Sa araw-araw na paglalakbay sa mga kalsada ng Metro Manila, may isang uri ng takot na mas matindi pa kaysa sa trapiko. Ito ang takot na mabiktima ng “kotong.” Ito ay isang kanser sa sistema, isang uri ng pangingikil na ginagawa ng mga taong inaasahan nating magpoprotekta sa atin. Ang mga “kotong cop”—mga pulis na ginagamit ang kanilang uniporme at baril para mangikil sa mga tsuper, motorista, at ordinaryong mamamayan.

Sila ang mga hari ng kalsada. Sa isang pitik lang ng kanilang daliri, hihinto ang iyong sasakyan. Sa isang titig lang nila, alam mo na ang kasunod. Hahanapan ka ng butas, ng “violation” na hindi mo alam kung totoo o gawa-gawa lang. Ang kanilang layunin ay iisa: “pang-kape,” “pang-merienda,” o sa mas diretsong salita, pagnanakaw.

Para sa marami, ang ganitong sitwasyon ay isang bangungot na walang katapusan. Ang pakiramdam ng kawalan ng kapangyarihan habang ibinibigay mo ang pinaghirapan mong pera sa isang taong nanumpa na maglilingkod at magpoprotekta ay isang uri ng kahihiyan na mahirap ipaliwanag.

Ngunit bawat siga ay may katapat. Bawat pang-aabuso ay may hangganan. At sa isang di malilimutang araw, isang grupo ng mga kotong pulis ang natagpuan ang kanilang sarili sa harap ng isang kapangyarihan na mas mataas, mas malinis, at higit sa lahat, mas matapang kaysa sa kanila.

Ang kuwento ay nagsimula tulad ng dati. Isang checkpoint sa isang madilim na eskinita. Dalawang pulis, sina Officer Sandoval at Officer Gomez (hindi nila tunay na pangalan), ay nasa kanilang “pwesto.” Sila ay sanay na sa ganitong gawain. Bawat sasakyang dadaan ay kanilang tinititigan, naghahanap ng bibiktimahin.

Isang lumang kotse ang kanilang pinara. Ang drayber, isang nasa katanghaliang-gulang na lalaki, ay kalmado. Alam niyang kumpleto ang kanyang papeles at walang siyang nilalabag na batas.

“Lisensya, rehistro,” utos ni Sandoval, ang kanyang boses ay may halong kayabangan.

Ibinigay ng drayber ang mga dokumento. Tiningnan ito ni Gomez, pabalik-balik, naghahanap ng mali.

“Sir, paso na itong rehistro mo,” sabi ni Gomez, kahit na klaro sa petsa na hindi pa ito paso.

“Hindi po, Officer. Sa susunod na buwan pa ‘yan,” mahinahong sagot ng drayber.

Dito na pumasok si Sandoval. “Ang tigas ng ulo mo ah. ‘Pag sinabi naming paso, paso. Marami ka pang violation. Broken ‘yang headlight mo.”

“Imposible po, kadarating ko lang galing sa mekaniko,” sagot ng drayber.

“Gusto mo i-impound namin ‘to? O mag-uusap na lang tayo?” sabi ni Sandoval, ang kanyang kamay ay nasa kanyang baywang, malapit sa kanyang baril. Ito na ang pahiwatig.

Ang hindi alam ng dalawang pulis, ang drayber na kanilang binibiktima ay hindi isang ordinaryong tao. Siya ay isang court sheriff, isang kawani ng korte na araw-araw na nakakakita ng hustisya. At ang kanyang boss ay isa sa mga pinaka-kinatatakutang Hukom sa kanilang distrito.

Kalmadong kinuha ng drayber ang kanyang telepono. “Officer, sigurado po ba kayo sa ginagawa ninyo? Tatawagan ko lang po ang boss ko. Judge De Villa po.”

Sa isang iglap, ang kayabangan ng dalawang pulis ay naglaho. Ang kanilang mga mukha ay namutla. Sinubukan nilang bawiin ang sitwasyon, “Sir, nagbibiro lang kami. Okay na po. Sige na, umalis na kayo.”

Ngunit huli na ang lahat.

Kinabukasan, ang dalawang pulis ay ipinatawag. Hindi sa kanilang presinto, kundi sa korte ni Judge De Villa.

Si Judge De Villa ay isang alamat. Siya ay kilala sa kanyang integridad, sa kanyang galit sa korapsyon, at sa kanyang kawalan ng pasensya sa mga abusadong opisyal. Ang kanyang korte ay ang kanyang kaharian, at doon, siya ang batas.

Nakatayo sa harap ng Hukom ang dalawang pulis. Ang kanilang mga uniporme ay plantsado, ngunit ang kanilang mga mukha ay puno ng kaba. Ang silid ay puno ng mga abogado, mga kawani, at iba pang mga akusado.

Tumahimik ang lahat nang magsalita si Judge De Villa. Ang kanyang boses ay hindi malakas, ngunit ito ay puno ng awtoridad na bumalot sa buong silid.

“Officer Sandoval. Officer Gomez,” simula niya. “Kilala ninyo ba ang lalaking ito?” itinuro niya ang court sheriff na nakatayo sa gilid.

“Opo, Your Honor,” nanginginig na sagot ni Gomez.

“Mabuti,” sabi ng Hukom. “Kahapon, sinubukan ninyong kikilan ang isang opisyal ng aking korte. Sinubukan ninyong magnakaw sa kanya.”

“Your Honor, hindi po totoo…” simula ni Sandoval.

“HUWAG KANG MAGSINUNGALING SA KORTE KO!” sigaw ni Judge De Villa. Ang kanyang sigaw ay yumanig sa buong silid. “Akala ninyo dahil may uniporme kayo at baril, pwede na kayong mang-api? Akala ninyo, kayo ang batas?”

Tumayo ang Hukom at lumakad palapit sa dalawang pulis. “Ang unipormeng ‘yan,” sabi niya, idinuro ang kanilang mga badge. “Binili ‘yan ng buwis ng mga tao. Ang sweldo ninyo, galing sa mga tao. Ang mga taong ‘yon ang ninanakawan ninyo! Ang mga tsuper na barya-barya lang ang kinikita, ang mga empleyado na pagod sa trabaho, sila ang inyong binibiktima!”

Ang dalawang pulis ay nakayuko, hindi makatingin sa mga mata ng Hukom.

“May mga pamilya kayo, hindi ba?” tanong ng Hukom. “May mga anak kayo? Ano ang ipinapakain ninyo sa kanila? Pera galing sa pagnanakaw? Galing sa pananakot? Hindi ba kayo nahihiya? Pinapakain ninyo ang inyong mga anak ng perang marumi!”

Dito na nagsimulang mangilid ang mga luha ni Gomez. Ang kanyang mga balikat ay nagsimulang manginig.

“Tingnan ninyo ang mga tao sa silid na ito,” utos ng Hukom. “Lahat sila, naghahanap ng hustisya. Tapos kayo, na dapat nagbibigay ng hustisya, kayo ang gumagawa ng krimen. Kayo ang kanser ng lipunang ito. Kayo ang dahilan kung bakit walang tiwala ang mga tao sa gobyerno. Kayo ang kahihiyan ng Philippine National Police!”

Si Sandoval, na siyang pinaka-siga kahapon, ay hindi na rin napigilan ang pag-agos ng kanyang mga luha. Umiiyak siya. Hindi luha ng pagsisisi, kundi luha ng matinding kahihiyan. Ang taong sanay na kinatatakutan ay ngayon, nakatayo, umiiyak na parang bata sa harap ng dose-dosenang tao.

“Iniiyakan ninyo, hindi dahil nagsisisi kayo,” sabi ni Judge De Villa, ang kanyang boses ay puno ng pagkasuklam. “Umiiyak kayo dahil nahuli kayo. Umiiyak kayo dahil alam ninyong tapos na ang maliligayang araw ninyo. Umiiyak kayo dahil takot kayo.”

“Your Honor, patawad po… nagkamali lang kami…” humagulgol si Sandoval.

“Pagkakamali? Ang pagnanakaw ay isang desisyon. Isang krimen,” sagot ng Hukom.

Humarap siya sa mga bantay ng korte. “Dalhin ang dalawang ito sa kulungan. Contempt of court, at sisiguraduhin kong sasampahan sila ng kasong administratibo at kriminal. Gusto kong matanggal sila sa serbisyo. Ayokong makita ang mga pagmumukha nila sa kalsada na may suot pang uniporme.”

Habang dinadala ang dalawang pulis palabas, ang kanilang mga iyak ay umalingawngaw sa buong korte. Ang mga taong nakakita ay hindi alam kung matutuwa o maaawa. Ngunit isang bagay ang sigurado: sa araw na iyon, sa loob ng korte ni Judge De Villa, ang hustisya ay naghari.

Ang kuwentong ito ay isang maliit na tagumpay sa isang malawak na giyera laban sa korapsyon. Ngunit ito ay isang mahalagang paalala na may mga tao pa rin sa gobyerno na matitino, na may mga Hukom na hindi natatakot ipatupad ang batas, kahit na ang kalaban ay ang mga taong may uniporme. Ito ay isang paalala na ang tapang ay hindi nasusukat sa baril, kundi sa integridad.

At para sa lahat ng mga kotong pulis na nag-aakala pa ring sila ang hari ng kalsada, ang kuwentong ito ay isang babala: Bawat siga, may katapat. At minsan, ang katapat na iyon ay isang Hukom na handang ipamukha sa iyo ang iyong kahihiyan at paiyakin ka sa harap ng buong mundo.