Isang malaking pagbabago ang naganap sa loob ng National Bureau of Investigation (NBI) matapos tuluyang tanggapin ni Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr. ang pagbibitiw ni Director Jaime “Jimmy” Santiago. Sa gitna ng mga kontrobersiya at isyung bumulabog sa ahensya nitong mga nagdaang buwan, pumayag na rin si Santiago na iwan ang kanyang puwesto matapos ang ilang linggong paghihintay sa magiging desisyon ng Palasyo.

Kinumpirma ng Office of the Press Secretary na si Assistant Director Angelito “Lito” Magno ang itinalaga bilang Officer-in-Charge (OIC) ng NBI. Sa ngayon, si Magno muna ang hahawak sa mga operasyon ng ahensya habang naghihintay ng opisyal na kautusan mula sa Malacañang hinggil sa magiging permanenteng kapalit ni Santiago.

Ayon kay Palace Press Officer Yusler Castro, tinanggap na ng Pangulo ang “irrevocable resignation” ni Santiago, at nagpasalamat ito sa kanyang mga taon ng serbisyo sa pamahalaan. Sa huling talumpati ni Santiago bilang NBI chief, emosyonal niyang pinaabot ang kanyang pasasalamat sa mga kasamahan sa ahensya na, aniya, “naging katuwang sa pagpapalakas ng NBI.”

“Hayaan ninyong magpasalamat ako sa inyo sa huling sandali. Sana ipagpatuloy ninyo ang magandang nasimulan natin,” ani Santiago sa kanyang pamamaalam. Hindi na niya binanggit kung sino ang susunod na opisyal na uupo bilang NBI Director, ngunit tiniyak niyang “within the week” ay ilalabas na ang opisyal na kautusan ng Pangulo.

Si Angelito “Lito” Magno: ang pansamantalang timon ng NBI

Bago ang kanyang pansamantalang pagtatalaga, si Angelito “Lito” Magno ay nagsilbing Assistant Director sa NBI. Matagal na rin siyang bahagi ng ahensya at itinuturing na isa sa mga beteranong opisyal na may malawak na karanasan sa operasyon, imbestigasyon, at pamamahala ng mga sensitibong kaso.

Kilala si Magno sa pagiging tahimik ngunit matatag na lider sa loob ng NBI. Ayon sa ilang kawani, ang kanyang pagkakatalaga bilang OIC ay isang hakbang na nagbibigay ng “stability” habang pinaghahandaan ng administrasyon ang mas mahabang plano para sa ahensya.

Gayunpaman, marami pa ring tanong kung bakit OIC lamang ang posisyon ni Magno at hindi pa siya itinalaga bilang permanenteng director. May ilang nagsasabing maaaring naghihintay pa si Pangulong Marcos ng isa pang opisyal na itatalaga sa posisyong iyon—isa sa mga pangalan na matunog ngayon ay ang dating hepe ng Philippine National Police, si Gen. Nicolas Torre III.

Usap-usapan: Si Gen. Nicolas Torre bilang susunod na NBI Director?

Matagal nang umiikot sa mga opisyal na usapan at social media ang posibilidad na si dating PNP Chief Gen. Nicolas Torre ang maaaring susunod na mamuno sa NBI. Ayon sa ilang ulat, kabilang si Torre sa mga pinag-aaralang kandidato ng Malacañang para sa posisyon.

Si Torre, na dating pinuno ng PNP, ay kilalang hindi produkto ng Philippine Military Academy—isang katangian na bihira sa mga umuupo sa ganitong mataas na posisyon. Kung sakaling siya nga ang mapili, ito ay magiging makasaysayang appointment dahil dalawang magkaibang law enforcement agencies na ang kanyang pamumunuan.

Sa ngayon, wala pang opisyal na kumpirmasyon mula sa Palasyo hinggil dito. Ngunit ayon sa mga tagamasid, ang pananatiling OIC ni Magno ay maaaring senyales na pinag-iisipan pa ng Pangulo kung sino ang pinakaangkop na mamuno sa ahensya.

Mga mabibigat na hamon sa bagong pamunuan ng NBI

Anuman ang maging desisyon ng Pangulo, hindi maikakaila na mabigat ang responsibilidad na nakaatang sa bagong liderato ng NBI. Sa ilalim ng administrasyong Marcos, nahaharap ang ahensya sa iba’t ibang malalaking kaso—mula sa isyu ng katiwalian sa mga proyekto ng flood control, hanggang sa mga iniimbestigahang anomalya na kinasasangkutan ng ilang opisyal ng pamahalaan at pribadong kontratista.

Maliban sa mga kasong kriminal, inaasahan ding tututukan ng bagong lider ng NBI ang pagpapatibay ng integridad at tiwala ng publiko sa institusyon. Sa mga nagdaang taon, ilang ulat ng katiwalian at internal na problema ang nagdulot ng batikos laban sa ahensya, dahilan upang lalo nitong patatagin ang mga reporma sa loob.

Pagsubok sa tiwala at direksyon ng NBI

Para sa maraming kawani ng NBI, mahalagang magkaroon ng lider na hindi lamang may karanasan sa imbestigasyon kundi may kakayahang itaas muli ang moral ng buong organisasyon. Sa mga nakaraang pahayag ni Santiago, inamin niyang mahirap ang magbitaw sa gitna ng mga hamon, ngunit naniniwala siyang panahon na para magpatuloy ang ahensya sa bagong direksyon.

“Hindi ko sinasabing tapos na ang laban, pero may tamang panahon para magpaubaya,” ani Santiago sa kanyang talumpati.

Habang nakatingin ang publiko sa susunod na hakbang ni Pangulong Marcos, marami ang umaasang maipagpapatuloy ng NBI ang layunin nitong maging pangunahing tagapagtanggol ng batas at hustisya sa bansa.

Sa kasalukuyan, si Angelito “Lito” Magno muna ang mangunguna sa ahensya—isang lider na inaasahang magdadala ng balanse sa gitna ng transisyon. Ngunit kung totoo ang mga bulung-bulungan na papasok si Gen. Nicolas Torre, maaring ito ang maging isa sa pinakamalalaking pagbabago sa law enforcement leadership sa ilalim ng administrasyong Marcos.

Sa huli, ang tanong ng marami: ito na ba ang hudyat ng bagong direksyon para sa NBI—o simula pa lamang ng mas malalim na pagbabago sa sistema ng imbestigasyon sa bansa?