Sa isang maaliwalas na probinsya, kilala si Aling Soledad bilang isang inang mapagmahal na gagawin ang lahat para sa kanyang kaisa-isang anak na si Paulo. Mula nang pumanaw ang kanyang asawa, itinaguyod niya si Paulo sa pamamagitan ng pagtitinda ng kakanin at paglalabada. Ang bawat patak ng pawis at bawat kuba ng kanyang likod ay inalay niya para makapagtapos ang anak. At hindi naman siya nabigo. Naging isang matagumpay na engineer si Paulo at nakapag-asawa ng isang babaeng nagngangalang Marites, isang dalagang kilala sa bayan hindi dahil sa ganda kundi sa hilig sa marangyang pamumuhay. Nang magpasya si Paulo na mangibang-bansa sa Dubai para mas lalong mapaganda ang buhay ng kanyang pamilya, mabigat man sa loob ni Aling Soledad ay pumayag siya. Ang tanging hiling lang ni Paulo kay Marites bago ito umalis ay, “Mahalin at alagaan mo si Nanay gaya ng pagmamahal ko sa kanya. Siya ang buhay ko, Marites. Ibinibigay ko sa’yo ang lahat ng sweldo ko, pero huwag mo lang pababayaan ang Nanay.” Tumango si Marites, puno ng pangako, habang ang mga mata ay kumikislap sa ideya ng dolyar na darating.

Sa mga unang taon, maayos ang lahat. Buwan-buwan ay nagpapadala si Paulo ng malaking halaga. Ipinagpatayo nila ng malaking bahay ang lupang minana ni Aling Soledad. Ito ay naging isang mansyon na may matataas na pader, marmol na sahig, at magagarang kagamitan. Tuwing video call, laging nakabihis ng maayos si Aling Soledad, nakangiti habang katabi si Marites. Ang hindi alam ni Paulo, ang mga ngiting iyon ng kanyang ina ay pilit at puno ng takot. Sa oras na mamatay ang screen ng cellphone at maputol ang tawag, nagbabago ang anyo ni Marites. Mula sa pagiging maamong manugang, nagiging isa itong halimaw. Ang marangyang kwarto na ipinakikita kay Paulo ay set lamang. Ang totoong tinutulugan ni Aling Soledad ay isang maliit na bodega sa ilalim ng hagdanan, walang bentilasyon at punong-puno ng mga lumang gamit.

Habang tumatagal, lalong lumalala ang pag-uugali ni Marites. Naging abala siya sa pagsusugal, pagbili ng mga mamahaling bag, at pakikipag-sosyalan sa mga “amiga” niyang huwad. Si Aling Soledad naman ay unti-unting humihina dahil sa katandaan at sama ng loob. Nagsimula siyang maging makakalimutin at minsan ay naiihi sa kanyang higaan dahil sa hirap gumalaw. Ito ang naging mitsa ng kalupitan ni Marites. Isang araw, habang nagpaplano si Marites ng isang grandiosong party para sa kanyang kaarawan, aksidenteng nabasag ni Aling Soledad ang isang mamahaling vase dahil sa panginginig ng kanyang mga kamay. Nagdilim ang paningin ni Marites. Sinabunutan niya ang matanda at kinaladkad palabas ng mansyon. “Pabigat ka na nga, perwisyo ka pa! Ang baho-baho mo na, sinisira mo pa ang gamit ko! Hindi ka nababagay sa loob ng bahay na ‘to, amoy lupa ka na!” sigaw ni Marites habang umiiyak at nagmamakaawa ang matanda.

Sa likod ng mansyon, mayroong isang malaking kulungan na dati ay para sa kanilang German Shepherd na namatay na. Gawa ito sa bakal, may sementadong sahig na malamig, at may bubong na yero na tumatagos ang init kapag tanghali at lamig kapag gabi. Doon itinapon ni Marites ang kanyang biyenan. Nilagyan niya lang ito ng isang manipis na banig at isang lumang kumot. “Diyan ka bagay! Para hindi ka na nakakaabala sa mga bisita ko. Tutal, wala namang pinagkaiba ang utak mo sa aso, ulyanin ka na!” Mula noon, sa kulungan na nakatira si Aling Soledad. Ang pagkain niya ay inilalagay sa isang plastik na mangkok, madalas ay tira-tira ng mga amiga ni Marites o di kaya ay kaning lamig na hinaluan ng sabaw ng sardinas. Kapag tumatawag si Paulo, sinasabi ni Marites na nasa ospital ang Nanay para sa check-up o di kaya ay natutulog na. Dahil sa tiwala, naniwala si Paulo.

Lumipas ang dalawang taon na impyerno ang buhay ni Aling Soledad. Ang dating masiglang katawan ay naging buto’t balat. Ang kanyang balat ay puno ng sugat dahil sa kagat ng lamok at lamig ng semento. Madalas siyang kinakausap ng mga kapitbahay sa pader, inaabutan ng pagkain nang patago, pero takot silang magsumbong dahil kilalang maimpluwensya at eskandalosa si Marites sa barangay. Ang tanging dasal ni Aling Soledad gabi-gabi, habang nakatingin sa buwan mula sa rehas ng kanyang kulungan, ay makita muli ang kanyang anak bago siya tuluyang pumanaw. Hindi niya alam, dininig ng Diyos ang kanyang panalangin sa paraang hindi inaasahan ni Marites.

Disyembre noon, nagpasya si Paulo na umuwi para sorpresahin ang kanyang mag-ina. Hindi siya nagsabi kahit kanino. Gusto niyang makita ang reaksyon ng kanyang Nanay at asawa. Bitbit ang mga malalaking balikbayan box at pusong puno ng kasabikan, sumakay siya ng taxi mula sa airport diretso sa kanilang probinsya. Pagdating niya sa tapat ng mansyon, humanga siya sa ganda nito. “Sulit ang pagod ko,” bulong niya sa sarili. Pinindot niya ang doorbell pero walang sumasagot. Nakabukas ang gate dahil mukhang may delivery na dumating kanina. Pumasok siya nang tahimik. Naririnig niya ang malakas na tawanan mula sa sala. Nakita niya si Marites, naka-red dress, may hawak na wine glass, at nagtatawanan kasama ang mga kaibigan. Naglalaro sila ng baraha at nagkakantahan.

Lalakad sana si Paulo papasok para gulatin sila nang may marinig siyang mahinang iyak. Hindi ito galing sa loob ng bahay, kundi sa likod-bahay. Isang pamilyar na tinig. Isang tinig na kumakanta ng paborito niyang oyayi noong bata pa siya. “Sa ugoy ng duyan… sana’y di nagmaliw…” Kinabahan si Paulo. Ibinaba niya ang kanyang bag at dahan-dahang naglakad patungo sa likod. Habang palapit siya nang palapit, lalong lumalakas ang kabog ng kanyang dibdib. Ang amoy ng ihi at dumi ay sumalubong sa kanya. At doon, sa gitna ng dilim, nakita niya ang kulungan.

Nanigas si Paulo. Sa loob ng kulungan ng aso, nakaupo ang isang matandang babae na halos hindi na makilala. Gusgusin, marumi, at nanginginig sa lamig. May katabi itong mangkok na may lamang panis na kanin at tinik ng isda. Nang mag-angat ng tingin ang matanda, nanlaki ang mga mata nito kahit nanlalabo na. “P-Paulo? Anak ko?” garalgal na tanong ni Aling Soledad. Parang piniga ang puso ni Paulo. Tumakbo siya palapit sa rehas, lumuhod, at hinawakan ang maruruming kamay ng kanyang ina. “Nay… Diyos ko, Nay! Anong ginawa nila sa inyo?!” Umiyak si Paulo, isang iyak na puno ng sakit at galit na parang leon na nasugatan. Sinira niya ang kandado ng kulungan gamit ang isang tipak ng bato na napulot niya sa galit. Binuhat niya ang kanyang ina na magaan na parang bata dahil sa sobrang kapayatan.

Bitbit ang kanyang ina, pumasok si Paulo sa loob ng mansyon. Ang tawanan ay biglang napalitan ng katahimikan nang bumukas ang pinto sa kusina at iniluwa si Paulo na buhat-buhat ang halos bangkay nang itsura ni Aling Soledad. Nabitawan ni Marites ang wine glass. “P-Paulo? Honey? Bakit… bakit nandito ka?” nauutal na tanong ni Marites, namumutla sa takot. Ang mga amiga niya ay isa-isang nagsitayuan, hindi alam ang gagawin. Tiningnan sila ni Paulo ng matalim, ang kanyang mga mata ay nag-aapoy. “Ito ba, Marites? Ito ba ang pangako mo? Ang sabi mo nasa aircon si Nanay! Ang sabi mo reyna siya dito! Bakit nasa kulungan ng aso ang Nanay ko?!” Ang sigaw ni Paulo ay umalingawngaw sa buong bahay, mas malakas pa sa kulog.

“Honey, let me explain! Kasi… kasi ano, naging ulyanin na si Nanay, nananakit siya, delikado siya sa loob!” palusot ni Marites. Pero hindi na naniwala si Paulo. Dahan-dahang ibinaba ni Paulo si Aling Soledad sa pinakamamahaling sofa sa sala—ang sofa na laging ipinagbabawal ni Marites na upuan ng kahit sino dahil galing pa daw itong Italy. “Diyan ka uupo, Nay. Dahil ikaw ang may-ari nito,” sabi ni Paulo habang pinupunasan ang dumi sa mukha ng ina gamit ang mamahaling kurtina na hinablot niya sa bintana. Nagulat ang mga amiga ni Marites. “Lumayas kayong lahat!” sigaw ni Paulo sa mga bisita. “Layasan niyo ang pamamahay ng Nanay ko bago ko ipatawag ang pulis!” Nagkukumahog na tumakbo palabas ang mga “kaibigan” ni Marites, iniwan siyang mag-isa sa harap ng galit na asawa.

Lumuhod si Marites, nagmamakaawa. “Paulo, patawarin mo ako. Nagkamali ako. Huwag mo akong iwan, mahal na mahal kita.” Tiningnan siya ni Paulo nang may pandidiri. “Mahal? Kung mahal mo ako, mamahalin mo ang taong nagluwal sa akin. Pero anong ginawa mo? Trinato mong hayop ang ina ko habang nagpapakasasa ka sa perang pinapadala ko!” Kumuha si Paulo ng isang dokumento mula sa kanyang bag. “Akala mo ba, Marites, tanga ako? Bago ako umuwi, pinaimbestigahan ko na ang lahat ng bank accounts natin. Ubos na ang pera. At itong bahay? Akala mo sa’yo nakapangalan? Hinding-hindi. Nakapangalan ito kay Aling Soledad.”

Nanlaki ang mga mata ni Marites. “Ano?”

“Oo,” sagot ni Paulo nang may diin. “Lahat ng ipinundar ko, nakapangalan sa Nanay ko. At dahil ikaw ay walang awa, at walang puso, simula sa gabing ito, wala ka nang karapatan sa pamamahay na ito.” Hinila ni Paulo si Marites palabas ng pinto. “Paulo, huwag! Saan ako pupunta? Wala akong pera!” sigaw ni Marites.

“Doon,” turo ni Paulo sa kulungan ng aso sa likod. “Subukan mong matulog doon ngayong gabi para maramdaman mo ang dinanas ng Nanay ko. O kaya naman, umalis ka na at huwag na huwag ka nang magpapakita sa amin.”

Isinara ni Paulo ang pinto sa mukha ng kanyang asawa. Sa labas, umuulan nang malakas. Rinig na rinig ang pagkatok at pag-iyak ni Marites, pero nanatiling sarado ang pinto. Sa loob, kumuha si Paulo ng palanggana na may maligamgam na tubig at bimpo. Dahan-dahan, puno ng pag-iingat at pagmamahal, pinaliguan niya ang kanyang ina. Hinugasan niya ang mga paa nitong puno ng putik, pinunasan ang likod na puno ng sugat, at sinuklay ang buhok na buhol-buhol. Habang ginagawa niya ito, walang tigil ang pag-agos ng luha ni Paulo. “Patawad, Nay. Patawad dahil nabulag ako. Patawad dahil iniwan kita sa demonyo.”

Hinawakan ni Aling Soledad ang mukha ng anak. Sa kabila ng lahat ng sakit, ngumiti pa rin ito. “Ang mahalaga… nandito ka na, anak. Ligtas ka. Huwag kang umiyak. Mahal na mahal kita.” Sa sandaling iyon, naramdaman ni Paulo ang tunay na yaman na hindi kayang tapatan ng anumang salapi—ang pagmamahal ng isang ina na walang katumbas, walang hinihinging kapalit, at kayang magpatawad kahit gaano pa kasakit ang dinanas.

Kinabukasan, naging usap-usapan sa buong bayan ang nangyari. Nakita ng mga tao si Marites na naglalakad sa kalsada, basang-basa, walang dalang kahit ano kundi ang suot niyang damit, at parang wala sa sarili. Walang gustong tumulong sa kanya dahil alam ng lahat ang ginawa niya. Si Paulo naman ay hindi na muling umalis. Ginamit niya ang natitirang ipon para ipagamot ang ina at magtayo ng maliit na negosyo. Inalagaan niya si Aling Soledad hanggang sa manumbalik ang lakas nito. Ang mansyon na dating simbolo ng kasakiman ni Marites ay naging tahanan ng tunay na pagmamahal. Tuwing hapon, makikita si Paulo at Aling Soledad sa hardin, masayang nagkukwentuhan, malayo sa rehas, malayo sa sakit, at payapa sa piling ng isa’t isa.

Ang kwentong ito ay paalala sa ating lahat na ang pera ay pwedeng kitain, ang bahay ay pwedeng ipatayo, pero ang magulang ay nag-iisa lang. Kapag nawala sila, hindi na sila mapapalitan. Huwag nating hayaan na ang silaw ng salapi ang bumulag sa atin sa kung ano ang tama. Ang karma ay totoo, at ang hustisya ng Diyos ay laging nasa huli.

Kayo mga ka-Sawi, kung kayo ang nasa katayuan ni Paulo, mapapatawad niyo pa ba ang asawang gumawa ng ganito sa inyong ina? O gagawin niyo rin ang ginawa niyang pagpapalayas? I-comment ang inyong saloobin sa ibaba at i-share ang kwentong ito para magsilbing aral sa iba! 👇👇👇