Mainit na tensyon ang sumiklab sa harap ng Department of Justice sa Maynila nang magtipon ang mga kamag-anak ng mga nawawalang sabungero upang manawagan ng hustisya. Sa gitna ng kanilang pag-aalay ng panalangin at protesta, sigaw nila ay iisa: “Ibalik ang hustisya, panagutin ang may sala.”
Ang galit at pangungulila ay matagal nang bumabagabag sa mga pamilyang ito, lalo’t tila walang malinaw na direksyon ang mga imbestigasyon ukol sa pagkawala ng kanilang mga mahal sa buhay. Matapos ang paulit-ulit na pangako ni dating DOJ Secretary at ngayo’y Ombudsman Boying Remulla na mapapanagot ang mga responsable “sa loob ng tatlong buwan,” wala pa ring malinaw na resulta kahit halos isang taon na ang lumipas.

“Ang sakit na nga ng mawalan, mas masakit pa yung parang nakalimutan na kami,” pahayag ng isang ina ng isa sa mga nawawalang sabungero.
Ayon sa kanila, hindi sapat ang mga paliwanag ng gobyerno. Ang mga “deadline” na dati’y inaasahan nilang magbibigay-linaw, ngayon ay tila naging paalala na lamang ng pagkaantala. Sa mata ng publiko, tila lumalalim ang sugat ng kawalang hustisya.

Kasabay nito, lumalakas din ang boses ng ilang mambabatas na hindi na maitago ang pagkadismaya. Isa sa mga naging matapang na pumuna ay si Novotas City Representative Toby Changco, na nanawagan na kanselahin ang pasaporte ni dating AK Bicol Partylist Representative Saldico—isa sa mga umano’y sangkot sa multi-bilyong pisong flood control project scam.
Ayon kay Changco, “Kung gusto, may paraan. Pero kung ayaw, laging may dahilan. Ang problema, tila ayaw talagang umusad ang mga kaso.”

Matatandaan na si Saldico ay kabilang sa mga inirerekomendang kasuhan ng Independent Commission for Infrastructure (ICI) matapos umanong pagbulsa ng pondo ng gobyerno sa pamamagitan ng mga pekeng proyekto at pakikipagsabwatan sa ilang pribadong kontratista.
Ngunit sa halip na harapin ang mga paratang, nagbitiw ito sa puwesto at agad umalis ng bansa. Ngayon, ayon sa mga ulat, nasa ibang bansa na ang ilan sa kanyang tinatawag na “air assets” — mga pribadong eroplano at helikopter na umano’y binili gamit ang perang galing sa proyekto.

Sa gitna ng mga pangyayaring ito, umigting ang panawagan ng mga pamilya ng mga nawawalang sabungero na bilisan na ang mga imbestigasyon, hindi lang sa kanilang kaso kundi sa iba pang mga isyu ng katiwalian. “Kung sa mga ordinaryong tao mabilis ang kaso, bakit pag mga makapangyarihan, laging may delay?” tanong ng isa sa kanila.

Ngunit habang lumalakas ang panawagan para sa accountability, tila nagkakaroon din ng banggaan sa pagitan ng mga opisyal ng pamahalaan. Ayon kay House Deputy Minority Leader Leila de Lima, kailangang maging maingat sa hakbang ng DFA sa pagkansela ng pasaporte ni Saldico. Aniya, “Kailangan ng malinaw na basehan sa batas. Kung wala ito, madaling kwestyunin ang aksyon ng gobyerno.”
Gayunman, binigyang-diin ng iba pang mambabatas na mas mahalaga ngayon ang bilis ng aksyon kaysa sa politikal na debate. “Habang pinagtatalunan natin ang proseso, tuloy-tuloy namang nawawala ang ebidensya. Tumatakas ang mga sangkot. Lumalalim ang sugat ng bayan,” saad ng isang kongresista.

Habang nagpapatuloy ang mga talakayan, lumabas din ang ulat mula sa ICI na may plano nang bawiin ng pamahalaan ang mga ari-arian ng mga opisyal na sangkot sa korapsyon sa pamamagitan ng “civil forfeiture.”
Ayon kay ICI Chairman Andres Reyz Jr., mas mabilis ang prosesong ito kumpara sa mga criminal case. “Kung mapapatunayang mas malaki ang yaman kaysa sa legal na kita, maaari nang kumpiskahin ang mga property,” paliwanag niya.

Sa parehong panahon, inihanda na rin ng Bureau of Customs ang auction ng ilang luxury cars na pag-aari ng pamilya Discaya—kabilang ang isang Bentley at ang nag-trending na Rolls-Royce. Pitong sasakyan ang boluntaryong isinuko, habang iba pa ay hawak ng BIR para sa imbestigasyon sa hindi nabayarang buwis. Tinatayang aabot sa ₱2 bilyon ang maaaring makuha ng pamahalaan mula rito.

Ngunit sa kabila ng mga aksyon na ito, para sa mga pamilya ng mga nawawalang sabungero, tila kulang pa rin ang lahat. Ang tanong nila ay hindi lang tungkol sa pera o ari-arian — kundi tungkol sa hustisya.
“Wala kaming hinahanap na yaman. Ang gusto lang namin ay sagot. Nasaan ang mga mahal namin? Nasaan ang pangako ng gobyerno?”

Habang lumalalim ang imbestigasyon, patuloy na lumalakas ang sigaw ng bayan para sa pagbabago. Dumarami ang nananawagan sa Ombudsman, sa DOJ, at sa Kongreso na itigil na ang palusot at pabilisin ang mga proseso.
“Bago pa tuluyang mawala ang tiwala ng tao, dapat may managot,” pahayag ng isang mambabatas na humiling na huwag pangalanan.

Sa ngayon, walang kasiguraduhan kung kailan matatapos ang mga imbestigasyon o kung kailan maglalabas ng warrant of arrest ang Sandiganbayan. Pero isang bagay ang malinaw: hindi na mananahimik ang mga pamilya ng mga nawawala.
Sa bawat dasal at sigaw nila sa labas ng DOJ, naririnig ng bayan ang kanilang mensahe — hustisya, hindi pangako.

At habang unti-unting lumalabas ang mga detalye ng mga katiwaliang bumabalot sa mga proyekto ng pamahalaan, mas lalong tumitibay ang panawagan ng mga Pilipino: sapat na ang mga dahilan, panahon na para sa tunay na aksyon.