Sa isang marangyang restaurant sa Tagaytay, isang araw na tila walang kakaiba, dumating si Don Rafael Enriquez, isang kilalang negosyante, kasama ang kanyang mga business associates. Palaging maayos, palaging abala. Sa mata ng lipunan, siya ang perpektong imahe ng tagumpay. Ngunit sa puso niya, may isang sugat na di kailanman gumaling: ang pagkawala ng kanyang anak na babae, si Angela, labing-limang taon na ang nakalipas.

Isang aksidente raw. Nawawala sa tabing-dagat habang nasa bakasyon. Kahit anong paghahanap, walang bakas. Hanggang sa tuluyang sinabi ng mga pulis na baka nalunod na ito. Ngunit sa puso ni Rafael, laging may tinig na nagsasabing: “Buhay pa siya.”

Habang nagkukuwentuhan sa mesa, isang waitress ang lumapit. Nakasuot ng simpleng uniporme, may tila pagod ngunit mabait na ngiti. “Good afternoon po, sir. Welcome po. Would you like to try our house special?” mahinahong alok ng dalaga.

Tumango lamang si Rafael, ngunit may kakaiba siyang naramdaman. Hindi niya inintindi agad. Marahil ay dahil sa mata ng dalaga. Pamilyar. Mainit. Malalim.

Habang hinihintay ang order, muli niyang sinulyapan ang waitress. Sa kilos nito, sa ngiti, sa paraan ng pagyuko — para bang nakikita niya ang kanyang asawang si Emilia noong kabataan nito. “Imposible…” bulong niya.

Tinawag niya ang manager, maingat. “Sino ‘yung batang waitress na ‘yon?” tanong niya.

“Ah, si Mia po ‘yan, sir. Matagal na rin siya rito. Mahusay at masipag.”

“Mia?” ulit ni Rafael. May tinig sa utak niya na nag-flash ng isang lumang larawan—isang bata na ang pangalan ay Angela Mia.

Hindi siya mapakali. Nang dumaan muli si Mia, hindi na siya nakatiis.

“Miss,” aniya. “I’m sorry, but… can I ask something strange? Anong buong pangalan mo?”

Napakunot-noo ang dalaga. “Mia Santos po, sir.”

“May… larawan ka ba ng pagkabata mo? Sorry, I know this sounds odd.”

Mia, litong-lito ngunit ramdam ang sincerity ng lalaki, ay ngumiti. “Actually po… may isa akong lumang picture. Iniingatan ko. Ang sabi ng lola ko, yan lang daw ang naiwan sakin nung natagpuan nila ako sa tabing-dagat. Nawawala raw ako noon, sir.”

Tumigil ang mundo ni Don Rafael.

Kinuha ni Mia ang pitaka niya at inabot ang larawan.

Nanlambot ang tuhod ni Rafael.

Ang larawan—ang parehong larawan na isinabit niya sa lahat ng poste sa Batangas, 15 taon na ang nakalilipas. Ang larawang halos wala nang kulay, ngunit hindi niya kailanman nakalimutan.

“Mia…” tinig niya’y halos pabulong. “Anak…”

Napaiyak si Mia. “Ano pong ibig niyong sabihin?”

Lumuhod si Rafael. Hindi alintana ang mga taong nakatingin. “Ako ang ama mo, Angela Mia Enriquez. Ikaw ang anak kong matagal ko nang hinahanap.”

Nagyakap sila, pareho’ng umiiyak. Ngunit sa likod ng lahat ng luha at galak, isang tanong ang bumangon: Bakit siya napunta sa tabing-dagat mag-isa? Nasaan ang ina niya noon?

Bumalik ang Lihim:

Pagkauwi ni Rafael, agad niyang hinarap si Emilia, ang kanyang asawa. May dala siyang larawan, ang kwento ni Mia, ang mga ebidensiya. Ngunit ang inang dapat sana’y maluha sa muling pagkikita ng anak… ay tahimik lamang.

“Bakit?” tanong ni Rafael. “Bakit hindi mo sinabi? Buhay pala siya!”

At dito, bumulwak ang isang katotohanang mas masakit pa sa pagkawala:

“Rafael… hindi aksidente ang pagkawala ni Mia.”

Napaupo siya.

“Noong panahong abala ka sa negosyo mo, palagi kang wala. Naiwan ako sa lahat. Nalulong ako sa depresyon. Nagka-problema ako sa post-partum… Isang araw, iniwan ko siya saglit sa dalampasigan para lang huminga. Pero nung pagbalik ko… wala na siya. Natagpuan ng isang mangingisda pero… natakot akong sabihin sayo. Natakot ako sa galit mo, sa hiya, sa lahat. Kaya’t sinabi kong nalunod siya. Tinanggap ko nalang iyon, Rafael.”

Tahimik si Rafael. Galit? Oo. Nasaktan? Lubos. Ngunit sa dulo, isa lang ang mahalaga: Buhay ang anak nila.

Paghilom:

Makalipas ang ilang buwan, si Mia ay opisyal nang tinanggap muli sa pamilya Enriquez. Hindi siya hinila palabas sa kanyang trabaho agad. Ninais niya ring manatili roon, habang kinikilala ang tunay niyang ama. Sa bawat Linggo, dumadalaw siya sa mansion, nakikipag-bonding kay Rafael, at unti-unting tinanggap si Emilia bilang ina.

Hindi naging madali ang lahat, ngunit nagsimula silang maghilom—hindi sa paglimot, kundi sa pagtanggap.

Epilogo:

Makalipas ang isang taon, nagbukas si Mia ng sarili niyang maliit na coffee shop sa tulong ng ama. Sa pinto ng café, may nakasulat:

“Angela Mia’s Café — Dahil bawat nawawala, ay may daang pabalik.”

Sa bawat tasa ng kape, sa bawat kwentong naibabahagi ng mga customer, alam niyang may saysay ang lahat ng pinagdaanan niya.

Ang batang waitress noon—ngayo’y isang anak, negosyante, at inspirasyon sa iba.

At ang lalaki, na sa loob ng 15 taon ay nabuhay sa lungkot, ngayon ay muling natutong ngumiti.