Alas-kwatro pa lang ng umaga ay gising na gising na si Nanay Choleng. Sa katunayan, hindi siya nakatulog kagabi sa sobrang excitement. Ito ang araw na pinakahihintay niya—ang flight nila papuntang Hawaii. Regalo daw ito ng kanyang anak na si Jericho at ng asawa nitong si Mitch para sa kanyang ika-65 na kaarawan. Sa buong buhay ni Nanay Choleng, puro trabaho sa palengke at pagtitipid ang inatupag niya para mapagtapos si Jericho sa pagka-Engineer. Ngayon, sa wakas, mararanasan na niyang mag-relax at makakita ng ibang bansa. Suot niya ang kanyang pinakamagandang floral na blouse at slacks na binili pa niya sa mall. Hila-hila niya ang dalawang malalaking maleta na puno ng dried mangoes, polvoron, at kung anu-ano pang pasalubong para sa mga pinsan niya na nasa Honolulu.

Pagdating sa NAIA, manghang-mangha si Nanay Choleng. “Ang ganda pala dito, anak,” sabi niya kay Jericho habang nakahawak sa braso nito. Si Jericho naman ay abala sa cellphone, habang si Mitch ay panay ang irap at reklamo sa init, kahit naka-aircon naman ang airport. “Bilisan niyo na, baka ma-late tayo,” masungit na sabi ni Mitch. Halatang ayaw ng manugang na kasama ang biyenan, pero pilit na ngumingiti si Nanay Choleng. Iniisip niya na baka stress lang ito sa biyahe.

Nang dumating sila sa check-in counter, ibinigay ni Jericho at Mitch ang kanilang mga pasaporte. Masaya silang nag-uusap ng airline staff. Pero nang hingin na ang pasaporte ni Nanay Choleng, biglang nagbago ang ekspresyon ni Jericho. Nagkunwari itong naghahalungkat sa bag. Pinagpawisan ito. “Hon, nasaan ang ticket ni Mama?” tanong niya kay Mitch. “Ha? Nasa iyo! Ikaw ang nag-print!” sagot ni Mitch na may halong “acting.” Nagtinginan ang mag-asawa. Humarap si Jericho sa ina na parang problemadong-problemado.

“Ma… parang may problema,” kamot-ulong sabi ni Jericho. “Nakalimutan ko yatang i-book o naiwan ko ‘yung ticket mo. Hindi ko makita sa email ko.”

“Ano?” kabadong tanong ni Nanay Choleng. “Paano ‘yan anak? Hindi ba pwedeng gawan ng paraan? Andito na tayo oh.”

“Ma’am, fully booked po ang flight,” sabi ng staff na halatang naaawa pero walang magawa. “Next flight po is tomorrow na, at napakamahal ng rebooking fee.”

Humarap si Jericho sa ina. “Ma, ganito na lang. Mauna na kami ni Mitch. Sayang naman kung ma-forfeit ‘yung hotel at tour namin. Umuwi ka na lang muna. Next time na lang kita isasama. Babawi ako, promise.”

Parang pinagsakluban ng langit at lupa si Nanay Choleng. “Anak… nakabihis na ako. Naka-paalam na ako sa mga kumare ko. Nakakahiya naman kung uuwi ako. Kahit sa susunod na flight na lang ako?”

Sumingit si Mitch. “Ma, ang mahal ng ticket bukas! Wala na kaming budget. Umuwi na lang kayo! Ang kulit naman eh. Matanda na kayo, baka hindi niyo rin kayanin ang biyahe.” Hinila ni Mitch si Jericho. “Tara na, Jeric. Male-late na tayo.”

Walang nagawa si Nanay Choleng. Nakita niyang tinalikuran siya ng kanyang anak. Nakita niyang naglakad sila papasok sa Immigration nang hindi man lang lumilingon. Iniwan siya doon, nakatayo sa gitna ng airport, kasama ang kanyang mga maleta at ang kanyang durog na puso. Ang mga luha niya ay tumulo, hindi dahil hindi siya nakasama, kundi dahil naramdaman niyang hindi siya mahalaga. Naramdaman niyang “sabit” lang siya sa buhay ng anak na ibinuwis niya ang lahat.

Umupo si Nanay Choleng sa isang bench sa labas ng airport, hinihintay ang Grab na tinawag ng guard para sa kanya. Habang nakatulala, naalala niya ang sinabi ni Jericho noong isang linggo. “Ma, kailangan nating ilipat ‘yung pera mo sa joint account natin para madaling ipakita sa Embassy na may show money tayo.” Dahil sa tiwala, pumayag si Nanay Choleng. Ang ipon niya mula sa pagbebenta ng lupa sa probinsya—na nagkakahalaga ng limang milyon—ay nasa account na hawak ni Jericho. Ang credit card na gamit ni Jericho ay extension lang ng card niya.

Biglang nagliwanag ang isip ni Nanay Choleng. Hindi ticket ang nakalimutan. Sinadya iyon. Ginamit lang siya para sa show money, at ngayong nakuha na nila ang gusto nila, itinapon na siya. Tumigil ang pag-iyak ni Nanay Choleng. Pinunasan niya ang kanyang luha. Ang lungkot ay napalitan ng galit. Ang ina ay mapagmahal, pero ang inang niloko at inapi ay marunong ding lumaban.

Kinuha niya ang kanyang lumang cellphone. Tinawagan niya ang kanyang bank manager na matagal na niyang kakilala. “Hello, Mr. Tan? Si Choleng ito. Oo… may favor ako. Yung Platinum Credit Card na hawak ng anak ko? Paki-block ngayon din. As in now na. At yung joint account namin? Ilipat mo lahat ng laman pabalik sa personal savings ko. Freeze mo ang account na ‘yun. Ngayon na.”

“Are you sure, Ma’am Choleng?” tanong ng manager.

“Siguradong-sigurado ako,” matigas na sagot ni Nanay Choleng. “Kung kaya nila akong iwan sa ere, kaya ko rin silang putulan ng pakpak.”

Samantala, lumapag na sina Jericho at Mitch sa Honolulu, Hawaii. Tuwang-tuwa sila. “Sa wakas, Hon! Solo natin ang bakasyon! Buti na lang magaling tayong umarte kanina,” tawa ni Mitch habang naglalakad sila sa airport. “Oo nga, panira lang si Mama kung sumama pa. At least, gamit natin ang pera niya pang-shopping!” sagot ni Jericho.

Pumunta sila sa car rental para kunin ang nireserba nilang convertible sports car. Inabot ni Jericho ang credit card. “Swipe it all,” mayabang na sabi ni Jericho.

Ilang sandali pa, bumalik ang staff. “Sir, declined po.”

“Ha? Imposible! Platinum ‘yan! Try again!” utos ni Jericho. Sinubukan ulit. Declined. Sinubukan ang isa pang card. Declined pa rin.

“Baka sa system niyo lang! May cash ako,” sabi ni Jericho. Pumunta siya sa ATM para mag-withdraw mula sa joint account. ERROR. INSUFFICIENT FUNDS / ACCOUNT FROZEN.

Namutla si Jericho. “Hon, anong nangyayari?” taranta ni Mitch. “Wala tayong cash! Pambayad lang sa taxi ang dala ko kasi sabi mo card lahat!”

Sinubukan nilang tumawag sa bangko pero dahil international call, nahirapan sila. Sa huli, tinawagan ni Jericho si Nanay Choleng.

Sa bahay sa Pilipinas, kumakain ng masarap na lugaw si Nanay Choleng habang nanonood ng TV. Nag-ring ang telepono. Nakita niya ang pangalan ni Jericho. Sinagot niya ito nang kalmado.

“Ma! Ma, sagutin mo!” sigaw ni Jericho sa kabilang linya. “May problema sa bangko! Hindi gumagana ang mga card! Wala kaming pambayad sa hotel! Wala kaming pambayad sa sasakyan! Na-stranded kami dito sa airport sa Hawaii! Tumawag ka sa bangko, ayusin mo ‘to!”

Uminom muna ng tubig si Nanay Choleng bago sumagot. “Hello, anak? Nasa Hawaii na pala kayo. Maganda ba diyan?”

“Ma! Huwag ka nang magtanong! Ayusin mo ang pera! Gutom na kami dito! Wala kaming matutuluyan!” sigaw ni Mitch sa background.

“Ah, ganun ba?” malumanay na sabi ni Nanay Choleng. “Anak, naalala mo ‘yung sabi mo kanina sa airport? Sabi mo, ‘Nakalimutan ko ang ticket mo.’ Ngayon, may sasabihin din ako sa’yo.”

“Ano ‘yun Ma?! Bilisan mo!”

“Nakalimutan ko ring sabihin sa’yo… na ako ang may-ari ng perang winaldas niyo. At dahil iniwan niyo ako, iniwan ko na rin kayo. Pinaputol ko na ang lahat. Good luck sa bakasyon niyo.”

“Ma! Hindi mo pwedeng gawin ‘to! Mamatay kami sa gutom dito! Ma!”

“Umuwi na lang kayo,” ganti ni Nanay Choleng gamit ang linyang sinabi sa kanya kanina. “Kung may pamasahe pa kayo. Kung wala, maghugas kayo ng pinggan diyan.”

Binabaan ni Nanay Choleng ang telepono. Sa unang pagkakataon matapos ang maraming taon, nakaramdam siya ng gaan sa loob. Hindi na siya magpapaka-martir.

Ang nangyari kina Jericho at Mitch? Napilitan silang tumawag sa embahada at mangutang sa mga kaibigan para lang makauwi. Hindi sila nakapag-hotel, natulog sila sa sahig ng airport ng dalawang araw bago nakahanap ng flight pauwi. Pagbalik nila ng Pilipinas, wala na si Nanay Choleng sa bahay. Ibinenta na pala ni Nanay Choleng ang bahay (na nakapangalan sa kanya) at lumipat sa isang exclusive retirement village kung saan siya ay reyna, may mga bagong kaibigan, at nagta-travel kasama ang mga kapwa niya senior citizen—gamit ang sarili niyang pera.

Sinubukan siyang suyuin nina Jericho, pero sarado na ang pinto. Natuto na si Nanay Choleng. Napatunayan ng kwentong ito na ang anak na hindi marunong lumingon at magpahalaga sa magulang ay aabutin ng karma sa paraang hindi nila inaasahan. Ang pera ay nauubos, pero ang sakit na idinulot nila sa ina ay may kapalit na habambuhay na pagsisisi.

Kayo mga ka-Sawi, kung kayo si Nanay Choleng, mapapatawad niyo pa ba ang anak na nangiwan sa inyo sa airport? O tama lang ang ginawa niyang pagputol sa sustento? Mag-comment sa ibaba at i-share ang kwentong ito para magsilbing aral sa mga anak na nakakalimot! 👇👇👇