Ang pulitika sa Pilipinas ay isang mundo ng walang katapusang drama, pagbabago, at, madalas, myth-making. Sa loob ng maraming taon, ang pamilya Duterte ay namayani sa pambansang entablado, inukit ang kanilang pangalan sa kasaysayan ng bansa sa pamamagitan ng isang imaheng matapang at walang kinikilingan. Ngunit ngayon, ang matibay na pundasyon na ito ay tila ginigiba na ng sunud-sunod na akusasyon ng katiwalian, na nagdulot ng “nakakagulat na balita” na ang impluwensya ng dinastiya ay “tinapos na” umano, at ang “baho” ay lantad na sa publiko. Ang kasalukuyang administrasyon ni Pangulong Bongbong Marcos ang diumano’y nasa likod ng malaking political shift na ito, na nagpapakita na sa laro ng kapangyarihan, walang magpakailanman.

Ang Pagsisimula ng Pagbagsak: Ang Legacy ni Rodrigo Duterte sa Ilalim ng Scrutiny
Ang pananalig ng taumbayan sa mga Duterte ay nagsimula sa isang pangako ng pagbabago, ngunit ang myth na ito ay unti-unting nababasag sa harap ng mga matitinding alegasyon. Matapang na isiniwalat ni Undersecretary Attorney Claire Castro, sa isang panayam, ang umano’y katiwalian na bumalot sa dating administrasyon, na nagbigay-diin sa mga isyu na matagal nang kumakalat ngunit ngayon lamang tila nagkakaroon ng tunay na bigat.

Isa sa pinakamalaking pahayag na binanggit ay ang pagkilala kay dating Pangulong Rodrigo Duterte ng Organized Crime and Corruption Reporting Project (OCCRP). Noong 2017 pa lamang, itinanghal na si Duterte bilang “people of the year most corrupt,” isang pagkilala na hindi dapat ipagmalaki at nagbigay ng senyales sa mga Pilipino na mayroong malalim at seryosong problema sa integrity ng pamumuno. Ang titulong ito, na mula sa isang respetadong global watchdog, ay nagbigay ng batayan sa mga nagdududa sa kanyang administrasyon. Ang pahayag na ito ay nagpapatunay na ang mga isyu ng katiwalian ay hindi lamang panloob kundi may malawak na implikasyon at atensyon mula sa internasyonal na komunidad.

Ngunit ang mas nakakagulat at nakakainis na pahayag ay ang sinasabing pag-amin mismo ni Duterte. Ayon sa ulat, may statement diumano ang dating pangulo kung saan sinabi niya na “siya ay corrupt at siya ay nagnakaw, pero naubos nga lang.” Ang alegasyong ito, kung mapapatunayan, ay hindi lamang isang pag-amin sa krimen kundi isang matinding panlalait sa pag-iisip ng mga Pilipinong nagtiwala sa kanyang pamumuno. Ang ganitong pag-uugali ay nagpapahiwatig na ang fog of fear—ang takot na magsalita laban sa dating administrasyon—ay unti-unti nang lumilipas, at ang katotohanan ay lumalabas na sa liwanag. Ang pagtatapos ng “Duterte myth” ay hindi nagtapos sa glory, kundi sa disgrace, gaya ng pahayag ng isang netizen. Ang pagbaba ng dating pangulo sa puwesto ay tila nagbigay ng hudyat upang maging mas matapang ang publiko at maging ang ilang opisyal sa pag-uulat ng mga anomalya.

Ang Bilyon-Bilyong Anomaliya: Ang Lihim sa mga Flood Control Projects
Ang ugat ng umano’y katiwalian ay matatagpuan sa paglobo ng mga proyekto ng mga corrupt na pulitiko at contractors sa panahon ng administrasyong Duterte, lalo na sa mga flood control projects o tinatawag na “diskaya” simula noong 2016. Ang mga proyektong ito, na dapat sana’y magliligtas sa buhay at ari-arian ng mga Pilipino mula sa kalamidad, ay naging daan diumano sa malawakang pangungurakot sa kaban ng bayan. Ang bilyon-bilyong halaga ng pondo na inilaan para sa proteksyon ng publiko ay naging biktima ng malversation at technical malversation.

Matatandaan umano na ang bilyon-bilyong pera mula sa DPWH (Department of Public Works and Highways) ay “kinulumbat,” ngunit ang katumbas na proyekto ay substandard. Ang ganitong uri ng katiwalian ay hindi lamang nangangahulugan ng pagnanakaw kundi isang direktang paglalagay sa panganib sa buhay ng mga mamamayan. Ang bawat substandard na pilapil, bawat hindi natapos na drainage, at bawat ghost project ay nagpapakita ng kawalan ng malasakit sa publiko. Ang pagpapakita ng litrato ni dating Pangulong Duterte at isang Zalde, na ngayon ay pinaghahanap ng awtoridad dahil sa patong-patong na kaso ng pangungurakot, ay nagbigay-bigat sa akusasyon. Tila ang mga ghost projects at ang paglustay sa pondo ng bayan ay naging normal na bahagi ng operasyon ng ilang pulitiko at kanilang mga kasabwat noong panahong iyon, na nag-aakalang ang kanilang koneksyon ay mananatiling pananggalang. Ang laki ng inakala nilang leverage at kapangyarihan ang nagtulak sa kanila na maniwala na sila ay hindi mapaparusahan, ngunit ngayon ay tila nagbabago na ang ihip ng hangin.

Ang Tadhana ng Pamilya Duterte: Mga Kaso at Akusasyon na Nagbabanta
Ang akusasyon ng katiwalian ay hindi lamang tumututok sa dating pangulo. Ang buong pamilya Duterte ay humaharap ngayon sa kani-kanilang mga hamon sa pulitika at batas, na nagpapakita ng mabilis na paghina ng kanilang impluwensya. Ang bawat kasapi ng pamilya ay tila may sariling kontrobersiya na nag-aambag sa narrative ng kanilang pagbagsak.

VP Sara Duterte: Ang Confidential Fund at Impeachment Threat
Si VP Sara Duterte, na kasalukuyang Education Secretary at pangalawang pinakamataas na opisyal ng bansa, ay matagal nang nasangkot sa kontrobersiya ng Confidential Fund Scandal. Ang isyu sa pondo na ito ay nagdulot ng malaking pagduda sa kanyang integrity at kakayahan na pamunuan ang isang malaking ahensya. Ngunit ang krisis ay mas lumalaki pa. Ayon sa ulat, si Sara Duterte ay hindi lamang fending off criticism, kundi she’s being impeached. Ang mga alegasyon ay naglalaman ng mga salitang mabibigat tulad ng misuse of intelligence funds, gross incompetence, at betrayal of public trust. Ang ulat na “nagulat at naiyak si VP Sarah Duterte” sa mga rebelasyon ay nagpapahiwatig ng tindi ng emosyonal at politikal na stress na kanyang dinaranas. Ang banta ng impeachment ay isang malinaw na senyales na ang dating untouchable na pamilya ay ngayo’y humaharap na sa political accountability mula sa mga mambabatas na dati ring kaalyado.

Pulong Duterte: Ang Multo ng Shabu Shipment at Flood Control Scandal
Si Pulong Duterte naman ay matagal nang akusado ng pagiging sangkot sa drug smuggling. Ang multo ng shabu shipment controversy at ang Davao group scandal ay diumano’y humahabol na sa kanya nang may real consequence. Ang alegasyon na siya ay long accused of drug smuggling involvement is now facing mounting legal scrutiny ay nagpapakita na ang mga kaso ay hindi na basta-basta mapapatungan ng political cover. Dagdag pa rito, nasangkot din siya sa flood control scandal kung saan bilyon ang nakuhang proyekto sa kanyang lungsod sa Davao ngunit nakitaan ng anomalya. Ang paghaharap niya sa mga isyung ito ay nagpapatunay na ang pagtugis sa mga akusado ng katiwalian ay tila mas seryoso na ngayon, anuman ang kanilang apelyido. Ang koneksyon niya sa mga ghost projects at iligal na gawain, kung mapapatunayan, ay magiging selyo sa pagbagsak ng kanilang dynasty.

Basti Duterte: Ang Simbolo ng Pagbagsak
Ang alkalde ng Davao City, si Basti Duterte, ay tinawag ng netizen bilang “Davao City’s mayor in name only. A cless absent figure. More interested in leisure than leadership.” Ang kanyang pagiging absent sa trabaho at kawalan ng dedikasyon sa pamamahala ay ginamit na simbolo ng kung gaano kalalim ang pagbagsak ng dinastiya. Mula sa pagiging tinitingalang strong man myth, ang pamilya ay ngayo’y itinuturing na political deadweight. Ang pagiging more interested in leisure than leadership ay nagpapahiwatig ng pag-aalis ng sense of responsibility na inaasahan sa isang lider. Ang kawalan ng interes sa serbisyo-publiko ay isang malinaw na indikasyon ng paghina ng kanilang politikal na lakas at dedikasyon, na nagbigay-daan sa mga kritiko na ideklara ang kanilang pagtatapos.

Ang Pagbabago sa Political Landscape: Ang Aksyon ni Pangulong Marcos
Ang pagbagsak ng impluwensya ng pamilya Duterte ay hindi matatawaran nang walang pagtalakay sa political landscape sa ilalim ni Pangulong Bongbong Marcos. Ang balita na “tinapos na” umano ni Marcos ang mga Duterte at “binunyag sa publiko” ang kanilang “baho” ay nagpapakita ng isang malinaw na rift at power struggle sa pagitan ng dalawang makapangyarihang pamilya. Ang dating UniTeam ay tila nagkawatak-watak na sa gitna ng matinding political pressure.

Sa pulitika, ang ganitong uri ng disarray ay nagbibigay-daan sa mga bagong puwersa at nagpapatunay na ang alliance ay hindi kailanman permanente. Kung totoo man na ang administrasyon ni Marcos ang nagpapabilis sa pagbubunyag ng mga anomalya, ito ay isang estratehiya upang konsolidahin ang kapangyarihan at tuluyang alisin ang mga political threat mula sa nakaraang administrasyon. Ang aksyon na ito ay nagpapahiwatig na ang pagtitiyak ng accountability ay nagiging prayoridad, hindi lamang dahil sa batas, kundi dahil sa pangangailangan ng pulitika. Ito ay isang paalala na ang kapangyarihan ay mayroong sariling siklo, at ang mga dating kaalyado ay maaaring maging pinakamalaking kalaban. Ang political atmosphere ay nagbago na, at ang bawat aksyon ay tinitingnan bilang bahagi ng isang mas malaking chess game.

Ang Hukom ng Taumbayan: Ang Pagtatapos ng Isang Kabanata
Ang pinakamahalagang elemento sa kuwentong ito ay ang damdamin ng mga Pilipino. Ang komento ng netizen ay naglalarawan ng isang collective awakening: “Filipinos are waking up. The fog of fear is lifting. The truth can’t cover the truth anymore… This is not just a political collapse. This is a judgment.”

Ang mga salitang ito ay nagpapakita na ang mga tao ay pagod na sa korapsyon at political impunity. Ang matinding akusasyon laban sa buong pamilya ay nagbigay ng pagkakataon sa mga mamamayan na muling suriin ang kanilang mga pinuno at ang sistema. Ang pagtatapos ng “Duterte myth” ay hindi lamang tungkol sa pagbagsak ng isang political family, kundi tungkol sa pag-asa na ang hustisya ay maghahari. Ang paglilitis sa mga kaso at ang paghahanap ng pananagutan ay hindi lamang isang legal na proseso, kundi isang pagpapatibay sa demokrasya at ang paniniwala na ang mga may sala ay dapat papanagutin. Ang pahayag na “The Dutertes are done for and good riddance” ay sumasalamin sa tindi ng pagkadismaya ng ilang sektor ng publiko.

Ang kuwentong ito ay isang paalala sa lahat ng pulitiko na ang paglilingkod sa bayan ay hindi isang lisensya upang magpayaman o gumawa ng katiwalian. Ang bawat sentimo ng pera ng bayan ay may kaakibat na responsibilidad. Habang nagpapatuloy ang mga imbestigasyon at paglilitis, ang taumbayan ay nananatiling mapagbantay. Ang pagbagsak ng isang makapangyarihang dinastiya ay isang judgement na nagpapahiwatig na ang karma ay hindi lamang espirituwal, kundi politikal din. Sa huli, ang pagwawagi ng katotohanan at hustisya, gaano man ito kahirap at katagal, ay ang huling kabanata na nais makita ng bawat Pilipino. Ang call for accountability na ito ang nagtutulak sa bansa na maging mas matatag at mas tapat sa kanyang mga mamamayan.