Sa gitna ng patuloy na ingay sa pulitika at sa mga usapin tungkol sa pambansang pondo, isang nakakagulat na paglalahad ang nagmula sa isang dating mataas na opisyal na namuno sa komisyon laban sa pandaraya at katiwalian sa nakaraang administrasyon. Ang opisyal na ito, na dating pinuno ng Presidential Anti-Corruption Commission (PACC), ay tila nagbigay ng isang pahayag na hindi direktang bumabatikos ngunit nagpapakita ng isang malaking kakulangan sa pagsasagawa ng hustisya laban sa mga tinatawag na “malalaking isda” o mga opisyal na nasa mataas na katungkulan. Ang rebelasyong ito ay nagdulot ng matinding pagtataka at pagdududa sa katotohanan ng mga pangako noon tungkol sa pagpuksa ng korapsyon.

Ang matinding usapin na ito ay umiikot sa isang malaking anomalya na matagal nang nalantad. Ayon sa mga ulat noong 2020, sa kasagsagan ng pamumuno, isang malalim na imbestigasyon ang nagbunyag na tanging 50 porsiyento lamang ng pondo ang aktuwal na napupunta sa mga proyekto ng Department of Public Works and Highways (DPWH). Ang natitirang kalahati ay tila napupunta sa mga maling bulsa dahil sa talamak na katiwalian. Isipin mo, kalahati ng bawat pisong inilaan para sa imprastraktura, para sa pag-unlad, ay nawawala sa ere. Ito ay isang nakakahiyang katotohanan na humingi ng agarang, seryoso, at malawakang aksyon. Ang tanong ng taumbayan noon, at lalo na ngayon, ay nananatiling matalim: Kung ang anomalyang ito ay nalalaman na, at kung may isang komisyong may mandato na tugisin ang mga tiwali, bakit walang sinuman sa mga “malalaking isda” ang aktwal na nakita at naharap sa mabigat na pananagutan?

Dito pumasok ang di-umano’y pag-amin ng dating pinuno ng komisyon. Sa isang panayam, nang tanungin siya tungkol sa track record ng kanilang ahensya, tila nagbigay siya ng isang depensa na nagbigay linaw sa kanilang kakulangan. Inamin niya, sa esensya, na wala silang naipakita na “big fish” na talagang sumailalim sa legal na proseso at tuluyang nakulong o naalis sa puwesto dahil sa kanilang mga ginawa. Ang dahilan niya ay ang limitado raw na mandato ng PACC, na kung saan ang kanilang tungkulin ay mag-imbestiga, kumuha ng ebidensya, at magrekomenda ng kaso o pagsibak sa Pangulo—hindi ang aktuwal na magpataw ng parusa o magpakulong, na tanging korte lamang ang may kapangyarihan. Bagaman teknikal na tama, ang paliwanag na ito ay nag-iwan ng malaking puwang para sa pagdududa: seryoso ba talaga ang imbestigasyon, at bakit walang malalaking opisyal ang sinibak kahit na inirekomenda pa ito, lalo na sa gitna ng malawakang pandaraya sa pondo?

Ang kakatwa pa sa sitwasyon ay nang tanungin ang opisyal kung bakit hindi niya pinangalanan ang mga “malalaking isda” na kanilang sinasabing kinasuhan, ang kanyang mga tugon ay nagpatingkad lamang sa kawalan ng malinaw na pananagutan. Ang kanyang pag-aatubili na maglantad ng pangalan dahil sa umano’y ayaw niyang “manghiya ng tao” ay isang pilosopiyang tila nakapagtatakang nagpoprotekta sa mga nasa kapangyarihan, sa halip na itaguyod ang transparency at pananagutan. Ang ganitong uri ng pagpapaliwanag ay nakita ng marami bilang isang malaking pagkakaiba kumpara sa mga kasalukuyang hakbang ng administrasyon ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr., na sa unang pagkakataon ay nagpapakita ng “pangil” sa pamamagitan ng hayagang pagpangalan sa mga kongresista, senador, at iba pang miyembro ng DPWH na nasasangkot sa mga anomalya. Ang kasalukuyang administrasyon ay nagpakita ng mas agresibong diskarte, kabilang ang hands-on na pagbisita sa mga substandard na proyekto, na nagpapakita ng seryosong pagnanais na linisin ang sistema.

Ang kasalukuyang sitwasyon ay naglalagay ng malinaw na contrast sa mga nakaraang gawain. Kung noon ay naging sapat na ang mga “eksposure” at “pagbabanta” sa media nang walang malalaking pangalan na aktuwal na nahaharap sa legal na aksyon, ngayon ay tila nagbabago na ang takbo. Ang pag-amin ng dating opisyal na walang “malaking isda” ang naipanagot ay nagpapatunay sa sentimyento ng publiko na hindi naging seryoso at walang political will ang mga nakaraang hakbang. Sa isang bansa kung saan ang korapsyon ay naging sanhi ng trilyong halaga ng pondo na nawala, ang mga ganitong pahayag ay hindi lamang simpleng pagtatanggi—ito ay nag-iiwan ng malaking butas sa pagtitiwala ng taumbayan. Kaya naman, ang kwentong ito ay hindi lamang naglalantad ng nakaraan; ito ay isang matinding panawagan para sa mas mataas na pananagutan at isang paalala na ang mga salita ay walang halaga kung hindi ito sinusuportahan ng tunay at mapanagutang aksyon. Ang kailangan ng taumbayan ay hindi lamang imbestigasyon, kundi ang pagpapanagot sa mga nagkasala, anuman ang kanilang katungkulan o kapangyarihan.