Sa isang iglap, ang inaasahang magiging isang “bombshell” na rebelasyon sa Senado ay naging isang malaking kahihiyan. Ang lalaking iniharap bilang isang “surprise witness” na may bigating testimonya, isang dating Marine na nagngangalang Gotesa, ay siya na ngayong sentro ng isang kontrobersiyang bumabalot sa kredibilidad, panloloko, at desperadong political theater.

Ang mga senador na buong pagmamalaking nagharap sa kanya, sina Senador Bato Dela Rosa at Senador Rodante Marcoleta, ay naiwan ngayong nagkakamot ng ulo at pilit na nagpapaliwanag sa publiko. Ang kanilang “star witness” ay hindi lang biglang naglaho na parang bula, kundi ang bawat piraso ng kanyang kuwento ay unti-unti na ring gumuho, na inilalantad ang isang masalimuot na tangkang gamitin ang Senado para sa isang kuwestiyonableng agenda.

Ang pangyayari ay nagsimula sa isang pagdinig ng Senate Blue Ribbon Committee. Sa gitna ng imbestigasyon, biglang iprinisinta ni Senador Marcoleta ang kanyang “surprise witness.” Ang ganitong taktika ay madalas na ginagamit para sa madulang epekto, ngunit ito rin ay mapanganib. Ang pagharap ng isang testigo nang walang sapat na vetting o paunang abiso sa komite, na pinamumunuan noon ni Senador Ping Lacson, ay isang malaking sugal.

Si Gotesa, na ipinakilalang isang dating Marine, ay may bitbit na mga alegasyon na di-umano’y may kinalaman sa malawakang korapsyon. Nabanggit sa kanyang mga pahayag ang tungkol sa pagde-deliver ng mga maletang puno ng pera—milyon-milyong piso na umano’y sangkot ang matataas na opisyal. Ang mga detalye ay tila kinuha sa isang pelikula: ang napakamahal na maleta na mas mahal pa ang laman, at ang di-umano’y paghahatid nito na tila walang kahirap-hirap, sa kabila ng lohikal na tanong kung paano mabubuhat at maibibiyahe ang ganoong kabigat na halaga ng pera nang walang anumang logistical support tulad ng mga trolley.

Sa simula, ang mga paratang ay nakakagulat. Ngunit ang drama ay mabilis na naging isang komedya ng mga pagkakamali.

Ang Misteryosong Paglalaho
Ang unang malaking pulang bandila ay ang biglaang pagkawala ni Gotesa. Matapos ang kanyang pasabog sa Senado, siya ay ipinatawag ng Department of Justice (DOJ) para sa karagdagang imbestigasyon at upang patunayan ang kanyang mga sinabi. Ito na sana ang pagkakataon niyang patunayan ang kanyang mga alegasyon sa ilalim ng mas mahigpit na pagsusuri.

Pero hindi siya sumipot.

Bigla na lang, ang lalaking buong tapang na nag-akusa sa harap ng mga senador ay nagtatago na. Ang kanyang pagkawala ay nag-iwan ng isang malaking tanong: Kung totoo ang iyong sinasabi, bakit ka magtatago? Ang isang taong naninindigan sa katotohanan ay haharapin ang anumang pagsubok, lalo na ang isang pormal na imbestigasyon ng DOJ. Ang kanyang pag-atras ay isang malinaw na senyales na ang kanyang testimonya ay maaaring hindi kayang panindigan kapag sinuri nang mabuti.

Dito na nagsimulang mag-init ang sitwasyon para sa mga senador na nagdala sa kanya. Ang kanilang “surprise witness” ay naging isang “missing witness.”

Ang “Marine Protection”: Isang Tahasang Kasinungalingan
Habang lumalaki ang isyu ng pagkawala ni Gotesa, isang kaalyado ng mga senador, ang dating mambabatas na si Mike Defensor, ang lumabas upang subukang kontrolin ang pinsala. Sa isang panayam, buong tiwalang sinabi ni Defensor na si Gotesa ay nasa ilalim ng proteksyon ng Philippine Marines.

Ang pahayag na ito ay isang kalkuladong hakbang. Ang layunin nito ay dalawa: Una, upang ipahiwatig na si Gotesa ay ligtas at hindi basta “nagtatago.” Ikalawa, at mas mahalaga, upang bigyan ng bigat at kredibilidad ang kanyang mga sinabi sa pamamagitan ng pag-uugnay nito sa isang respetadong institusyon ng militar. Ang implikasyon ay malinaw: ang Marines ay nagtitiwala sa kanya, kaya’t pinoprotektahan siya.

Ito ay isang malaking pag-angkin na naglalayong patahimikin ang mga kritiko at magdagdag ng aura ng katotohanan sa isang kuwentong nagsisimula nang bumaho. Subalit, ang kasinungalingan ay may maikling paa.

Si Senador Ping Lacson, isang beteranong imbestigador at dating Hepe ng Pambansang Pulisya, ay hindi basta naniwala. Ginamit niya ang kanyang mga koneksyon at nag-verify. Ang resulta ay isang direktang sampal sa mukha ni Defensor at ng kampo ni Gotesa.

Sa isang opisyal na pahayag, kinumpirma mismo ni Marines Commandant Major General Vincent Blanco III na si Gotesa ay “hindi at kailanman naging” nasa kustodiya ng Philippine Marines.

Ang pagtanggi ay hindi malabo; ito ay absoluto. Walang proteksyon. Walang kustodiya. Ang lahat ng ito ay isang gawa-gawang kuwento.

Tinawag ito ni Senador Lacson na “another fake claim.” Ang pagbubunyag na ito ay hindi lamang nagtanggal ng anumang natitirang kredibilidad sa kuwento ni Gotesa, kundi naglantad din ito sa isang desperadong pagtatangka na linlangin ang publiko sa pamamagitan ng paggamit sa pangalan ng militar. Gaya ng sinabi ng ilang kritiko, ito ay isang mapanganib na laro na idinadamay ang isang nananahimik na institusyon sa kanilang alitan sa pulitika, na tila sinusubukang pag-awayin ang militar at ang kasalukuyang administrasyon.

Ang tanong ngayon ay: Saan nakuha ni Mike Defensor ang kanyang impormasyon? At bakit sila nagsinungaling tungkol dito? Ang sagot ay tila malinaw: upang pagtakpan ang katotohanang ang kanilang testigo ay tumakas na.

Ang Pundasyong Gawa sa Buhangin: Pekeng Notaryo at Inconsistencies
Habang ang “Marine protection” ay nabubulgar bilang kasinungalingan, ang legal na pundasyon mismo ng testimonya ni Gotesa—ang kanyang sinumpaang salaysay o affidavit—ay gumuho rin.

Inihayag ni Senador Lacson na isang Executive Judge mula sa Manila Regional Trial Court (RTC) ang naunang nakapansin ng malalaking problema sa dokumento ni Gotesa. Natuklasan ng hukom na may mga “inconsistencies” sa affidavit. At ang pinakamatindi sa lahat: ang dokumento ay di-umano’y may pekeng notaryo.

Sa legal na mundo, ang notaryo ay hindi isang maliit na bagay, taliwas sa tila gustong palabasin ni Senador Marcoleta na “hindi big deal” ang notaryo. Ang pagpapanotaryo ng isang dokumento ay ang nagbibigay-bisa rito bilang isang sinumpaang salaysay. Ito ang nagsasabi na ang taong pumirma ay nanunumpa sa harap ng batas na ang lahat ng nilalaman nito ay totoo. Ang isang pekeng notaryo ay nangangahulugan na ang buong affidavit ay walang legal na bigat. Ito ay isang piraso lamang ng papel na puno ng mga alegasyon, na posibleng maging basehan ng kasong “falsification” o pamemeke, gaya na rin ng inirekomenda ng hukom.

Ang isang witness na ang mismong panimulang dokumento ay peke ay hindi na kapani-paniwala. Paano mo pagkakatiwalaan ang mga “bomba” niyang alegasyon kung sa simpleng pagpapanotaryo pa lang ay may naganap nang panloloko?

Ang “bombshell” ay naging isang malaking kalokohan.

Ang Malaking Pagkakamali ni Bato: “Marine” Bilang Kredibilidad
Sa gitna ng lahat ng pagguho na ito, ang pinakanakakahiyang posisyon ay ang kinalalagyan ni Senador Bato Dela Rosa. Mula sa simula, ang kanyang pangunahing depensa sa kredibilidad ni Gotesa ay hindi ang ebidensyang hawak nito, kundi ang kanyang “background.”

Sa isang pahayag, sinabi ni Dela Rosa na ang pagiging dating Marine ni Gotesa ay ang kanyang “credential for credibility.” Idinagdag pa niya na ang Marines ay isa sa mga “pinakadisiplinadong branch of service” sa armadong lakas, kaya’t siya ay dapat paniwalaan.

Ang lohika ni Bato ay simple: Dating Marine = Disiplinado = Nagsasabi ng Totoo.

Ito ay isang mapanganib at maling palagay. Ang pagiging miyembro ng isang respetadong organisasyon ay hindi awtomatikong ginagawang banal ang isang tao. Ang kasaysayan ay puno ng mga sundalo, pulis, pari, at politiko na napatunayang gumawa ng krimen o nagsinungaling. Ang pagiging sundalo ay isang propesyon, hindi isang garantiya ng kabutihan. Gaya ng tanong ng mga kritiko: “Wala bang sundalong nakulong? Wala bang sundalong nahatulan ng kaso?”

Ang bulag na pananampalataya ni Bato sa titulo ni Gotesa, sa halip na sa ebidensya, ang siyang naglagay sa kanya sa alanganin. At ang sumira sa kanyang argumento ay hindi isang kritiko, kundi isang tunay at di-matatawarang bayani mula mismo sa hanay ng Marines.

Ang Pagsalita ng Tunay na Bayani: Ang Pagkwestyon ni Colonel Querubin
Habang ipinipilit ni Bato na ang pagiging “Marine” ni Gotesa ay sapat na, isang tunay na bigatin sa militar ang nagsalita upang kontrahin ito.

Si Marine Colonel Ariel Querubin, isang iginagalang na opisyal at tumanggap ng pinakamataas na parangal para sa katapangan, ang Medal of Valor, ay nagbigay ng kanyang sariling pananaw. Ang kanyang boses ay may bigat na hindi kayang tapatan ng simpleng pag-angkin ni Gotesa.

Sa isang panayam, sinabi ni Colonel Querubin na siya ay may “reservations” o mga pag-aalinlangan sa mga pahayag ni Gotesa. Diretsahan niyang sinabi na “hindi lahat ng sinasabi ni Gotesa ay tila totoo.”

Ito ay isang matinding dagok. Heto ang isang tunay na Marine, isang bayani, na nagsasabing ang kapwa niya dating Marine ay posibleng hindi nagsasabi ng buong katotohanan. Ipinakita ni Querubin ang isang mas matalino at mas maingat na diskarte, na nagsasabing dahil sa kanyang mga pinagdaanan, hindi siya basta-basta naniniwala sa lahat ng kanyang nababasa o napapanood.

Inamin ni Querubin na posibleng may alam si Gotesa (“posible na totoo” ang ilan), ngunit ang punto ay malinaw: ang pagiging Marine ay hindi nangangahulugang 100% credible ka na.

Ang juxtaposition ay nakakasilaw. Sa isang banda, mayroon kang Senador na ginagamit ang titulo ng “Marine” bilang isang blangkong tseke para sa kredibilidad. Sa kabilang banda, mayroon kang isang tunay na bayaning Marine (Querubin) na nagsasabing mag-ingat at suriin muna ang ebidensya.

Kanino ka maniniwala? Sa politikong desperado para sa isang “bombshell,” o sa isang Medal of Valor awardee na humihingi ng katotohanan?

Ang pahayag ni Querubin ang pinakahuling pako sa kabaong ng testimonya ni Gotesa.

Ang Kahihiyan at ang mga Nag-aabang na Tanong
Ngayon, ang bola ay naibalik kina Senador Bato Dela Rosa at Senador Rodante Marcoleta. Ang kanilang “surprise witness” ay nawawala. Ang kanyang “proteksyon” ay napatunayang kasinungalingan. Ang kanyang affidavit ay nabahiran ng pamemeke at inconsistencies. At ang kanyang kredibilidad, na nakasandal lamang sa kanyang pagiging dating Marine, ay winasak mismo ng isang tunay na bayani ng Marines.

Sila ay naiwang may hawak na isang basag na plorera. Ang kanilang tangkang maglunsad ng isang malaking atake laban sa mga kalaban sa pulitika (na ayon sa mga kritiko ay ang tunay na layunin ng pagharap kay Gotesa) ay sumabog sa kanilang sariling mga mukha.

Naiwan silang pahiya at walang maisagot. Hinamon pa sila ni Senador Lacson na kung talagang naniniwala sila kay Gotesa, sila mismo ang tumulong sa komite na hanapin at ilabas ito.

Ang buong pangyayari ay nagsisilbing isang mapait na paalala sa panganib ng paggamit sa mga institusyon ng gobyerno, tulad ng Senado, para sa political theater. Ang paghahanap ng katotohanan ay nangangailangan ng masusing pag-aaral, matibay na ebidensya, at kredibleng mga saksi—hindi mga “sorpresa” na ang tanging puhunan ay isang titulo at isang kuwentong gawa-gawa.

Nasaan na nga ba si Gotesa? Marahil, nagtatago siya hindi dahil sa panganib, kundi dahil sa kahihiyan na ang kanyang mga kasinungalingan ay nabisto na. At sa kanyang pagtatago, naiwan niya ang mga senador na nagtiwala sa kanya upang harapin ang kahihiyang sila mismo ang gumawa. Ang tanong ngayon ay: May mukha pa ba silang ihaharap sa publiko matapos ang kapalpakan na ito?