraktura. May mga larawan at video raw na ipinakita sa publiko bilang patunay na isa lamang itong proyektong “sa papel lang.”

Isa sa mga investigative journalist na lumantad ang nagsabing hindi ito basta pagkukulang o simpleng aberya sa budget process. “May mga resibo, may kontrata, may liquidation report—pero walang proyekto. Ibig sabihin, may perang lumabas, pero walang napunta sa aktwal na proyekto,” aniya sa isang panayam.

Habang patuloy ang imbestigasyon, hati ang opinyon ng publiko. May mga tagasuporta ng dating administrasyon na agad ipinagtanggol si PRRD, sinasabing ginagamit lang daw ang isyu upang sirain ang kanyang reputasyon. “Hindi natin alam ang buong katotohanan. Puwedeng sabotahe ito o gawa-gawang kwento lang,” sabi ng isang netizen.

Ngunit marami rin ang naniniwalang panahon na para siyasatin ang mga proyektong naiwan ng nakaraang administrasyon. Ayon sa kanila, kung totoo ang alegasyon, dapat papanagutin hindi lang ang mga opisyal na sangkot kundi pati ang mga contractor at ahensyang pumirma sa dokumento. “Kung may ghost project, may ghost na kumita. At ‘yan ang dapat hanapin,” komento ng isa pang mamamayan sa isang viral post.

Ang mga “ghost project” ay matagal nang problema sa sistema ng gobyerno. Karaniwan itong ginagamit ng mga tiwaling opisyal upang mailabas ang pondo sa mga proyektong hindi naman talaga ipinatupad. Sa mga nakaraang taon, ilang beses na ring naglabasan ang ganitong mga kaso, ngunit bihirang napaparusahan ang mga sangkot.

Samantala, iginiit ng ilang dating opisyal ng administrasyong Duterte na hindi dapat agad husgahan ang dating Pangulo. Ayon sa kanila, maraming proyekto noong panahon ni PRRD ang ipinatupad sa iba’t ibang rehiyon, at posibleng may mga isyung teknikal o pagkakaantala lang sa dokumentasyon. “Hindi natin pwedeng sabihing ghost agad kung hindi pa tapos ang audit,” pahayag ng isang dating opisyal na tumangging magpakilala.

Gayunpaman, kumpirmadong may ilang ahensya ng pamahalaan na nagsimula na ng masusing imbestigasyon. Ayon sa mga insider, posibleng magsimula ang mas malawak na audit sa mga proyekto ng Department of Public Works and Highways (DPWH) at ilang regional offices na tinukoy sa ulat ng mga mamamahayag. Kung mapapatunayan, maaari itong magbunsod ng serye ng kasong kriminal laban sa mga dating opisyal na responsable sa paggamit ng pondo.

Maraming Pilipino ngayon ang naghihintay sa magiging resulta ng imbestigasyon. Para sa ilan, ito ang pagkakataon upang ipakita na walang sinuman ang dapat makaligtas sa pananagutan—dating Pangulo man o ordinaryong opisyal. “Ang pera ng bayan ay dapat mapunta sa bayan. Kung may lumustay, dapat managot,” sabi ng isang komentarista sa isang programang pangradyo.

Sa kabila ng lahat, nananatiling tahimik si dating Pangulong Duterte hinggil sa isyung ito. Wala pang opisyal na pahayag mula sa kanya o sa kanyang kampo, ngunit inaasahang magsasalita siya sa mga darating na araw. Habang naghihintay ang publiko, patuloy namang dumadami ang mga haka-haka at diskusyon online. Ang tanong ngayon ng sambayanan: totoo nga bang may ghost project sa panahon ni PRRD, o isa lang itong bagong isyu para pagtalunan sa politika?

Anuman ang maging resulta, malinaw na muling nabuhay ang panawagan para sa transparency at pananagutan sa gobyerno. Kung mapapatunayan ang alegasyon, maaari itong maging isa sa pinakamalaking isyu ng katiwalian na maglalagay sa ilalim ng masusing pagsusuri sa buong nakaraang administrasyon.