Ang Hagupit ni Bagyong Tino at ang Pagbaling ng Mata ng Publiko

Ang pananalanta ng kalikasan ay walang pinipili. Ito ang mapait na aral na natutunan ng mga taga-Cebu matapos ang matinding pagbayo ng Bagyong Tino. Sa kasagsagan ng unprecedented rainfall at ng matataas na baha na nagdulot ng landslides at nag-iwan ng hindi bababa sa 150 katao ang nasawi sa buong rehiyon—isang pambansang trahedya ang naganap. Gayunpaman, sa halip na manatiling nakatutok ang mata ng publiko sa gawaing pagliligtas at pagbangon, ang matindi at mapangahas na batikos ay biglang bumaling sa isang hindi inaasahang personalidad: si Slater Young, ang dating Pinoy Big Brother Big Winner, aktor, at ngayo’y kilalang engineer at real estate developer.

Si Young, kasama ng kanyang mga industry partner, ay nasa likod ng kontrobersyal na mountainside development na tinatawag na ‘The Rise at Monteras’—isang 19-story residential condominium na nakatayo sa isang malawak na 200-hectare na lupa sa kabundukan ng Cebu City, sumasaklaw sa mga barangay na Guadalupe, Sapang Daku, Buhisan, at Tisa. Dahil sa timing ng kalamidad at lokasyon ng proyekto, nag-ugat ang matinding akusasyon: Ang ‘The Rise at Monteras’ ba ang pangunahing dahilan kung bakit lumubog ang ilang mabababang lugar sa Cebu?

Ang Pangako ng ‘Sustainable’ Development sa Gitna ng Pag-aalinlangan

Ang disenyo ng ‘The Rise at Monteras’ ay may pangakong magbigay ng kakaibang sustainable living experience, na diumano’y inspirasyon sa Banawe Rice Terraces—isang estrukturang binuo to conform rather than built against the natural terrain. Ang ground breaking nito ay naganap noong 2024, at ang proyekto ay ipinagmamalaking sumailalim sa matinding review at revision. Ayon kay Slater Young, ang proyekto ay sumailalim sa 300 revisions bilang tugon sa mga environmental concerns na una nang inilabas matapos ang pananalanta ni Bagyong Odette noong 2021. Upang patunayan ang kanilang commitment sa kalikasan, in-enroll pa ng kanyang team ang proyekto sa Philippine Green Building Council (Phil GBC).

Ngunit ang mga environmental groups at mga kritiko ay hindi madaling kumbinsihin. Ang pangunahing alalahanin ay nakasentro sa pagtanggal ng mga puno at ang pag-disrupt ng natural watershed ng lugar. Isang katanungan ang binitawan ni Attorney Jesus Falsis: Gaano karaming mga puno ang inalis? At sapat ba ang rainwater collection system ng proyekto upang makabawi sa dami ng tubig na natural na ire-retain ng untouched landscape?

Para sa mga eksperto tulad ni Engineer Joshua Agar, isang wind engineer at assistant professor sa UP Institute of Civil Engineering, may malaking disconnect sa pagitan ng mga proyektong idinisenyo para sa mayayaman at sa epekto nito sa komunidad. Hinamon niya ang konsepto ng sustainability na inilalapat sa mga developing countries tulad ng Pilipinas, lalo na’t ang location ay vulnerable sa topographic amplification na maaaring magpatindi ng epekto ng seismic activity at bagyo.

Ang Tugon ng Developer at ang Pagkilos ng Gobyerno

Dahil sa tindi ng batikos at ang patuloy na pagbaha, naging sentro ng atensyon ang pagpupulong ni Slater Young kay Cebu City Mayor Nestor Archival. Sa nasabing meeting, tinalakay ni Young ang kanyang mga plano upang tulungan ang city government sa pagkontrol sa baha. Nagbigay siya ng commitment na magtatayo ng mga detention ponds, drainage improvements, at road improvements upang mabawasan ang panganib na dulot ng kanyang development. Nagpahayag ng kasiyahan si Mayor Archival sa pakikipagtulungan ng mga pribadong developer tulad ni Young, na aniya’y aligned sa vision ng lungsod para sa isang “mas ligtas, mas matatag, at sustainable na Cebu City.”

Sa kabilang banda, ang mga opisyal ng pamahalaan ay nag-iingat sa paglalabas ng mga pahayag na direktang magtuturo ng pananagutan. Paliwanag ng mga opisyal, ang sanhi ng matinding pagbaha ay pangunahing dulot ng ‘unprecedented rainfall’ na sobra-sobra sa capacity ng mga existing drainage system ng lungsod. Sa kasalukuyan, walang ahensya ng gobyerno ang naglalabas ng anumang findings na magpapatunay ng direktang ugnayan sa pagitan ng residential development ni Young at ng kalamidad.

Ang Deadline ng Kapaligiran at ang Pagtatapos ng Kontrobersiya

Ang Bagyong Tino ay lumipas na, ngunit ang storm ng kontrobersiya ay patuloy na bumabagabag. Ang timing ng development ni Slater Young sa isang sensitibong mountainside ay naglantad sa mas malaking isyu tungkol sa urban planning, environmental governance, at social equity sa Cebu. Ang netizens at mga kritiko ay naniniwalang hindi dapat maging biktima ng malalaking proyekto ang mga komunidad sa mabababang lugar.

Habang ang team ni Slater Young ay naglalabas ng mga press release tungkol sa sustainable features at collaboration sa city government, nananatiling tahimik si Young sa usapin ng batikos. Ang kanyan at misis niyang si Kryz Uy ay nilimitahan na ang comments sa kanilang social media accounts—isang tanda ng tindi ng emosyon at pressure na kanilang nararanasan.

Sa huli, ang pagbaha sa Cebu ay hindi lamang tungkol sa isang bagyo o isang developer. Ito ay isang wake-up call para sa Pilipinas—isang paalala na ang development ay dapat laging may pananagutan sa kalikasan at sa komunidad. Hangga’t walang opisyal na environmental audit at findings na inilalabas, mananatiling nakasabit ang tanong: Kailan magwawagi ang ecology sa economy, at kailan magkakaroon ng hustisya ang mga biktima ng baha?