Mabigat ang bawat patak ng ulan sa bubong ng aming mansyon sa Alabang nang gabing iyon, tila nakikisabay sa bigat na nararamdaman ng aking puso. Ako si Corazon, animnapu’t limang taong gulang, biyuda, at ang co-founder ng R&C Builders, isa sa pinakamalaking construction firm sa bansa. Noong nabubuhay pa ang asawa kong si Roberto, puno ng tawanan at pagmamahal ang bahay na ito. Sabay kaming nangarap, sabay kaming nagkayod-kalabaw mula sa pagiging simple hanggang sa marating namin ang tuktok ng tagumpay. Ang lahat ng ito ay para sa kaisa-isa naming anak na si Jake. Siya ang aming prinsipe, ang aming heredero. Nang mamatay si Roberto limang taon na ang nakararaan dahil sa atake sa puso, gumuho ang mundo ko. Nawalan ako ng katuwang, nawalan ako ng best friend. Dahil sa labis na lungkot at panghihina, ipinagkatiwala ko ang pamamalakad ng kumpanya kay Jake. Siya na ang naging CEO. Akala ko, nasa mabuting kamay ang legasiya ng kanyang ama. Akala ko, aalagaan niya ako gaya ng bilin ni Roberto bago ito malagutan ng hininga.

Ngunit nagbago ang lahat nang mag-asawa si Jake. Pinakasalan niya si Marga, isang babaeng galing sa angkan ng mga pulitiko, sanay sa luho, at may tabas ng dila na kasing talim ng labaha. Noong una, pilit kong pinakisamahan si Marga. “Baka naninibago lang,” bulong ko sa sarili ko. Pero habang tumatagal, unti-unti akong nawawalan ng lugar sa sarili kong pamamahay. Mula sa master’s bedroom, inilipat nila ako sa guest room sa ibaba dahil daw “hirap na akong umakyat sa hagdan.” Tinanggap ko iyon. Sumunod, tinanggal nila ang aking driver at yaya para daw “makatipid” sa kumpanya, kahit na nakikita kong bumibili naman sila ng bagong sasakyan buwan-buwan. Naging sunud-sunuran si Jake sa kanyang asawa. Ang dating malambing na anak ay naging mainitin ang ulo at madalang na akong kausapin.

Ang hapunan na dapat sana ay oras ng pamilya ay naging oras ng parinigan. “Hon, ang antique na vase sa sala, ang pangit tingnan. Itapon na natin,” sabi ni Marga isang gabi habang kumakain kami ng steak. “Regalo ‘yan ng Daddy ni Jake noong anniversary namin,” mahina kong tutol. Umirap si Marga. “Ma, luma na ‘yun. Move on na tayo sa modern design. Puro alikabok lang ang naiipon nun eh,” sagot ni Jake nang hindi man lang tumitingin sa akin. Nanikip ang dibdib ko. Hindi lang vase ang tinutukoy nila, kundi ang presensya ko sa bahay na iyon. Pakiramdam ko, isa na rin akong antique na gusto nilang itapon.

Ang huling mitsa ay nangyari noong nakaraang linggo. Nagkaroon ng problema sa kumpanya. Bumaba ang sales at may mga kliyenteng nagrereklamo sa quality ng gawa. Bilang isa sa mga founder, nagpunta ako sa opisina para tingnan ang mga libro. Nakita ko ang mga anomalyang gastos—mga travel expenses ni Marga sa Europe na nakapangalan sa kumpanya, mga “consultancy fees” na napupunta sa mga kamag-anak ni Marga. Nang komprontahin ko si Jake tungkol dito sa bahay, doon na sumabog ang galit na matagal na niyang kinikimkim.

“Ano ba, Ma?! Retirado ka na, ‘di ba? Bakit nangingialam ka pa?!” sigaw ni Jake sa harap ng mga katulong. “Jake, anak, pera ng kumpanya ang winawaldas niyo. Pinaghirapan ‘yan ng Papa mo!” sagot ko, pilit na pinatatatag ang boses ko kahit nanginginig ako sa galit at sakit. Sumingit si Marga, “Wow, Ma. So kami pa ang masama? Kami na nga ang nagpapakahirap magpatakbo ng negosyo niyo! Dapat nga magpasalamat ka na lang at may tinutuluyan ka pa at pinapakain ka namin!”

“Tinutuluyan? Pinapakain?” hindi ako makapaniwala sa narinig ko. “Ako ang may-ari ng bahay na ito, Marga! Ako ang may-ari ng kumpanya!”

“Noon ‘yun!” bulyaw ni Jake. Lumapit siya sa akin, ang mukha niya ay puno ng poot na hindi ko kailanman inakalang makikita ko sa sarili kong anak. “Panahon ko na ngayon! Matanda ka na, Ma! Ulyanin ka na! Wala ka nang alam sa business! Pabigat ka na lang dito! Wala ka nang ambag sa bahay na ‘to kundi perwisyo at sermon!”

Parang sinaksak ng punyal ang puso ko. Pabigat. Perwisyo. Iyon pala ang tingin sa akin ng anak ko. Ang batang inuna ko bago ang sarili ko. Ang batang hindi ko pinadapuan ng lamok. Ngayon, sa harap ng asawa niya, dinuduro niya ako at tinatawag na pabigat. Tumulo ang luha ko, pero hindi ako sumagot. Tinitigan ko lang siya. Nakita ko sa mga mata niya na wala na siyang respeto sa akin. Wala na ang pagmamahal. Ang natira na lang ay ang kasakiman at ang impluwensya ng asawa niya.

“Kung ganoon,” mahina kong sabi, “aalis na ako.”

“Mabuti pa nga!” sigaw ni Marga. “Magbakasyon ka muna sa probinsya o sa home for the aged para matahimik naman kami dito!”

Walang lingon-likod akong pumasok sa kwarto ko. Nag-impake ako ng ilang damit. Kinuha ko ang litrato namin ni Roberto. At higit sa lahat, kinuha ko ang envelope na naglalaman ng mga titulo at stock certificates na nakatago sa aking vault. Sila ang nagtulak sa akin sa desisyong ito. Akala nila, dahil ipinaubaya ko ang management kay Jake, wala na akong kapangyarihan. Nakalimutan nila na ako pa rin ang Chairman of the Board at Majority Shareholder. Ako pa rin ang may-ari ng 60% ng kumpanya at ang titulo ng lupa at bahay sa Alabang ay nakapangalan pa rin sa akin—Corazon Delos Santos. Hindi ko kailanman inilipat sa pangalan ni Jake dahil sa payo ng aking abogado noon. At tama si Attorney.

Umalis ako ng bahay nang gabing iyon sakay ng Grab. Hindi ako hinatid ni Jake. Ni hindi siya lumabas ng kwarto. Hinayaan niya akong umalis sa gitna ng ulan. Pumunta ako sa isang hotel at doon ko tinawagan si Attorney Valdez, ang aming corporate lawyer at matalik na kaibigan ng asawa ko.

“Attorney,” sabi ko, garalgal ang boses pero buo ang loob. “Gusto ko nang ibenta ang shares ko. Lahat. Pati ang bahay sa Alabang.”

Nagulat si Attorney sa kabilang linya. “Cora, sigurado ka ba? Legacy ‘yan ni Roberto. At paano si Jake?”

“Wala na akong anak, Attorney. Patay na ang anak ko. Ang natira na lang ay isang halimaw na nilamon ng pera. Ibenta mo sa pinakamataas na bidder. I don’t care kung competitor natin. Just liquidate everything.”

Mabilis na kumilos ang tadhana. Dahil matatag at profitable ang R&C Builders, nag-agawan ang mga investors. Sa loob lang ng isang linggo, nabili ng MegaConstruct, ang mahigpit na karibal ng kumpanya namin, ang 60% shares ko. Binili rin nila ang bahay sa Alabang dahil gusto nilang tayuan ng commercial complex ang malawak na lupain nito. Ang halaga? Hundreds of millions. Sapat na para mabuhay ako bilang reyna sa kahit saang lupalop ng mundo hanggang sa huling hininga ko.

Kinabukasan, Lunes ng umaga, pumasok si Jake sa opisina na parang hari. Kampante. Pero pagbukas niya ng pinto ng conference room, naroon ang CEO ng MegaConstruct na si Mr. Tan, nakaupo sa kabisera—sa upuan na dapat ay kay Jake.

“Excuse me, Mr. Tan? Anong ginagawa niyo dito? May meeting ba tayo?” mayabang na tanong ni Jake.

Ngumiti si Mr. Tan. “Wala tayong meeting, Jake. Nandito ako para inspeksyunin ang bago kong kumpanya.”

“Anong bago mong kumpanya? R&C Builders ito!” sigaw ni Jake.

Inilapag ni Mr. Tan ang mga dokumento sa mesa. “Not anymore. Binili ko na ang majority shares mula sa Chairman, ang nanay mo. R&C Builders is now a subsidiary of MegaConstruct. And as the new owner, I’m restructuring the management.” Tinitigan ni Mr. Tan si Jake. “You’re fired, Jake. Effective immediately. We don’t need incompetent managers here.”

Namutla si Jake. Parang binuhusan ng yelo. “H-Hindi! Hindi magagawa ni Mama ‘yun! Kumpanya ni Papa ‘to!”

“Nagawa na niya,” sagot ni Mr. Tan. “At may isa pa pala. Yung bahay sa Alabang? Binili ko na rin. You have 24 hours to vacate the premises. Gigibain na namin ‘yun next month.”

Halos himatayin si Jake. Nanginginig ang kamay niyang kinuha ang cellphone at tinawagan ako. Nasa airport ako noon, paalis papuntang Europe para sa isang matagal na bakasyon na hindi ko nagawa noong nabubuhay pa si Roberto.

“Hello?” sagot ko.

“Ma! Anong ginawa mo?!” sigaw ni Jake, umiiyak, hysterical. “Bakit mo ibinenta ang kumpanya?! Bakit mo kami pinalayas sa bahay?! Ma, wala kaming matitirhan! Wala na akong trabaho!”

Huminga ako nang malalim. Narinig ko ang boses ni Marga sa background, sumisigaw din at nagmumura.

“Jake,” mahinahon kong sabi. “Sabi mo, pabigat lang ako diyan. Sabi mo, wala akong alam sa business. Kaya ayan, tinanggal ko na ang pabigat sa buhay niyo. Ibinenta ko na ang lahat para wala na kayong intindihin. Malalaki na kayo. Magaling naman si Marga ‘di ba? Kaya niyo na ‘yan.”

“Ma! Sorry na! Nagkamali ako! Patawarin mo ako! Babawi ako, Ma! Huwag mo kaming gawin nito! Saan kami pupulutin?!” hagulgol ni Jake.

Naalala ko ang gabing pinalayas nila ako. Ang sakit. Ang hiya. Ang pakiramdam na wala kang halaga sa taong binigyan mo ng buhay.

“Mayaman kayo, ‘di ba?” sagot ko. “Gamitin niyo ang mga naipuslit niyong pera sa kumpanya. Pero sa tingin ko, kulang ‘yun pambayad sa mga utang niyo at lifestyle ni Marga.”

“Ma, please! Umuwi ka na! Ayusin natin ‘to!”

“Paalis na ako, Jake. Pupunta ako sa Paris. Doon ko uubusin ang pera ko. Enjoyin ko naman ang pinaghirapan namin ng Papa mo. Tutal, sabi mo matanda na ako. You’re on your own now, son.”

“Ma!!!”

“Good luck sa upa mo, Jake. Good luck sa buhay niyo.”

Ibinaba ko ang telepono at tinanggal ang SIM card. Itinapon ko ito sa basurahan sa airport. Kasabay nun, itinapon ko na rin ang bigat ng loob na dinadala ko.

Balita ko, naghiwalay sina Jake at Marga matapos ang ilang buwan. Nabaon sila sa utang. Si Marga, bumalik sa pamilya niya pero itinakwil din dahil sa kahihiyan. Si Jake naman, namamasukan ngayon bilang empleyado sa isang maliit na construction firm, malayong-malayo sa posisyon niya noon bilang CEO. Naranasan niya ang hirap na dinanas namin ng ama niya noong nagsisimula pa lang kami.

Minsan, kailangan nating turuan ng leksyon ang mga taong mahal natin, kahit masakit. Ang pagiging magulang ay hindi nangangahulugang hahayaan mong yurakan ang pagkatao mo ng sarili mong anak. Ang respeto ay hindi hinihingi, ito ay ibinibigay. At kapag inabuso mo ang kamay na nagpapakain sa’yo, huwag kang magtaka kung balang araw, ang kamay ding iyon ang magsasara ng pinto sa mukha mo.

Ngayon, payapa na ako. Masakit mawalan ng anak, pero mas masakit ang mawalan ng respeto sa sarili. Kasama ko ang alaala ni Roberto, at alam kong naiintindihan niya ako. Naipaghiganti ko ang pinaghirapan niya. Hindi napunta sa wala, kundi napunta sa akin—sa taong tunay na nagpahalaga dito.

Kayo mga ka-Sawi, ano ang gagawin niyo kung kayo ang nasa posisyon ni Corazon? Kaya niyo bang tiisin ang sarili niyong anak para turuan ng leksyon? O bibigyan niyo pa rin ng chance? Mag-comment sa ibaba at ibahagi ang inyong saloobin! 👇👇👇