Si Lolo Ben, o “Tandang Ben” sa buong baryo, ay isang lalaking nabuhay sa mga anino ng nakaraan. Beterano ng digmaan, biyudo, at isang taong mas madalas kausapin ang kanyang mga alagang manok kaysa sa kanyang sariling mga anak. Ang kanyang bahay ay isang lumang istruktura na gawa sa kahoy, na tila hinto sa panahon. At sa loob ng bahay na iyon, sa kanyang silid-tulugan, nakatayo ang isang aparador na mas matanda pa sa karamihan ng mga residente sa kanilang lugar.
Ito ay isang dambuhalang aparador na gawa sa solidong narra, inukitan ng mga masalimuot na disenyo ng mga bulaklak at ibon. Ito ang tanging bagay sa bahay na laging makintab at alagang-alaga. At ito rin ang pinaka-ipinagbabawal na bagay sa aming lahat, ang kanyang mga apo.
“Tandaan ninyo,” lagi niyang sinasabi sa amin, ang kanyang mga mata ay seryoso at malalim, “lahat ng bagay sa bahay na ito ay maaari ninyong galawin, maliban sa aparador na iyan. Kahit ako’y wala na, huwag na huwag ninyong bubuksan.”
Ang kanyang babala ay nagtanim ng isang pambihirang kuryusidad sa aming mga isipan. Ano ang nasa loob? Si pinsang Marco ay nagsasabing ginto raw ng mga Hapon. Si ate Lisa naman ay naniniwalang mga titulo ng lupa. At ako, si Daniel, ang bunso at pinakamalapit sa kanya, ay naniniwalang ito ay isang portal patungo sa ibang mundo, tulad ng sa mga librong aking nababasa.
Nang pumanaw si Lolo Ben sa edad na nobenta, isang malaking kalungkutan ang bumalot sa aming pamilya. Ngunit kasabay ng kalungkutan ay ang pag-usbong ng isang matagal nang natutulog na alitan. Ang kanyang apat na anak—ang aking ama, si Tiyo Samuel, si Tita Elena, at si Tita Maria—ay nagsimulang mag-usap tungkol sa mana.
Ang maliit na bahay at lupa ay naging isang malaking isyu. Ngunit habang sila ay nagtatalo sa sala, kaming mga apo ay may iisang nasa isip: ang aparador.
Isang gabi, habang ang mga matatanda ay abala sa pag-aaway, nagtipon kaming magpipinsan sa kwarto ni Lolo.
“Oras na,” sabi ni Marco. “Oras na para malaman natin ang totoo.”
Ang aparador ay naka-lock. Ngunit natatandaan ko kung saan laging itinatago ni Lolo ang susi—sa ilalim ng isang maluwag na tabla sa sahig. Kinuha ko ito. Ang susi ay luma at kalawangin. Nanginginig ang aking mga kamay habang isinusuot ko ito sa susian.
Isang malakas na “click.”
Dahan-dahan naming binuksan ang dalawang pinto. Ang amoy ng lumang kahoy, ng naphthalene balls, at ng isang bagay na hindi namin mawari—parang mga tuyong bulaklak—ang sumalubong sa amin.
Ang aming inaasahang makita—ginto, pera, mga alahas—ay wala doon.
Ang aparador ay nahahati sa dalawang bahagi.
Sa kaliwang bahagi, nakasabit ang isang uniporme. Isang unipormeng militar mula pa noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Kumpleto ito, mula sa helmet hanggang sa mga bota. Sa tabi nito ay isang kahon. Sa loob ng kahon, may mga medalya ng katapangan, mga litrato ni Lolo noong siya’y isang binatang sundalo, at isang bandilang Pilipino na maingat na nakatupi. Ito ang buhay ni Lolo bilang isang bayani.
Ngunit ang kanang bahagi ng aparador ang siyang nagpatigil sa aming paghinga.
Ito ay isang “shrine.”
Sa halip na mga damit, ang nakasabit ay isang napakagandang bestida. Isang puting bestida, na may istilong mula pa noong dekada kwarenta. Sa ibaba nito ay isang pares ng mga puting sapatos na pambabae. At sa isang maliit na estante, may mga bagay na pambabae: isang lumang suklay na gawa sa tortoise shell, isang bote ng pabango na wala nang laman, at isang maliit na music box na hugis-puso.
At sa gitna ng lahat, nakasabit ang isang naka-frame na litrato. Isang litrato ng isang napakagandang dalaga, na may mga matang puno ng buhay at isang ngiting kayang magpatigil ng digmaan.
Sino siya? Hindi namin siya kilala. Hindi siya ang aming Lola Elena, na matagal nang pumanaw.
Sa ilalim ng litrato, may isang maliit na baul na kahoy. Nang buksan namin ito, ang laman ay isang salansan ng mga sulat, na maingat na itinali ng isang pulang ribbon. Ang mga sulat ay para sa isang pangalan: “Sa aking minamahal na Estrella.” At ang lagda sa dulo ng bawat sulat: “Ang iyong Ben.”
“Sino si Estrella?” bulong ni Lisa.
Dahil sa kuryusidad, binasa namin ang isa sa mga sulat.
“Estrella, aking bituin,
Isang linggo na lamang at babalik na ako. Ang digmaan ay malapit nang matapos. At sa aking pagbabalik, tutuparin ko na ang aking pangako. Sa harap ng Diyos, sa simbahan ng ating bayan, gagawin na kitang aking asawa. Hintayin mo ako. Ang puting bestida na aking pinagawa para sa iyo ay naghihintay na rin.
Nagmamahal magpakailanman, Ben”
Ang petsa ng sulat: 1945.
Ang mga sulat ay nagsalaysay ng isang kwento ng pag-ibig—isang kwento ng dalawang kabataang pinaghiwalay ng digmaan. Si Lolo Ben, isang sundalo, at si Estrella, ang kanyang nobya, ang dalagang naghihintay sa kanyang pagbabalik.
Ngunit bakit hindi namin siya nakilala? Bakit si Lola Elena ang naging asawa niya?
Sa ilalim ng mga sulat, may isang nakatuping pahina mula sa isang lumang dyaryo. Ang headline: “TRAGEDYA SA ARAW NG PAGLAYA: SIMBAHAN NG SAN GUILLERMO, BINOMBA; LAHAT NG NASA LOOB, PATAY.”
Ang petsa ng dyaryo: Ang mismong araw na dapat sana’y uuwi si Lolo Ben. Ang Simbahan ng San Guillermo… iyon ang simbahan sa kanilang bayan.
Isang malamig na katotohanan ang gumapang sa aming mga ugat. Si Estrella… kasama siya sa mga namatay. Namatay siyang naghihintay, marahil ay suot-suot pa ang kanyang puting bestida.
Ang aparador ay hindi isang lalagyan ng yaman. Ito ay isang libingan. Isang libingan ng isang pag-ibig na hindi natuloy, isang dambana para sa isang nobyang hindi na niya muling nayakap. Sa loob ng halos pitumpung taon, itinago ni Lolo Ben ang kanyang pighati sa loob ng aparador na iyon. Ang kanyang pagiging masungit, ang kanyang pag-iisa… iyon pala ay isang anyo ng pagluluksa.
Nang gabing iyon, habang nagtatalo pa rin ang aming mga magulang sa sala, tinipon namin sila sa kwarto. Ipinakita namin sa kanila ang laman ng aparador.
Isang nakabibinging katahimikan ang bumalot sa kanila. Ang kanilang pag-aaway sa lupa at pera ay biglang naging napakawalang-kwenta. Ang kanilang ama, na akala nila’y isang simpleng magsasaka at beterano, ay may isang pusong minsan nang dinurog ng pinakamatinding sakit.
Ang aking ama ang unang nagsalita. “Naaalala ko ngayon,” sabi niya. “Noong bata pa ako, minsan kong nakitang umiiyak si Itay habang nakatingin sa isang lumang litrato. Nang tanungin ko kung sino iyon, ang sabi niya lang, ‘isang anghel’.”
Mula sa araw na iyon, nagbago ang lahat. Ang pag-aaway ay napalitan ng pag-unawa at pagsisisi.
Pinuntahan nila ang lumang sementeryo sa kanilang bayan. At doon, sa isang bahaging halos nakalimutan na, natagpuan nila ang isang mass grave para sa mga biktima ng pambobomba sa simbahan. Walang mga indibidwal na pangalan.
Sa tulong ng mga talaan ng simbahan, natagpuan nila ang pangalan ni Estrella. At sa unang pagkakataon, ang kanyang pangalan ay naiukit sa isang disenteng lapida, sa tabi ng puntod ni Lolo Ben.
Ang lumang bahay ay hindi na nila ipinagbili. Sa halip, ginawa nila itong isang munting museo—isang museo na naglalaman ng kasaysayan ng kanilang bayan, ng mga alaala ng digmaan, at ng isang kwento ng pag-ibig na walang hanggan. Ang aparador ay nanatili sa kwarto, ngunit ang mga pinto nito ay lagi nang nakabukas, hindi na isang lihim, kundi isang aral.
Natutunan namin na ang pinakamahalagang mana na iniwan ni Lolo ay hindi ang lupa o ang bahay. Ito ay ang kanyang kwento. Isang kwento na nagturo sa amin na ang isang pamilya ay hindi binuo sa pera, kundi sa mga alaala, sa pagpapatawad, at sa pag-unawa sa mga sugat na hindi nakikita.
Ang aparador, na dati’y isang simbolo ng isang ipinagbabawal na lihim, ay naging isang simbolo ng isang pag-ibig na sa wakas ay malaya na.
At ikaw, mayroon ka bang isang “lihim na aparador” sa inyong pamilya? Isang kwentong hindi pa nabubuksan na maaaring magbago sa inyong pagtingin sa isa’t isa? I-comment ang iyong sagot sa ibaba!
News
In a Shocking Twist, Daniel Padilla Finally Gets His Revenge on Kathryn Bernardo, Proving Everyone Wrong With a Move Nobody Saw Coming!
In the ever-dramatic world of showbiz, where love stories are born and epic breakups unfold under the relentless glare…
Ang Tunay na May-ari
Ang St. Jude’s Medical Center ay isang tore ng pag-asa para sa mayayaman. Ang lobby nito ay kumikinang, ang mga…
Ang Lihim sa Puntod
Si Senior Police Officer 3 Maria Reyes ay isang babaeng binuo ng batas at ng isang hindi natitinag na paninindigan…
Ang Huling Tapak
Si Isabella “Bella” Rosales ay isang babaeng ang puso ay kasing-dalisay ng kanyang mga pangarap. Lumaki sa isang simpleng pamilya,…
Ang Nawawalang Piraso
Si Ben ay isang taong ang mundo ay umiikot sa mga turnilyo, grasa, at sa ugong ng mga makina. Sa…
Ang Nakakakilabot na Katotohanan sa Likod ng Pagkamatay ng Paralitikong Kapitan: Ang Bagong Asawa at Anak Nito ay Nagplano ng Brutal na Pagpaslang!
Sa Norzagaray, Bulacan, si Benigno “Ben” Ramos, isang 48-taong-gulang na kapitan ng barko, ay ginugol ang higit sa kalahati ng…
End of content
No more pages to load