Sa gitna ng abalang lungsod ng Makati, nakatayo ang St. Raphael Medical Center, isang ospital na kilala sa makabagong kagamitan, magagarang kwarto, at mga espesyalistang doktor. Dito nagtatrabaho si Dr. Enrico Salazar, ang Chief of Emergency Medicine. Kilala si Dr. Enrico hindi lang sa kanyang galing sa panggagamot, kundi pati na rin sa kanyang pagiging matapobre, arogante, at mainitin ang ulo. Para sa kanya, ang medisina ay negosyo. Ang mga pasyente ay tinitingnan niya base sa kanilang insurance at kakayahang magbayad. Kung VIP ka o politician, abot-langit ang ngiti niya at siya mismo ang mag-aasikaso. Pero kung charity patient ka, asahan mong irap, masakit na salita, at pagpapasa sa mga intern ang aabutin mo. Madalas niyang sabihin sa mga staff niya, “We are running a world-class hospital, not a charity ward. Huwag niyong uubusin ang resources natin sa mga taong hindi naman makakapagbayad. Time is money.”

Isang maulan at bumabagyo na gabi, habang abala ang lahat sa ER dahil sa dami ng pasyente, pumasok ang isang matandang lalaki. Basang-basa ito ng ulan, puno ng putik ang paanan, at nanginginig sa ginaw. Ang suot nito ay isang punit-punit na kamiseta na may mantsa ng grasa at isang lumang pantalon na tila ilang linggo nang hindi nalalabhan. May bitbit itong sako na tila basahan ang laman. Umuubo ito nang malakas, halatang may matinding karamdaman sa baga at hirap huminga. Ang pangalan niya ay Tatay Tasyo. Lumapit siya sa nurse station, nanginginig ang kamay habang kumakapit sa counter para hindi matumba. “Ineng… tulungan mo ako… hindi ako makahinga… masakit ang dibdib ko… parang awa niyo na…” garalgal na pakiusap ng matanda.

Agad na lumapit ang isang mabait na nurse na si Anna. Si Anna ay bago pa lang sa serbisyo, galing sa mahirap na pamilya, kaya’t malambot ang puso niya sa mga nangangailangan. “Tay, halika po, uupo muna kayo. Kukuha ako ng wheelchair at tatawagin ko ang doktor,” sabi ni Anna habang inaalalayan ang matanda. Pero bago pa man makalapit si Anna sa oxygen tank, hinarang na siya ni Dr. Enrico. Tiningnan ng doktora ang matanda mula ulo hanggang paa na may halong pandidiri. Naaamoy niya ang amoy-kulob na damit nito na humahalo sa antiseptiko ng ospital. “Nurse Anna! What do you think you are doing?” mataray na tanong ni Enrico, ang boses ay umaalingawngaw sa buong ER. “Doc, kailangan po ng tulong ni Tatay, mukhang heart attack o severe pneumonia. Hirap na hirap na po siyang huminga,” sagot ni Anna.

“Tulong?” tumawa nang mapakla si Dr. Enrico. “Look at him. May pambayad ba ‘yan? Baka nga pangkain wala ‘yan, pang-ospital pa kaya? St. Raphael is a private institution. Doon siya sa public hospital dapat. Dalhin niyo sa East Avenue o sa PGH. Huwag dito.” Humarap si Dr. Enrico kay Tatay Tasyo na noo’y nakaupo na sa sahig dahil sa panghihina. “Hoy, Ale! Umalis ka diyan sa gitna. Nakakaharang ka sa mga paying patients. Ang dumi-dumi mo, nagkakalat ka ng putik sa sahig ko! Guard! Guard! Bakit niyo pinapasok ang pulubing ‘to?!”

Nagulat si Tatay Tasyo. Pilit niyang iminumulat ang kanyang mga mata kahit nanlalabo na ang paningin. “Doktor… parang awa niyo na… babayaran ko naman… may konting ipon ako… gamutin niyo lang ako, hindi ko na kaya… mamamatay na ako…” pakiusap ng matanda habang hawak ang kanyang dibdib. Akmang hahawakan niya ang braso ni Dr. Enrico para magmakaawa at ipakita sana ang laman ng kanyang sako, pero tinabig ito ng doktor nang malakas. “Don’t touch me! Baka may sakit ka pang nakakahawa! Tuberculosis? Leprosy? Guard, ano ba?! Kaladkarin niyo palabas ‘yan! Now!”

Dahil takot kay Dr. Enrico, napilitan ang mga security guard na hawakan si Tatay Tasyo sa magkabilang braso. “Doc, maawa naman kayo, bumabagyo sa labas. Kahit paunang lunas lang o painitin muna natin ang katawan niya,” mangiyak-ngiyak na sabi ni Nurse Anna, sinusubukang harangin ang mga guard. “Isa ka pa, Anna! Gusto mo bang ikaw ang tanggalin ko? Do your job or leave!” sigaw ni Enrico. Sa harap ng maraming tao, kinaladkad si Tatay Tasyo palabas ng ER na parang isang kriminal. Iyak ito nang iyak, nagmamakaawa, pero naging bingi si Dr. Enrico. Itinapon nila ang matanda sa waiting shed sa labas, sa gitna ng malakas na hangin at ulan. Nakita ni Enrico na napaupo ang matanda sa semento, yakap ang sarili at ang kanyang sako, pero tinalikuran niya ito at nag-spray pa ng alcohol sa hangin na parang diring-diri sa presensya nito. “Janitor! I-mop niyo ‘yung tinapakan ng pulubi! Make sure it smells clean!” utos niya.

Ang hindi alam ni Dr. Enrico, palihim na lumabas si Nurse Anna sa back exit. Dinalhan niya ng makapal na kumot, mainit na sopas na binili niya sa canteen, at gamot si Tatay Tasyo. “Tay, pasensya na po kayo kay Doktora. Ito lang po ang kaya kong itulong,” sabi ni Anna habang umiiyak at pinayungan ang matanda. Tiningnan siya ng matanda, at sa kabila ng hirap, ngumiti ito. Isang ngiti na tila may itinatagong lihim at kapangyarihan. “Salamat, anak. Napakabuti mo. Bihira na ang katulad mo sa mundong ito. Hayaan mo, ang kabutihan mo ay may sukli, at ang kasamaan ay may parusa.” Pagkatapos uminom ng gamot at makaramdam ng kaunting ginhawa, kinuha ni Tatay Tasyo ang isang satellite phone—isang mamahaling gadget—mula sa ilalim ng mga basahan sa kanyang sako. Nagulat si Anna pero hindi na nagtanong. Tinawagan ng matanda ang isang numero. Maya-maya pa, isang itim na luxury van na may bulletproof windows ang dumating at sinundo ang matanda. Bago sumakay, lumingon si Tatay Tasyo kay Anna. “Bukas, magbabago ang buhay mo,” sabi nito.

Lumipas ang magdamag. Kinaumagahan, maaliwalas na ang panahon. Pumasok si Dr. Enrico sa ospital na may malaking ngiti. Nabalitaan niya kasi na darating daw ang Chairman at Owner ng St. Raphael Medical Group galing sa Amerika para sa isang “surprise inspection” at “major announcement.” Kampante si Enrico. Siya ang may pinakamataas na revenue sa ER dahil sa mahal niyang maningil. Sigurado siyang siya ang ipo-promote bilang bagong Medical Director dahil magreretiro na ang kasalukuyang direktor. Nag-ayos siya ng sarili, nagsuot ng pinakamahal niyang Italian suit sa ilalim ng kanyang lab gown, naglagay ng mamahaling pomada, at siniguradong kintab na kintab ang kanyang sapatos. “This is it. The promotion is mine,” bulong niya sa salamin.

Pinatawag ang lahat ng department heads, senior doctors, at piling staff sa Grand Conference Room. Tahimik ang lahat. Kinakabahan. Nandoon din si Nurse Anna, na ipinatawag ng management kahit hindi naman siya department head. Nagtataka siya kung bakit. Bumukas ang malaking pinto at pumasok ang Hospital Administrator na si Mr. Davidson. “Good morning everyone. Please stand for our Chairwoman and Owner, Don Anastacio De Villa.”

Tumayo ang lahat at pumalakpak nang masigabo. Pumasok ang mga bodyguard. At sa gitna nila, pumasok ang isang matandang lalaki na nakaupo sa wheelchair, tulak ng isang private nurse. Naka-suot ito ng elegante at mamahaling barong tagalog, may hawak na tungkod na may gintong ulo, at may awtoridad na nakakapagpatahimik ng kwarto sa isang tingin lang.

Pero nang makita ni Dr. Enrico ang mukha ng Don, parang tumigil ang tibok ng puso niya. Namutla siya. Nanlamig ang kanyang buong katawan at nagsimulang manginig ang kanyang mga kamay. Ang mukha ni Don Anastacio… ay ang parehong mukha ng pulubing si Tatay Tasyo! Ang matandang ipinaladkad niya sa ulan! Ang matandang tinawag niyang mabaho, basura, at walang karapatang mabuhay!

“Good morning,” bati ni Don Anastacio. Ang boses niya ay malakas at puno ng kapangyarihan, malayo sa garalgal na boses noong gabing iyon, pero nandoon pa rin ang pamilyar na tono. “I am Don Anastacio. Marami sa inyo ang hindi nakakakilala sa akin nang personal dahil matagal akong namalagi sa abroad para magpagamot at asikasuhin ang iba nating negosyo. Pero nitong nakaraang linggo, nagdesisyon akong kilalanin kayo… sa paraang hindi niyo inaasahan. Gusto kong malaman kung ang ospital na itinayo ng ama ko para sa masa ay nananatili pa ring tapat sa serbisyo.”

Tumingin si Don Anastacio kay Dr. Enrico. Ang tingin na iyon ay parang laser na tumatagos sa kaluluwa ng doktor. Gusto nang himatayin ni Enrico. Gusto na niyang lamunin ng lupa. Ang sako na dala ng “pulubi” kagabi ay hindi pala basahan, kundi disguise kit at ang satellite phone nito.

“Nabalitaan ko na ang ospital na ito ay isa sa pinakamagaling. Pero gusto kong malaman kung may PUSO pa ba ang ospital na ito. Kaya nagpanggap ako. Nagsuot ako ng basahan. Naglagay ako ng dumi sa katawan. Nagkunwari akong may sakit. At pumunta ako sa sarili kong Emergency Room para humingi ng tulong,” kwento ni Don Anastacio.

Nagbulungan ang mga tao sa kwarto. “Undercover boss pala!” bulong ng isa. “Patay tayo diyan.”

“At doon…” nagbago ang tono ng Don, naging matalim at galit, “…naranasan ko ang pinakamasahol na trato na pwedeng maranasan ng isang tao. Hindi ako trinato bilang pasyente. Trinato ako bilang hayop. Bilang basura.”

Itinuro ni Don Anastacio si Dr. Enrico gamit ang kanyang tungkod. “Dr. Enrico Salazar. Stand up.”

Nanginginig na tumayo si Enrico. Halos hindi siya makatayo dahil sa lambot ng tuhod. “M-Ma’am… Sir… Don Anastacio… let me explain… I didn’t know… Protocol lang po…” utal-utal niyang sagot.

“YOU DIDN’T KNOW?!” sigaw ng Don na umalingawngaw sa kwarto at nagpayanig sa mga bintana. “Kailangan mo bang malaman na ako ang may-ari para tratuhin mo ako nang tama? Kailangan bang mayaman ang pasyente para bigyan mo ng gamot? Ang sinumpaan mong tungkulin ay ‘Do No Harm,’ pero ikaw pa mismo ang naglagay sa akin sa panganib! Pinalayas mo ako sa gitna ng bagyo! Kung wala akong matibay na resistensya, baka namatay na ako sa pulmonya noong gabing iyon dahil sa’yo!”

“Sir, sorry po! Patawarin niyo po ako! Stress lang po ako noon! Hindi ko po sinasadya! Akala ko po scammer lang kayo!” iyak ni Enrico. Sa sobrang takot, nawala ang kanyang pride. Lumuhod siya sa harap ng wheelchair ng Don sa harap ng kanyang mga kasamahan. “Sir, pinaghirapan ko po ang lisensya ko. Please, bigyan niyo pa po ako ng chance. May pamilya po ako.”

“Binigyan kita ng chance noong gabing iyon, Doktor,” sagot ng Don nang mahinahon pero madiin. “Nagmamakaawa ako sa’yo na gamutin mo ako kahit first aid lang. Sinabi kong babayaran kita. Pero anong ginawa mo? Pandidiri ang ibinigay mo. Ang kayabangan mo ang pumatay sa pagkatao mo.”

Hinanap ng mata ni Don Anastacio si Nurse Anna na nasa likod, tahimik na nakayuko. “Nurse Anna, lumapit ka.”

Lumapit si Anna, kinakabahan. Hindi niya alam kung mapapagalitan din siya.

“Ikaw ang nagbigay sa akin ng kumot at sopas. Ikaw ang lumabag sa utos ng aroganteng doktor na ito para iligtas ako. Ikaw ang nagpaalala sa akin kung bakit ko itinayo ang ospital na ito—para tumulong at magmalasakit. Dahil diyan…” Kinuha ni Don Anastacio ang isang envelope. “Promoted ka bilang Head of Nursing Department. At ito, cheque na nagkakahalaga ng limang milyong piso. Regalo ko ito sa’yo. Nalaman ko na may sakit ang nanay mo. Gamitin mo ito para sa kanya at para sa kinabukasan mo. At sagot ko na rin ang scholarship mo kung gusto mong maging doktor.”

Napaluha si Anna at napaluhod sa tuwa. “Salamat po, Sir! Maraming salamat po!” Nagpalakpakan ang lahat.

Binalikan ng tingin ni Don Anastacio si Enrico na nakaluhod pa rin at umiiyak. “At ikaw, Dr. Salazar. You are fired. Effective immediately. Get out of my hospital.”

“Sir, huwag naman po! Saan po ako pupulutin?”

“Hindi lang ‘yan,” dagdag ng Don. “Ipapasa ko ang CCTV footage ng ginawa mo sa akin sa PRC (Professional Regulation Commission) at sa Philippine Medical Association. Sasampahan kita ng kasong negligence, unethical conduct, at grave misconduct. Sisiguraduhin kong matatanggalan ka ng lisensya para hindi mo na magawa sa ibang mahihirap ang ginawa mo sa akin. Hindi ka na makakapanggamot kahit saang ospital sa bansang ito.”

“Guards!” tawag ng Don. Pumasok ang mga parehong guard na nagpalayas sa kanya noon, na ngayon ay nakayuko sa hiya (na pinatawad na ng Don matapos silang humingi ng tawad at ipaliwanag na napilitan lang sila). “Ilalabas niyo ba siya, o kayo ang tatanggalin ko?”

Mabilis pa sa alas-kwatro, hinawakan ng mga guard si Dr. Enrico. “Sorry, Doc. Trabaho lang,” sabi ng guard. Kinaladkad nila si Enrico palabas ng conference room habang nagsisigaw ito at nagmamakaawa. Ang eksena ay eksaktong kabaligtaran ng ginawa niya kay Tatay Tasyo. Siya naman ngayon ang ipinahiya, siya naman ang pinalayas, at siya naman ang nawalan ng dignidad.

Nang makalabas ng ospital si Enrico, wala na siyang career, wala na siyang pangalan, at malapit nang mawala ang kanyang lisensya. Ang mga pasyente at staff na nakakita sa kanya ay hindi naawa, kundi napailing na lang. Alam nilang dumating na ang karma.

Sa loob ng ospital, nagbigay ng bagong utos si Don Anastacio. “Simula ngayon, magbubukas tayo ng Charity Wing na kasing ganda ng VIP rooms. Walang pasyenteng itataboy dahil lang walang pera. Ang St. Raphael ay magiging santuwaryo ng pag-asa, hindi ng negosyo.”

Ang kwentong ito ay mabilis na kumalat. Naging leksyon ito sa lahat ng mga propesyonal at sa mga taong nasa kapangyarihan. Na ang tunay na sukatan ng tagumpay at pagiging “world-class” ay hindi ang taas ng pinag-aralan, ganda ng pasilidad, o dami ng pera, kundi ang kabutihan ng puso at pagtrato sa kapwa, lalo na sa mga walang-wala. Dahil sa huli, ang gulong ng palad ay umiikot. Ang taong tinatapakan mo ngayon, baka siya ang hahawak ng kapalaran mo bukas.

Kayo mga ka-Sawi, sa tingin niyo ba ay sapat ang parusang ibinigay kay Dr. Enrico? O dapat ba siyang bigyan ng second chance? Mag-comment sa ibaba at i-share ang kwentong ito para magsilbing paalala na laging magpakumbaba at maging mabuti sa kapwa! 👇👇👇