Sa gitna ng siyudad, kung saan nagtatayuan ang mga gusaling salamin at bakal, ay matatagpuan ang isang lalaki na tila kalaban ng progreso at karangyaan. Siya si Lolo Ambo. Para sa mga abala at mayayamang residente ng San Agustin, si Lolo Ambo ay isang bahagi lamang ng marumi at pangit na tanawin. Isang matandang pulubi na ang tanging gawain ay mamulot ng basura, laging nakasumbrero ng luma at may dalang sako na puno ng mga pinulot na bote at plastik. Ang kanyang damit ay gusot, ang kanyang mukha ay puno ng libag at kulubot na tila mapa ng matinding paghihirap, at ang kanyang mga paa ay laging nakayapak. Madalas siyang pagtawanan ng mga bata, at hamakin ng mga guwardiya. Ang mga sasakyang mayayaman ay laging umiiwas, na tila ang kanyang anino ay nagdadala ng malas. Wala silang kaalam-alam na sa bawat paglingon nila, ang kanilang hinahamak ay hindi lamang isang pulubi, kundi ang huling pag-asa ng siyudad—isang mang-gagamot na ang kaalaman ay mas matindi pa sa pinakamodernong ospital.

Si Lolo Ambo ay isang misteryo. Ang kanyang boses, kapag siya ay nagsasalita (na bihira lang mangyari), ay tila tunog ng malalim na karunungan. Ang kanyang mga mata, sa kabila ng pagiging malabo, ay nagtataglay ng liwanag na tila nakakakita ng mga bagay na hindi nakikita ng iba. Ang kanyang buong buhay ay tila isang pagpili—hindi siya piniling maging pulubi ng kapalaran, kundi siya ang pumili ng kahirapan. Ang kanyang dahilan ay tago, isang lihim na binabaon niya araw-araw habang naglalakad siya sa mga kalye.

Sa kabilang banda ng siyudad, nagtatayo si Dr. Victoriano De Mesa ng kanyang imperyo. Si Dr. De Mesa ay ang pinakamagaling na internist at may-ari ng De Mesa Medical Tower, ang pinakamalaking at pinakamodernong ospital sa bansa. Sila ay mga tao ng agham, ng technology, ng mga mamahaling scans at procedures. Para kay Dr. De Mesa, ang mga alternative medicine at mga faith healer ay kalokohan lamang—mga sinaunang pamahiin na dapat lamunin ng panahon. Siya ang simbolo ng rasyonalismo. Ngunit ang buhay ay may sariling paraan para subukin ang pinakamalakas na paniniwala.

Si Sofia, ang kaisa-isang anak at tagapagmana ni Dr. De Mesa, ay isang masiglang dalaga na bigla na lamang nagkasakit. Nagsimula ito sa matinding lagnat, na sinundan ng panginginig, at sa huli, isang pambihirang autoimmune syndrome na hindi nakikita ng anumang scan o blood test. Ang kanyang katawan ay dahan-dahang nanghihina. Ang mga expert na doktor, mula sa New York hanggang Singapore, ay lumipad upang gamutin si Sofia, ngunit walang nagtagumpay. Ang mga mamahaling gamot ay walang epekto. Ang sakit ni Sofia ay tila isang sumpa na hindi makita ang pinagmulan.

Ang De Mesa Medical Tower, na dating simbolo ng pag-asa, ay naging simbolo ng desperasyon. Si Dr. De Mesa, ang lalaking laging may sagot, ay ngayon ay nalulunod sa kawalan ng pag-asa. Wala na siyang magawa. Ang kanyang anak ay dahan-dahang lumulubog sa kamatayan, at ang kanyang sariling kaalaman ay hindi sapat upang iligtas ang kaisa-isang hiyas ng kanyang buhay. Ang kanyang kapalaluan sa agham ay gumuho sa harap ng isang misteryosong karamdaman.

Isang hapon, habang nag-iisa si Dr. De Mesa sa kanyang opisina, umiiyak, ang kanyang matandang housekeeper, si Aling Pining, na matagal nang nagtatrabaho sa kanilang pamilya, ay lumapit.

“Doktor, alam ko na hindi mo ako paniniwalaan,” mahina niyang sabi. “Pero may isang taong maaaring makatulong. Narinig ko ang kuwento ng aking mga lolo at lola tungkol sa The Healer of the Lost Path—ang mang-gagamot na nagtatago sa paningin ng tao.”

“Sino ‘yan, Aling Pining? Sabihin mo! Kahit sino, ibibigay ko ang lahat ng yaman ko!” desperado si Dr. De Mesa.

“Hindi niya kailangan ng yaman mo, Doktor. Ang taong iyan ay si… Lolo Ambo. Ang pulubing laging namumulot ng basura sa gilid ng Ospital.”

Tumawa si Dr. De Mesa, isang tawang puno ng pang-iinsulto. “Ang pulubi? Aling Pining, alam mo ba ang sinasabi mo? Ang anak ko ay ginagamot ng mga world-class doctors! Ang lalaking iyon ay amoy basura! Pambihira!”

Ngunit si Aling Pining ay matatag. “Ang pulubi ay isa lang disguise, Doktor. Ang mga matatanda ay nagsasabing siya ang nagligtas sa buong baryo namin mula sa isang salot noon, gamit lamang ang mga damo at mga rituals. Ang kanyang kaalaman sa halamang gamot ay walang katulad. Tandaan mo, Doktor, ang agham ay may hangganan, pero ang kalikasan ay walang hangganan.”

Sa huli, ang kawalan ng pag-asa ni Dr. De Mesa ay mas matindi kaysa sa kanyang kapalaluan. Sa gabi, sinundan niya si Aling Pining. Nagtungo sila sa madilim na bahagi ng siyudad, kung saan nakatira si Lolo Ambo sa ilalim ng isang lumang tulay, napapaligiran ng mga basurang tumpok-tumpok.

Nang makita nila si Lolo Ambo, nakaupo sa isang sako at kumakain ng kaning-baboy, si Dr. De Mesa ay halos masuka. “Ito? Ito ang huling pag-asa ko?” tanong niya, nandidiri.

Lumuhod si Dr. De Mesa. Ang pinakamayamang doktor sa buong siyudad, lumuhod sa harap ng isang pulubi. Inialay niya ang kanyang buong buhay at lahat ng kanyang yaman para lang iligtas ang kanyang anak.

“Lolo Ambo,” sabi ni Dr. De Mesa, ang kanyang boses ay nanginginig. “Hinihiling ko na tulungan mo ang aking anak. Ang pangalan niya ay Sofia. Wala nang makahanap ng lunas. Pakiusap, iligtas mo siya. Anumang presyo, ibibigay ko.”

Tumingin si Lolo Ambo kay Dr. De Mesa. Ang kanyang mga mata ay nanliit, tila sinusuri ang kaluluwa ng doktor. “Ang iyong kapalaluan, Doktor, ay ang iyong sakit. Hinahamak mo ang lahat ng hindi mo naiintindihan. Ang iyong anak ay may sakit na hindi gawa ng virus o bacteria. Ito ay sakit ng kaluluwa na nagmula sa lason ng modernong buhay.”

Tumayo si Lolo Ambo. Kinuha niya ang kanyang sako, hindi ng basura, kundi ng mga pinatuyong herbs at mga ugat ng halaman. Sumama siya sa kanila.

Pagdating sa mansyon ni Dr. De Mesa, gulantang ang lahat ng personal nurse at bodyguard nang makita ang pulubi na pumasok sa malinis at sterile na hospital wing ng bahay. Si Lolo Ambo, hindi man lang hinayaan na hugasan ang kanyang kamay, ay agad na lumapit kay Sofia.

Tiningnan ni Lolo Ambo ang bata. Ang katawan ni Sofia ay payat na, at ang kanyang mga mata ay walang buhay. Tinitigan niya ito ng matagal, hindi niya ginamit ang stethoscope o thermometer. Pagkatapos, hinawakan niya ang kamay ni Sofia, at naramdaman ni Sofia ang isang init na tila nagbigay ng panibagong buhay sa kanyang katawan.

“Kailangan ko ng mga damo na matatagpuan lamang sa itaas ng bundok ng Sierra Madre. At kailangan ko ng silent retreat sa loob ng pitong araw. Walang sinuman ang dapat magtanong o mag-istorbo. Ang mga modern medicine ninyo ay sisirain ang purification process.”

Ito ang pinakamalaking pagsubok sa pananampalataya ni Dr. De Mesa. Ngunit wala siyang pagpipilian. Pinahintulutan niya ang lahat ng sinabi ni Lolo Ambo. Sa loob ng pitong araw, si Lolo Ambo, ang pulubi, ang naging master ng mansyon.

Kinolekta ni Lolo Ambo ang kanyang mga damo. Kinailangan niyang durugin ang mga ito sa isang lumang lusong at dikdikan, at ininom ni Sofia ang mapait na katas. Gabi-gabi, nagdarasal si Lolo Ambo sa tabi ng bata, ang kanyang mga bulong ay tila mga sinaunang orasyon na punong-puno ng kapangyarihan. Wala siyang kinuha ni isang chemical o synthetic drug. Lahat ay purong kalikasan.

Sa ikalimang araw, ang lagnat ni Sofia ay bumaba. Sa ikaanim na araw, nagmulat siya. At sa ikapitong araw, tumayo si Sofia.

Nang lumabas si Sofia sa silid, siya ay malakas at masigla. Si Dr. De Mesa ay umiyak. Lumuhod siya ulit, hindi na dahil sa pagmamakaawa, kundi dahil sa matinding pasasalamat.

“Lolo Ambo, ang aking buhay ay sa iyo na. Hilingin mo ang lahat. Kailangan kong malaman, sino ka ba talaga?”

Tiningnan ni Lolo Ambo si Dr. De Mesa. Ang kanyang mga mata ay nag-aalab. “Ako si Dr. Mateo Valeriano. Ako ang nagtatag ng inyong Medical Tower, bago mo ito nakuha. Ako ang pioneer ng holistic medicine sa Asya. Ngunit labinlimang taon na ang nakalipas, nagkaroon ng tragic accident sa isang clinical trial ko, at isang bata ang namatay. Ang scientific world ay tinalikuran ako. Ang aking kaalaman ay naging walang halaga sa mga mata ng modernong agham. Pinarusahan ko ang sarili ko sa pamamagitan ng pamumuhay na tila pulubi—upang makita ko kung gaano kabilis hahamakin ng tao ang kaalaman na hindi nakabalot sa pera at karangalan.”

Gulantang ang lahat ng nakarinig. Ang pulubing hinamak nila, ay ang visionary founder pala ng ospital na kanilang pinagtatrabahuhan.

“Ako ay pulubi, Doktor, upang maalala ko na ang tunay na lunas ay hindi sa mamahaling equipment, kundi sa humility at compassion. Natulungan ko ang iyong anak dahil kailangan mo ng healing sa iyong arrogance.”

Tumanggi si Lolo Ambo sa anumang gantimpala. Tanging hiningi niya: ang kalayaan na mamuhay ng tahimik. At isang bagong, malaking sako.

Pagkatapos ng paggaling ni Sofia, nagbago si Dr. De Mesa. Naglagay siya ng isang holistic wing sa kanyang ospital, pinahahalagahan ang mga alternative healers. Tinanggal niya ang kanyang kapalaluan. Araw-araw, bago siya pumasok sa trabaho, bumibisita siya sa tulay, nag-iiwan ng malinis na pagkain at damit para kay Lolo Ambo, ngunit si Lolo Ambo ay hindi na niya makita. Ang pulubi ay naglaho, nag-iwan ng isang legacy na hindi kailanman mababayaran ng pera. Ang kanyang pagkawala ay nagdala ng panibagong aral: Ang tunay na karunungan ay hindi naghahanap ng atensyon; ito ay naghahanap lamang ng pagkakataong magsilbi.

Ang mga tao sa siyudad ay laging natatakot kapag may nakikita silang pulubi—hindi na dahil sa pagkasuklam, kundi dahil sa pag-aalala. Baka ang pulubing iyon ay ang malupit na mang-gagamot na makakapagligtas sa kanila sa huli.

Sa kwentong ito, naging bulag ang mga tao sa tunay na kakayahan ni Lolo Ambo dahil sa kanyang panlabas na anyo. Kung ikaw ay isa sa mga residenteng laging nagtataboy kay Lolo Ambo, ano ang gagawin mo kapag nalaman mong siya ang nakapagligtas sa mahal mo sa buhay? Humingi ka ba ng tawad o tatanggapin mo na lang ang aral? Ibahagi ang inyong saloobin sa comments!