Sa isang matapang na pagbubunyag, inihayag ni Navotas Rep. Toby Tiangco ang kontrobersyal na nangyari sa likod ng 2025 national budget — isang iligal na sistema ng “insertions” na ayon sa kanya’y pinamunuan ni Ako Bicol Rep. Zaldy Co, na malapit kay dating House Speaker Martin Romualdez.

Unang Hakbang: Ang Pagbubukas ng Pinta
Ayon kay Tiangco, may tinatayang P13.8 bilyon na idinamay sa 2025 General Appropriations Act, na karamihan ay nakalaan sa flood control projects. Hindi ito simpleng pagdagdag ng pondo, kundi tila isang paraan ng paglihis sa tamang proseso at transparency.

Ang Mga Akusasyon ni Tiangco
Nilatag ni Tiangco ang tatlong pangunahing paratang:

Pagmamastermind ni Co ng huling minutong budget insertions na hindi dumaan sa maayos na proseso.
Kawalan ng sapat na transparency sa mga komite — walang opisyal na minutes at tila lihim ang dahilan ng bawat realignment.
Posibleng conflict of interest — may koneksyon si Co sa isang construction firm na may multi-bilyong kontrata sa mga proyekto gaya ng flood control.

Bukod pa rito, binanggit ni Tiangco ang pagliban ni Co sa Kongreso na umano’y walang sapat na paliwanag, isang hakbang na pinaniniwalaan niyang nag-aambag sa kakulangan ng pananagutan.

Pagkumpirma mula sa Labas
Lumabas ang testimonya ng isang dating DPWH engineer na nagsabing may nakikitang anomalya sa flood control projects, kabilang na ang mga proyekto na may hinihinging porsiyento para sa ilang indibidwal. Sinusuportahan nito ang pahayag ni Tiangco tungkol sa malakihang pondo na ini-insert ni Co sa iba’t ibang distrito.

Hindi Lang ‘Yung Pera – May Ego rin na Natalos
Ayon kay Tiangco, matagal na silang may tensyon ni Martin Romualdez, na pinaniniwalaang naka-ugat sa parehong politikal at personal na relasyon. Sa kabila ng kanilang matagal na pagkakaibigan, piniling ipaglaban ni Tiangco ang interes ng sambayanan.

Resignasyon ni Co: Hindi Sapat para kay Tiangco
Nagbitiw si Zaldy Co sa kanyang posisyon, ngunit para kay Tiangco, hindi ito sapat. Naninindigan siyang dapat bumalik si Co sa Pilipinas at harapin ang mga alegasyon upang ipakita ang tunay na pananagutan.

Ang Tinig ng Masa
Para sa publiko, ang pagbubunyag ni Tiangco ay nagbigay-diin sa pangangailangan ng transparency sa pamahalaan. Ito ay hindi lamang usaping pera kundi tungkol sa integridad ng gobyerno at karapatan ng mamamayan na malaman ang buong katotohanan.

Ano ang Susunod?
Inaasahan ang agarang aksyon mula sa ethics committee at pagharap ni Co sa mga alegasyon. Samantala, patuloy na pinapakinggan ang testimonya ng mga testigo na naglalantad ng ugnayan sa pagitan ng budget insertions, korapsyon, at personal na pakinabang.

Pagtatapos: Isang Panawagan para sa Katotohanan
Ang pagbubunyag ni Toby Tiangco ay hindi lamang laban sa pulitika — ito ay laban sa kawalan ng transparency. Dapat managot ang sinumang may sala, at dapat malinaw sa publiko kung sino ang may pananagutan. Ang tanong ngayon: handa ba ang gobyerno at mga opisyal na harapin ang hamon ng katotohanan?