Tahimik ang gabi. Tanging huni ng kuliglig at ihip ng malamig na hangin ang saksi sa bawat hakbang ni Mario papunta sa sementeryo. Nasa likod niya si Mang Ben, ang matandang sepulturero, dala ang pala at isang maliit na ilaw.

“Nakasisiguro ka ba dito, Mario?” tanong ni Mang Ben habang tinititigan ang lapida ni Aling Fely.
“Wala akong ibang pagpipilian, Mang Ben. Gabi-gabi ko na lang napapanaginipan si Inay. Umiiyak siya, tinatawag ako. Para bang gusto niyang magsabi ng isang bagay…”

Tahimik nilang sinimulan ang paghuhukay. Bawat saklot ng lupa ay parang nagdadagdag ng bigat sa dibdib ni Mario. Hanggang sa tumama ang pala sa kahoy ng kabaong.

Dahan-dahang binuksan ni Mario ang takip, nanlalamig ang kanyang mga kamay… ngunit nang tuluyang bumukas ang kabaong—

WALA SA LOOB ANG KANYANG INA.

Tanging puting kumot at isang lumang rosaryo ang naroon. Wala ang katawan. Wala ni isang bakas na may taong namahinga roon.

Biglang nanghina si Mario. Napaupo siya sa gilid ng libingan habang nanginginig ang buong katawan.
“A-anong ibig sabihin nito, Mang Ben?”

Hindi rin makapagsalita ang matanda. “Hindi pa ako nakakita ng ganito sa buong buhay ko…”

ANG LIHIM NA NATUKLASAN

Kinabukasan, agad nagtungo si Mario sa punerarya na nag-asikaso sa libing. Doon niya nakausap si Aling Minda, ang matandang embalsamadora.

Nang tanungin niya kung siguradong nailibing ang kanyang ina, nakita niya ang pagkabigla sa mukha nito.
“Mario… hindi ko alam kung paano ko sasabihin ito… pero bago pa man maihatid ang katawan ng ina mo, may mga taong dumating. Sabi nila, may espesyal na utos raw mula sa ‘taas.’ Kinuha nila ang katawan. Akala ko alam n’yo…”

Nanlaki ang mata ni Mario. “Kinuha? Saan nila dinala?”

Umiling si Aling Minda. “Hindi ko alam, anak. Basta’t hindi na siya dumating sa viewing room. Pinalitan lang ng dummy na may kumot at rosaryo. Sabi nila, para ‘di na makapagluksa pa nang matagal ang pamilya.”

ANG TUNAY NA KATOTOHANAN

Dumaan ang mga linggo sa paghahanap ni Mario. Hanggang sa isang araw, nakatanggap siya ng tawag mula sa isang maliit na hospice care center sa Bataan.
“May isang matandang babae dito na paulit-ulit na sinasambit ang pangalan mong Mario,” ani ng babae sa kabilang linya. “Wala kaming record kung sino siya, pero nakita naming may suot siyang bracelet na may pangalan mong buo.”

Mabilis na bumiyahe si Mario. Sa pagdating niya sa hospice, halos gumuho ang mundo niya sa nakita—
Nakatayo sa isang sulok, payat na payat, may buhok na maputi at mata na puno ng luha… si Aling Fely.

“Anak…” mahinang sambit ng ina. “Akala ko… hindi mo na ako matatagpuan…”

PAANO ITO NANGYARI?

Habang umiiyak silang magkayakap, inamin ni Aling Fely ang lahat.
May matandang kaibigan si Aling Fely na nagtrabaho sa isang organisasyon na sumasagip sa mga matatandang may banta sa buhay.
Bago siya pumanaw sa ospital, isang gabi, may dumalaw sa kanya at nagsabing delikado ang lagay niya—hindi dahil sa sakit, kundi sa mga “taong may nais sa kanyang mana.”

Upang mailigtas siya, pineke ang kanyang kamatayan. At ang katawan na inilibing ay isang dummy, upang hindi na siya hanapin pa ng mga taong ito.
Ang organisasyon ang nag-alaga sa kanya nang palihim. Ngunit habang tumatagal, lalong namimiss niya ang anak niya. Hindi niya alam kung paano babalik—hanggang sa nagpadala siya ng sulat, umaasang susundan siya nito sa katotohanan.

ANG PAGBANGON MULA SA KATIWALAAN

Makalipas ang dalawang buwan, muling naibalik sa tahanan si Aling Fely. Ipinagpatuloy nila ni Mario ang kanilang buhay—mas matibay, mas buo, at mas nagpapasalamat sa bawat araw.

Nagsampa rin si Mario ng kaso laban sa mga taong sangkot sa pagpapanggap ng libing, at unti-unti ay lumabas ang katotohanan. Isa sa mga kamag-anak pala nila ang may balak sa ari-arian ni Aling Fely, dahilan upang pagplanuhan ang ‘kamatayan’ nito.

EPILOGO

Ngayon, tuwing Undas, magkasama nilang dinadalaw ang dating libingan ni Aling Fely—hindi upang magluksa, kundi upang alalahanin ang araw na muling isinilang ang isang ina sa puso ng kanyang anak.

Dahil minsan, kailangan mong hukayin ang nakaraan… para makita mo ang totoo.
At minsan, ang kabiguan sa isang kabaong… ang magiging susi sa isang bagong simula.

🕊️ SHARE this story if you believe that truth always finds a way back. 💔❤️‍🩹