Malamig ang hangin ng hatinggabi habang binabagtas ni Dr. Maya De Castro ang madilim at paliku-likong kalsada patungo sa kabundukan ng Sierra Madre. Ang kanyang lumang Toyota Corolla, na puno ng mga kahon ng gamot at medical supplies, ay tila humihingal sa bawat ahon. Pagod si Maya mula sa maghapong duty sa ospital, ngunit ang isipin ang mga residente ng Baryo Maligaya na naghihintay sa kanilang medical mission ay nagbibigay sa kanya ng lakas.

Sa di-kalayuan, natanaw niya ang kumikislap na ilaw ng isang police checkpoint. Normal na ito sa mga ganitong lugar, kaya’t ipinreno niya ang sasakyan at kalmadong hinintay ang paglapit ng pulis.

Isang unipormadong lalaki na may pangalang “Cpl. Ramos” sa kanyang nameplate ang lumapit sa bintana, ang kanyang mukha ay seryoso at tila iritado sa ilalim ng ilaw ng poste.

“Lisensya at rehistro,” utos niya, walang bahid ng paggalang sa kanyang boses.

Magalang na inabot ni Maya ang kanyang mga dokumento. Kinuha ito ni Ramos at sinuri gamit ang kanyang flashlight, ang bawat segundo ng katahimikan ay nagpapabigat sa atmospera.

“Expired na ang lisensya mo, Miss,” aniya, ang kanyang tono ay may halong tagumpay, na tila nakahanap siya ng malaking kasalanan.

“Naku, hindi po, Corporal,” mahinahong sagot ni Maya. “Kaka-renew ko lang po niyan noong isang linggo. Heto po ang Official Receipt, hindi pa lang po dumarating ‘yung card. Valid pa po iyan bilang temporary license ayon sa LTO.”

Tiningnan ni Ramos ang resibo na para bang isa itong walang kwentang papel. “Hindi ako tumatanggap ng papel lang. Ang kailangan ko ay ang card. Anong akala mo sa amin, baguhan?”

“Pero, sir, iyan po ang protocol ng LTO habang may backlogs sila. Legal po iyan,” giit ni Maya, sinusubukang panatilihin ang kanyang pasensya. “Kailangan ko na po talagang makarating sa Baryo Maligaya. Doktor po ako at may medical mission po kami doon bukas ng umaga. Marami pong naghihintay na mga maysakit.”

Ang salitang “doktor” ay tila lalong nagpainit sa ulo ni Ramos. Tiningnan siya nito mula ulo hanggang paa—isang babaeng nakasuot lang ng simpleng t-shirt, maong, at pagod na sapatos. Para sa kanya, imposibleng doktor ito.

“Doktor ka pala, ha? Baka naman pekeng doktor ka lang,” pang-iinsulto niya. “Bumaba ka ng sasakyan. I-impound namin ‘to. At dadalhin ka namin sa presinto for questioning.”

Nanlaki ang mga mata ni Maya. Hindi sa takot, kundi sa pagkadismaya. “Corporal, nakikiusap po ako. Hindi po biro ang sitwasyon. May mga bata pong may lagnat at matatandang kailangan ng gamot na naghihintay sa akin. Ang mga dala ko po sa kotse ay para sa kanila.”

“Problema mo na ‘yan, Miss. Ang problema ko ay itong expired mong lisensya at ang pagiging arogante mo,” matigas na sabi ni Ramos, na tila nasisiyahan sa kapangyarihang hawak niya sa sandaling iyon.

Naintindihan ni Maya na wala siyang mapapala sa pakikipag-usap sa pulis na ito. Huminga siya nang malalim, hindi para sumuko, kundi para mag-ipon ng lakas para sa susunod niyang gagawin—isang bagay na ayaw na ayaw niyang gawin ngunit tila wala na siyang pagpipilian.

“Sige po, Corporal,” sabi niya sa isang boses na biglang naging malamig at seryoso. “Kung iyan po ang desisyon ninyo. Pwede po bang gumawa muna ako ng isang tawag? Para lang maipaalam sa dapat makaalam kung nasaan ako at kung bakit ako hindi makakarating.”

Nagkibit-balikat si Ramos, na may mapanuyang ngiti. “Sige, tumawag ka. Kahit sino pa ‘yan, wala akong pakialam. Batas ay batas.”

Kinuha ni Maya ang kanyang telepono. Sa halip na mag-dial ng numero ng abogado o kaibigan, pinindot niya ang isang numero sa kanyang speed dial. Pagkatapos ng dalawang ring, sumagot ang nasa kabilang linya.

“Dad?” panimula ni Maya, ang kanyang boses ay bumalik sa pagiging magalang at malambing. “Pasensya na po sa abala sa ganitong oras ng gabi… Opo, ayos lang po ako. Nasa isang checkpoint po ako sa may paanan ng Sierra Madre… Opo… May kaunti lang pong ‘di pagkakaunawaan tungkol sa lisensya ko. Pwede ko po bang ibigay sandali ang telepono kay Corporal Ramos?”

Iniabot niya ang telepono kay Ramos, na kinuha ito nang may pagkayabang. “Hello? Sino ‘to?”

Isang katahimikan ang sumunod, at pagkatapos ay isang boses ang narinig mula sa telepono—isang boses na hindi malakas, ngunit puno ng awtoridad na tila kayang magpayanig ng bundok.

“Corporal Ramos, this is General Ricardo De Castro. What seems to be the problem with my daughter?”

Sa isang iglap, ang buong mundo ni Corporal Ramos ay gumuho. Ang pangalang “General De Castro” ay kilala ng lahat ng unipormadong tao sa bansa—isang alamat, isang heneral na may bakal na kamay pagdating sa disiplina at integridad.

Ang kulay sa mukha ni Ramos ay biglang naglaho, napalitan ng nakakatakot na pamumutla. Ang kanyang katawan ay kusang tumayo nang tuwid na tuwid, na parang isang sundalong nasa harap ng pinakamataas na opisyal. Ang kanyang kamay na may hawak ng telepono ay nagsimulang manginig.

“G-Good evening po, Heneral! Sir!” halos mautal niyang sabi. “W-Wala po, Sir! Wala pong problema! Nagkakaroon lang po ng routine check, Sir! Isang maliit na ‘misunderstanding’ lang po, Sir!”

Ang boses sa kabilang linya ay nanatiling kalmado. “Ibigay mo ang telepono sa anak ko.”

Nanginginig na iniabot ni Ramos ang telepono pabalik kay Maya. Hindi siya makatingin nang diretso sa mga mata ng babae. Ang babaeng minamaliit niya kanina ay biglang naging isang imahe ng kapangyarihang hindi niya sukat akalain.

“Okay na po, Dad. Salamat po. Ingat po kayo. I love you,” sabi ni Maya bago ibaba ang tawag.

Ibinalik niya ang kanyang lisensya at ang resibo sa kanyang wallet. Bago siya pumasok sa kanyang kotse, hinarap niya si Corporal Ramos, na ngayon ay nakayuko na parang isang basang sisiw.

“Corporal,” sabi ni Maya, ang kanyang boses ay hindi galit, kundi puno ng bigat at pagkadismaya. “Hindi ko po ginustong gawin ito. Sa buong buhay ko, itinuro sa akin ng ama ko na huwag gamitin ang kanyang pangalan o posisyon para sa sarili kong kapakanan. Ngunit ipinilit ninyo ako.”

Huminga siya nang malalim. “Ang tanong ko lang po, paano kung hindi anak ng heneral ang pinara ninyo ngayong gabi? Paano kung isa lang siyang ordinaryong guro na nagmamadaling umuwi? O isang nanay na kailangang makarating sa anak niyang may sakit? O isang magsasaka na may dalang paninda para bukas? Gaganituhin n’yo rin po ba sila? Ipagkakait n’yo rin po ba sa kanila ang parehong respeto at pang-unawa na bigla ninyong ipinakita sa akin ngayon?”

Bawat salita ni Maya ay tila isang punyal na bumaon sa puso at ego ni Ramos.

“Ang uniporme ninyo,” pagpapatuloy niya, “ay simbolo ng proteksyon para sa mga taong tulad nila, hindi para pagmalupitan sila. Sana po, sa susunod, ang paggalang na ipinapakita ninyo ay hindi nakabase sa pangalan o koneksyon ng kaharap ninyo, kundi dahil iyon ang tama at iyon ang sinumpaan ninyong tungkulin.”

Pagkatapos noon, pumasok na si Maya sa kanyang kotse at tahimik na umalis.

Naiwan si Corporal Ramos sa gitna ng kalsada, nakatayo, tulala. Pinanood niya ang papalayong ilaw ng lumang kotse hanggang sa lamunin ito ng dilim. Ang malamig na hangin ng hatinggabi ay tila mas lalong lumamig, at sa kauna-unahang pagkakataon sa kanyang karera, naramdaman niya ang tunay na bigat ng kanyang suot na uniporme. Hindi na ito simbolo ng kapangyarihan, kundi ng isang leksyon na hinding-hindi niya malilimutan.