Mabigat ang hangin sa loob ng Regional Trial Court Branch 4. Tahimik ang lahat, tanging ang tunog ng aircon at ang mahinang paghikbi ng akusado ang maririnig. Nakaupo sa “accused stand” si Mang Berting, isang 45-anyos na construction worker. Payat, sunog ang balat sa araw, at nanginginig ang mga kamay na puno ng kalyo. Sa harap niya ay ang judge na si Judge Romualdez, kilala sa pagiging istrikto at walang sinasanto. Sa kabilang panig naman ay nakaupo si Don Rico, ang mayamang may-ari ng subdivision kung saan nagtatrabaho si Mang Berting. Katabi nito ang tatlong de-kalibreng abogado na naka-barong at puno ng kumpiyansa. Ang kaso? Qualified Theft. Inaakusahan si Mang Berting na nagnakaw ng isang mamahaling relos na Rolex na nagkakahalaga ng kalahating milyon mula sa kwarto ni Don Rico habang nag-aayos ng bintana.

Wala nang pag-asa si Mang Berting. Ang Public Attorney na itinalaga sa kanya ay hindi sumipot dahil nagkasakit daw. Wala siyang pera para kumuha ng pribadong abogado. Ang tanging kasama niya sa korte ay ang kanyang anak na si Kiko, walong taong gulang, na nakaupo sa likod, yakap-yakap ang kanyang backpack na punit na ang strap. “Mr. Albert Cruz,” tawag ng Judge kay Mang Berting. “Dahil wala ang abogado mo, at matibay ang ebidensya laban sa’yo—ang testimonya ng may-ari—may gusto ka bang sabihin bago ko ibaba ang hatol? Aaminin mo ba ang kasalanan?” Yumuko si Mang Berting. Gusto niyang sumigaw na wala siyang kasalanan, na marangal siyang tao, pero paano siya paniniwalaan ng batas kung mukha pa lang niya ay hinusgahan na ng lipunan? “Wala po, Your Honor… Wala po akong laban,” mahinang bulong ni Mang Berting, habang tumutulo ang luha sa kanyang pisngi.

Ngumisi si Don Rico. Tapos na ang boksing. Sigurado na ang kulungan para sa “magnanakaw” na ito. Itinaas na ni Judge Romualdez ang kanyang maso o gavel para ibaba ang desisyon. Ang katahimikan sa korte ay nakabibingi. Isang segundo na lang at masisira na ang buhay ni Mang Berting. Ngunit biglang… “TEKA LANG PO! HUWAG!” Isang matinis na boses ang bumasag sa katahimikan. Nagulat ang lahat. Napatingin sila sa likuran. Nakatayo sa ibabaw ng bangko ang maliit na si Kiko. Namumula ang mukha, nanginginig ang tuhod, pero matapang ang mga mata. “Objection, Your Honor! Hindi po magnanakaw ang Tatay ko! Ako po! Ako po ang magiging abogado niya!”

Nagkaroon ng bulungan sa loob ng korte. May mga natawa. May mga naawa. Ang mga abogado ni Don Rico ay napailing. “Ano ba ‘yan? Guard, ilabas niyo nga ang batang ‘yan. This is a mockery of the court,” reklamo ng lead counsel ni Don Rico. Lalapit sana ang court sheriff para paalisin si Kiko, pero itinaas ni Judge Romualdez ang kanyang kamay. “Sandali,” utos ng Judge. Tinitigan niya ang bata. Nakita niya ang determinasyon sa mga mata nito na bihira niyang makita kahit sa mga beteranong abogado. “Bata, alam mo bang bawal mag-ingay dito? At hindi ka pwedeng maging abogado dahil bata ka pa at hindi ka lisensyado.”

“Alam ko po, Your Honor,” sagot ni Kiko, garalgal ang boses pero hindi umatras. “Pero sabi po ng Teacher ko, ang korte daw po ay bahay ng katotohanan. Kung wala pong magtatanggol sa Tatay ko, sino po ang gagawa? Wala kaming pera, pero may katotohanan kami. Pakinggan niyo lang po ako, kahit saglit lang.” Natigilan ang Judge. Sa loob ng 30 taon niya sa serbisyo, ngayon lang siya nakakita ng ganitong tapang. “Sige,” sabi ng Judge. “Bibigyan kita ng limang minuto. Pumunta ka sa harap. Patunayan mo na hindi nagnakaw ang Tatay mo.”

Tumakbo si Kiko papunta sa harap, sa tabi ng kanyang Tatay na umiiyak na at pilit siyang pinipigilan. “Anak, huwag na… mapapahamak ka,” bulong ni Mang Berting. Hinawakan ni Kiko ang magaspang na kamay ng ama. “Ako ang bahala, Tay.” Humarap si Kiko kay Don Rico. “Sir, sabi niyo po, nawala ang relos niyo noong Biyernes, alas-singko ng hapon, habang naglilinis si Tatay sa kwarto niyo. Tama po ba?” Tanong ni Kiko na parang beteranong abogado. “Oo, totoo ‘yan,” sagot ni Don Rico na nakataas ang kilay. “Siya lang ang tao doon.”

Binuksan ni Kiko ang kanyang backpack. Inilabas niya ang isang lumang notebook na punong-puno ng sulat, at isang piraso ng papel na may pirma. “Your Honor, ito po ang logbook ng school namin. At ito po ang excuse letter ko noong Biyernes.” Nagtaka ang mga tao. “Anong kinalaman niyan sa kaso?” tanong ng Judge. “Your Honor,” paliwanag ni Kiko, “Noong Biyernes po, alas-kwatro pa lang ng hapon, sinusundo na ako ni Tatay sa school kasi nilagnat ako. Maaga siyang umuwi galing sa trabaho. Ito po ang logbook ng guard, nakapirma si Tatay ng 4:15 PM. Paano po siya magnanakaw sa bahay ni Don Rico ng alas-singko kung karga-karga niya ako pauwi ng bahay ng oras na ‘yun?”

Nanlaki ang mata ng Judge. Kinuha ng Clerk of Court ang logbook at tiningnan. Totoo. May pirma ni Albert Cruz, 4:15 PM. Natahimik ang kampo ni Don Rico. “Baka naman peke ‘yan!” sigaw ng abogado ni Don Rico. “At saka, baka bumalik siya sa bahay matapos ihatid ang bata!” “Hindi po!” sigaw ni Kiko. “Dahil mula alas-singko hanggang gabi, hindi umalis si Tatay sa tabi ko. Pinupunasan niya ako ng bimpo kasi ang taas ng lagnat ko. Wala kaming pambili ng gamot kaya niyakap na lang niya ako magdamag para hindi ako ginawin.”

Napaluha ang mga tao sa loob ng korte. Pero hindi pa tapos si Kiko. “At isa pa po, Your Honor. Sabi ni Don Rico, nilagay daw ni Tatay ang relos sa bulsa ng pantalon niya.” Humarap si Kiko sa ama. “Tay, tumayo ka po. Ipakita mo ang bulsa mo.” Dahan-dahang tumayo si Mang Berting. Ipinakita niya ang suot niyang lumang pantalon—ang kaisa-isa niyang pantalon na ginagamit sa trabaho. Inilabas niya ang mga bulsa. Punit-punit ito. Malalaki ang butas. “Your Honor,” sabi ni Kiko habang umiiyak, “Dalawang taon na pong butas ang bulsa ni Tatay. Kahit barya, nalalaglag diyan. Paano po tatagal ang isang mabigat na relos sa bulsang ‘yan? Hindi po namin tinatahi kasi wala kaming pambili ng sinulid. Ang pera namin, pambili lang ng bigas at lapis ko.”

Doon na bumigay si Judge Romualdez. Natahimik ang buong silid. Ang ebidensya ng bata ay hindi teknikal, kundi lohikal at puno ng puso. Ang butas na bulsa ay simbolo ng kanilang kahirapan, pero ito rin ang naging pruweba ng kanilang kalinisan. Tumingin ang Judge kay Don Rico. “Don Rico, sigurado ka ba sa paratang mo? O baka naman nagkamali ka lang ng lagay ng relos mo at naghahanap ka lang ng masisisi?” Namutla si Don Rico. Napahawak siya sa kanyang coat. Sa totoo lang, nakita niya ang relos kaninang umaga sa loob ng kanyang sasakyan—nalaglag lang pala ito sa ilalim ng upuan. Pero dahil sa pride at hiya na aminin ang pagkakamali, itinuloy niya ang kaso.

“I-I check ko po ulit…” utal na sabi ni Don Rico. “Check your bag now!” sigaw ng Judge na may halong galit. Napilitang buksan ni Don Rico ang kanyang bag, at nagkunwaring “ngayon lang” nakita ang relos sa isang secret pocket. “Ay… nandito pala. Sorry, Your Honor. Nagkamali ako.” Nag-ingay ang korte. Galit ang mga tao. Gusto nilang sugudin ang mayaman na muntik nang sumira sa buhay ng isang inosenteng tao.

Bumaba ang Judge sa kanyang upuan. Hindi bilang isang huwes, kundi bilang isang ama. Lumapit siya kay Kiko at kay Mang Berting. “Case dismissed,” deklarasyon ng Judge. “Mr. Cruz, malaya ka na. At ikaw, Don Rico, magbabayad ka ng danyos sa abalang ginawa mo sa mag-amang ito. Binalewala mo ang buhay ng isang tao dahil lang sa isang bagay na akala mo ay nawala.” Lumuhod ang Judge sa harap ni Kiko. “Bata, anong pangalan mo?” “Kiko po,” sagot ng bata habang pinupunasan ang luha. “Kiko, sa loob ng maraming taon, marami na akong nakitang magagaling na abogado. Pero ikaw ang pinakamagaling sa lahat. Kasi ang gamit mong batas ay ang batas ng pagmamahal. Ipinagtanggol mo ang Tatay mo noong walang ibang gumawa.”

Niyakap ni Mang Berting ang kanyang anak nang mahigpit. “Salamat, anak. Salamat.” Hagulgol ng ama. “Sabi ko sa’yo Tay, di ba? Hindi tayo pababayaan ni Lord basta nagsasabi tayo ng totoo,” sagot ni Kiko.

Ang kwentong ito ay kumalat sa buong bayan. Si Kiko ay tinaguriang “The Little Lawyer.” Dahil sa pangyayari, isang law firm ang nag-sponsor sa pag-aaral ni Kiko hanggang sa maging ganap siyang abogado balang araw. Si Don Rico naman ay napahiya at natuto ng leksyon—na hindi nabibili ng pera ang katotohanan.

Napatunayan ni Kiko na hindi kailangan ng titulo, barong, o makapal na libro para ipaglaban ang tama. Minsan, ang kailangan lang ay isang pusong nagmamahal, isang matapang na boses, at ang paninindigan na kahit mahirap ka, may dangal ka na hindi mananakaw ninuman.

Kayo mga ka-Sawi, anong gagawin niyo kung kayo ang nasa posisyon ni Mang Berting at ang anak niyo ang tumayo para sa inyo? At para kay Don Rico, sapat na ba ang sorry matapos niyang muntik ipakulong ang inosenteng tao? Mag-comment sa ibaba at i-share ang kwentong ito para magbigay inspirasyon! 👇👇👇