Ang mansyon ng mga Elizalde ay isang kahariang nalulunod sa kalungkutan. Nakatayo ito sa isang pribadong subdibisyon, napapaligiran ng matataas na pader na tila simbolo ng pag-iisa ng nag-iisang nakatira dito—si Donya Margarita Elizalde. Isang biyuda, isang ina na nawalan ng nag-iisang anak, si Donya Margarita ay isang babaeng ginawang bato ang puso para hindi na muling masaktan. Ang kanyang araw-araw ay isang ritwal ng katahimikan, kasama lamang ang kanyang mga kasambahay na gumagalaw na parang mga anino, takot na baka makagawa ng ingay na makakagambala sa kanya.

Isang gabi, isang malakas na bagyo ang nanalasa sa Maynila. Ang hangin ay humahagupit, ang ulan ay walang tigil, at ang siyudad ay tila isang ilog. Sa gitna ng unos, isang tunog ang bumasag sa katahimikan ng mansyon—ang marahas na pagpindot sa intercom ng gate.

“Sino ‘yan?” inis na tanong ni Donya Margarita sa kanyang mayordoma, si Fe. “Sinong baliw ang lalabas sa ganitong panahon?”

Sa security monitor, nakita nila ang isang eksenang dumurog sa puso. Tatlong bata. Ang isa, isang batang lalaki na marahil ay nasa sampung taong gulang, ay nakaluhod sa gitna ng ulan. Yakap-yakap niya ang dalawa pang mas maliliit na bata—isang babae at isang sanggol—na pilit niyang pinoprotektahan mula sa lamig gamit ang kanyang maliit na katawan.

“Tulungan n’yo kami!” sigaw ng bata sa intercom, ang kanyang boses ay nanginginig sa lamig at takot. “Kahit pagkain lang po! Para sa mga kapatid ko!”

“Palayasin mo sila, Fe,” malamig na utos ni Donya Margarita. “Baka mga modus lang ‘yan.”

“Pero, Señora, mga bata po…”

“Sinabi ko, palayasin mo!”

Walang nagawa si Fe. “Pasensya na, mga bata. Umalis na kayo. Magagalit ang amo ko.”

Ngunit hindi sumuko ang bata. “Pakiusap po! Hindi po para sa akin! Para po sa kanila! Kahit sila na lang po! Ampunin po ninyo ang mga kapatid ko! Ibabalik ko po ang lahat paglaki ko, pangako!”

Ang mga salitang iyon ay tila isang kutsilyong tumarak sa puso ni Donya Margarita. Pangako. Isang salitang matagal na niyang hindi naririnig, isang salitang nagpaalala sa kanya ng sakit.

“Fe, sabihin mo, kung hindi sila aalis, tatawag ako ng pulis!” sigaw niya, pilit na pinapatigas ang kanyang sarili.

Nang marinig ito ng bata, nawalan na siya ng pag-asa. Dahan-dahan siyang tumayo. Inakay niya ang kanyang kapatid na babae, habang maingat na karga-karga ang sanggol. Sa kanilang pagtalikod para muling harapin ang unos, isang bagay ang nahulog mula sa bulsa ng kanyang sirang pantalon. Isang maliit na bagay na kumislap nang tamaan ng ilaw mula sa poste.

Isang kwintas. Isang silver na kwintas na may pendant na hugis-gitara.

Napako ang tingin ni Donya Margarita sa monitor. Ang kanyang paghinga ay biglang naging mababaw. Ang kwintas na iyon…

“Fe, sandali! Papasukin mo sila! Bilis!” sigaw niya, ang kanyang boses ay biglang napuno ng isang emosyong matagal nang nawala—pag-asa.

Dali-daling binuksan ni Fe ang gate. Ngunit huli na ang lahat. Ang tatlong bata ay naglaho na sa dilim at sa lakas ng ulan, na parang isang panaginip.

Ang tanging naiwan sa putikan ay ang kwintas na hugis-gitara.

Nanginginig na pinulot ito ni Donya Margarita. Ito nga. Walang duda. Ito ang kwintas na ipinagawa niya para sa kanyang nag-iisang anak na si Gabriel, dalawampung taon na ang nakalipas.

Si Gabriel, ang kanyang minamahal na anak, ay isang musikero, isang taong ang kaluluwa ay kasing-laya ng kanyang mga kanta. Ngunit ang kanilang relasyon ay nasira dahil sa pag-ibig. Umibig si Gabriel sa isang babaeng hindi katanggap-tanggap para kay Donya Margarita—isang simpleng waitress na nagngangalang Anna.

“Kung ipagpapatuloy mo ang kahibangang ‘yan, kalimutan mo nang may ina ka!” iyon ang huli niyang sinabi sa anak.

At iyon nga ang ginawa ni Gabriel. Itinalikuran niya ang yaman at ang kanyang pamilya para sa babaeng mahal niya. Nabuhay sila nang simple. Ngunit isang gabi, sampung taon na ang nakalipas, isang balita ang dumurog sa buhay ni Donya Margarita. Nasunog ang inuupahang apartment nina Gabriel at Anna. Pareho silang nasawi.

Mula noon, isinara na ni Donya Margarita ang kanyang puso. Ang galit niya sa sarili at sa mundo ay itinago niya sa likod ng matataas na pader ng kanyang mansyon.

Ngayon, ang kwintas na ito, ang tanging alaala ng kanyang anak, ay nasa kamay niya, dala ng isang misteryosong bata.

Hindi na siya nakatulog nang gabing iyon. Kinabukasan, ginawa niya ang isang bagay na hindi niya ginawa sa loob ng sampung taon. Lumabas siya ng kanyang mansyon. Inutusan niya ang lahat ng kanyang tauhan, ginamit ang lahat ng kanyang koneksyon, para hanapin ang tatlong bata.

Makalipas ang tatlong araw ng walang-tigil na paghahanap, natagpuan nila ang mga bata sa ilalim ng isang tulay, nanginginig sa lagnat. Ang panganay na lalaki, si Miguel, ay yakap-yakap pa rin ang kanyang mga kapatid, sina Luna at ang sanggol na si Angelo, kahit na siya mismo ay halos mawalan na ng malay.

Dinala sila sa pinakamagandang ospital. Ibinigay sa kanila ang lahat ng kailangan. Nang magising si Miguel, ang una niyang nakita ay ang mukha ng matandang babae na nagtaboy sa kanila.

“Nasaan ang mga kapatid ko?” takot niyang tanong.

“Ligtas sila, iho,” mahinahong sagot ni Donya Margarita. “At simula ngayon, hindi na kayo muling magugutom o giginawin.”

Nang lumakas na sila, dinala sila ni Donya Margarita sa kanyang mansyon. Ngunit si Miguel ay puno ng pagdududa.

“Bakit po ninyo ito ginagawa?” tanong niya. “Sino po kayo?”

Sa halip na sumagot, ipinakita ni Donya Margarita ang kwintas. “Saan mo ito nakuha, Miguel?”

“Bigay po ito ng Itay bago siya… bago siya nawala,” sagot ni Miguel.

At pagkatapos ay isinalaysay ni Miguel ang kanilang kwento. Ang kanilang mga magulang, sina Gabriel at Anna, ay namatay sa sakit, hindi sa sunog. Ang sunog ay nangyari sa katabing apartment. Ngunit dahil sa takot na kunin sila ng kanilang “masamang lola” na matagal nang ikinukwento ng kanilang ina, nagtago sila. Nabuhay sila sa lansangan, si Miguel ang nagsilbing ama at ina sa kanyang mga kapatid, dala-dala ang huling habilin ng kanyang ama: “Anak, alagaan mo ang iyong mga kapatid. At hanapin ninyo ang punong Narra. Doon ninyo ako hintayin.”

“Punong Narra?” pagtataka ni Donya Margarita.

Tumango si Miguel. “Opo. Lagi pong kinukwento ni Itay ang tungkol sa isang malaking puno ng Narra sa hardin ng kanyang kabataan. Doon daw po sila naglalaro. Doon daw po nakaukit ang kanyang pangalan.”

Biglang naalala ni Donya Margarita. Sa pinakasulok ng kanilang malawak na hardin, mayroong isang dambuhalang puno ng Narra, ang paboritong lugar ni Gabriel noong bata pa ito.

Dali-dali silang pumunta doon. At sa katawan ng puno, nakita nila ang isang lumang ukit: “Gabriel.” Ngunit sa ilalim nito, may isang bahagi na tila inukit kamakailan. Isang maliit na pinto na gawa sa kahoy, halos hindi mapansin.

Nanginginig na binuksan ito ni Donya Margarita. Sa loob ng guwang ng puno, may isang metal na kahon. Nang buksan nila ito, nakita nila ang isang salansan ng mga sulat.

Mga sulat mula kay Gabriel, para sa kanyang ina.

Bawat sulat ay isang kwento. Isang kwento ng kanyang simpleng buhay, ng kanyang malaking pagmamahal kay Anna, at ng kanyang tatlong anak. Isang kwento ng pangungulila sa inang kanyang tinalikuran.

Ang huling sulat ay isinulat ilang araw bago siya namatay.

“Mahal kong Inay,

Patawad. Patawad kung tinalikuran kita. Patawad kung pinili ko ang aking sariling landas. Ngayon ko lang naintindihan na ang ginawa ko ay hindi katapangan, kundi karuwagan. Dapat sana’y ipinaglaban ko ang aking pag-ibig sa paraang hindi ka masasaktan.

May sakit ako, Inay. Isang sakit na unti-unti nang umuubos sa akin. Hindi na magtatagal. Si Anna rin ay nanghihina na. Ang tanging inaalala ko ay ang aking tatlong anghel. Ano ang mangyayari sa kanila?

Kung nababasa mo ito, isa lang ang aking hiling. Pakiusap, hanapin mo sila. Sila ang aking pinakamahalagang kayamanan. Sa kanilang mga mata, makikita mo ako. At sa kanilang mga ngiti, sana’y mahanap mo ang kapatawarang matagal ko nang hinihiling.

Ang kwintas na suot ni Miguel… iyan ang susi. Ang susi pabalik sa iyo.

Nagmamahal magpakailanman, Ang iyong anak, Gabriel”

Niyakap ni Donya Margarita ang tatlong bata, ang kanyang mga luha ay naghuhugas sa sampung taon ng galit at pagsisisi. Ang mga batang kanyang itinaboy ay ang siya palang mga anghel na ipinadala para iligtas siya mula sa kanyang sariling kalungkutan.

Ang mansyon na dating isang libingan ng mga alaala ay muling napuno ng buhay at tawanan. Si Donya Margarita ay hindi na isang mailap na biyuda; siya ay isang lola—isang mapagmahal na lola sa tatlong batang nagturo sa kanya kung paano muling buksan ang kanyang puso.

Ang sigaw sa labas ng mansyon ay hindi isang sigaw ng panghihingi, kundi isang sigaw ng pagbabalik. Ang pag-aampon na kanilang hiniling ay hindi na kailangan, dahil ang tahanang kanilang hinahanap ay ang tahanang matagal nang naghihintay sa kanilang pag-uwi.

At ikaw, sa iyong palagay, kung ikaw si Donya Margarita, ano ang unang bagay na sasabihin mo sa iyong mga apo matapos malaman ang katotohanan? I-comment ang iyong sagot sa ibaba!