Maagang naulila si Miguel Santos. Labing-anim na taong gulang pa lamang siya nang bawian ng buhay ang kanyang ina dahil sa sakit, at ang ama naman ay matagal nang wala. Lumaki siya sa pangangalaga ng kanyang tiyahin, na isang tindera sa palengke. Sa murang edad, sanay na siya sa hirap — pagbebenta ng gulay sa umaga, at pag-aaral sa gabi.

Isang araw, napadpad siya sa korte bilang saksi sa isang kasong kinasasangkutan ng kanyang kaibigan. Hindi siya abogado, pero matalino at mabilis siyang mag-isip. Nang siya’y tinanong, maayos at malinaw niyang naipahayag ang kanyang nalalaman. Ngunit bago pa siya matapos, pinutol siya ng hukom.

“Binatilyo ka lang. Hindi ka marunong sa batas. Hindi ka dapat nagmamagaling dito,” malamig at mapanghamak na wika ng hukom na si Judge Ramon Villanueva.

Ramdam ni Miguel ang pagbalewala, pero imbes na masaktan, nag-ukit iyon ng pangarap sa puso niya: Balang araw, babalik ako rito — hindi bilang saksi, kundi bilang abogado.

Mula noon, naging doble ang pagsusumikap ni Miguel. Nagtrabaho siya sa araw bilang tagalinis sa isang law office, at sa gabi’y nag-aaral sa ilalim ng ilaw sa kalye. Palihim niyang binabasa ang mga lumang libro sa batas na iniwan ng isang retiradong abogado sa opisina. Hindi siya nagpatinag sa pangungutya ng ilan na nagsasabing imposible para sa isang tulad niya na maging abogado.

Paglipas ng ilang taon, sa tulong ng scholarship at ilang mabubuting taong naniwala sa kanya, nakapagtapos siya ng kursong abogasya. Mas mahirap pa ang sumunod na yugto — ang Bar Exam. Tatlong beses siyang bumagsak, ngunit sa ikaapat na pagkakataon, pumasok siya sa Top 10 ng buong bansa.

At dumating ang araw na tila itinakda ng tadhana. Isang kasong may mataas na antas ng kahirapan at intriga ang ibinigay sa kanya. Hindi niya alam na si Judge Villanueva — ang parehong hukom na minsang humamak sa kanya — ang magpapatakbo ng paglilitis.

Nang bumukas ang pinto ng korte, lahat ay napatingin. Matangkad, maayos ang anyo, at matatag ang lakad ni Miguel. Lumapit siya sa mesa ng depensa, mahinahong ngumiti, at nagpakilala:

“Magandang umaga po, Kagalang-galang na Hukom. Ako po si Atty. Miguel Santos, abogado ng akusado.”

Sandaling natigilan si Judge Villanueva. Kita sa kanyang mga mata ang pagkilala — at marahil, bahagyang pagsisisi.

Habang umuusad ang paglilitis, bawat argumento ni Miguel ay malinaw, matibay, at puno ng husay. Ang mga ebidensyang ipinresenta niya ay nagpabago sa takbo ng kaso. Sa huli, pinawalang-sala ang kanyang kliyente dahil sa kakulangan ng matibay na ebidensya mula sa kabilang panig.

Pagkatapos ng huling tunog ng martilyo, lumapit si Judge Villanueva sa kanya at mahina ngunit malinaw na sinabi:

“Attorney Santos… binabawi ko ang lahat ng sinabi ko noon. At ako’y humahanga sa’yo.”

Ngumiti lang si Miguel. “Salamat po, Kagalang-galang na Hukom. Pero kung hindi dahil sa inyo, baka hindi ko natutunang patunayan ang sarili ko.”

Ngayon, kilala si Miguel bilang isa sa mga pinakabatang abogado na may mataas na panalo sa mga kaso. Sa bawat batang binabale-wala ng lipunan, lagi niyang sinasabi:

“Hindi mo kailangang maghiganti sa pamamagitan ng galit. Ipakita mo sa gawa kung gaano ka kahalaga.”