“May mga ipinanganak na kulang sa katawan… ngunit sobra-sobra sa tapang. At minsan, ang isang paglalakbay na hindi planado ang siyang magbubukas ng pintuang matagal na niyang inaasam.”

Sa paanan ng bundok ng Struz, may isang liblib na baryong tila nakalimutan ng panahon. Doon nakatira si Aurea Limsiko, isang dalagang dalawang dekada pa lamang nabubuhay pero tila mas marami nang sugat ang puso kaysa edad. Ipinanganak siyang walang mga kamay, ngunit kung mayroong isang katangiang hindi nawala sa kanya, iyon ay ang hindi matinag na apoy sa kanyang mga mata—isang apoy na hindi kailanman nagpagupo sa kanya.

Tuwing umaga, nagsisimula ang araw niya sa pagbangon gamit ang kanyang mga paa. Inaabot niya ang lumang alarm clock sa sahig at tinutupi ang banig nang hindi humihingi ng tulong. Sa maliit nilang bahay na gawa sa kahoy at kawayan, nakahiga sa papudpod na papag ang tanging taong nagmahal at nagtaguyod sa kanya—si Tiyang Milagros, limampu’t walong taong gulang, na araw-araw ay lumalaban sa sakit sa bato.

Aurea, huwag ka masyadong mapagod, mahina at pautal na wika ng matanda. Ngunit kahit naroon ang lungkot at pag-aalala sa tinig nito, ngumiti lang si Aurea. Konti na lang ‘to, Tiyang. Magluluto pa po ako ng almusal. Kailangan n’yo ng lakas.

Sa paglalakad niya patungong maliit na kusina, ramdam niya ang pag-indayog ng sahig na kawayan. Sumasayaw ang liwanag ng araw sa siwang ng dingding, tumatama sa kaning lamig na nakahain sa mesa. Sa ilang segundo, natigil ang lahat ng bigat sa dibdib niya. Pero mabilis din iyong naglaho. Marami pa siyang kailangang gawin. Marami pa siyang kailangang patunayan.

Ginamit niya ang mga paa sa pag-ipit ng kutsilyo, hiniwa ang kamatis at sibuyas na parang musikerong sanay na sa tugtog. At matapos maihanda ang almusal para sa kanya at sa tiyahin, agad siyang nagtungo sa karinderya ni Aling Dorina kung saan siya tumutulong upang kumita kahit kaunti.

Pagdating niya roon, sinalubong agad siya ng may-ari. Buti dumating ka, Aurea. May order na naman tayong pares at tapsilog. Opo, Aling Dorina, sagot niya sabay kuha ng plastic gloves gamit ang mga paa. Ngunit hindi lahat ng tao ay may pusong tulad ng kay Dorina.

Oh, tingnan n’yo na si Aurea o! sigaw ni Brando, tambay ng baryo. Ano, kaya mo ba ‘yan? Baka matapon mo na naman gamit ang mga paa mo.

Tawanan ang sumunod. Napalunok si Aurea ngunit hindi nagpatalo. Kung gusto n’yo po, kayo na lang po ang maghulog sa basurahan mamaya.

Aba, sumasagot na! tili ni Brando saka nagtawanan lalo ang mga kainuman. Ngunit agad silang pinutol ni Aling Dorina. Tumigil nga kayo. Mas mainam pa ang batang ‘to kaysa sa inyong lahat.

Napangiti si Aurea. Hindi dahil sa papuri, kundi dahil may panig sa kanya kahit papaano. Ngunit higit pa sa mga salita ng mga tao ang dahilan kung bakit araw-araw ay lumalaban siya—kailangan niya ng pera pang-dialysis ng tiyahin. At iyon ang pinakamabigat na pasanin niya.

Pagsapit ng hapon, umuwi siya bitbit ang kaunting bigas at gulay. Habang naglalakad sa gilid ng palayan, bumalik sa isipan niya ang nakaraan. Naiwan siyang walang magulang nang edad tatlo, inanod sa baha ang mga ito. Si Tiyang Milagros na ang nagpalaki sa kanya, walang pag-aalinlangan, walang pagreklamo. At ngayon, nanghihina na ito. Kung mawawala si Tiyang…

Ayaw niyang tapusin ang iniisip.

Pagdating niya sa bahay, nadatnan niya ang tiyahin sa balkonahe, humihinga nang hirap, tila pinipilit abutin ang huling sinag ng araw. Tiyang, bakit kayo nandito? tanong niya. Gusto ko lang makita ang araw. Malay ko ba kung hanggang kailan ko pa ‘yan masisilayan.

Umupo si Aurea sa tabi niya, sumandal sa balikat nito. Gagawa po ako ng paraan. Babawi ako sa inyo. Hindi mo kailangan maging superwoman, sagot ng tiyahin sabay ngiti. Pero alam kong malayo ang mararating mo.

Sa gabing iyon, doon niya napagtantong hindi siya maaaring manatili sa baryo. Kailangan niyang sumugal. Kailangan niyang tumungo sa Maynila.

Kinabukasan, tumunog ang cellphone niya, tumatawag si Ron, ang pinsang nagmamahal sa kanya. Ate Aurea, may hiring dito sa Maynila! Malaking kumpanya. Subukan mo kaya? Napasinghap siya. Pag nag-apply ako… papaano ‘yan? Wala akong kamay.

Hindi mo malalaman hangga’t di mo sinusubukan.

Minsan, sapat na ang isang tinig para mabago ang desisyon ng isang tao. At doon nagpasya si Aurea. Pupunta siya sa Maynila.

Nang nagpaalam siya kay Tiyang Milagros, halos mabasag ang puso niya. Ngunit imbes na pigilan siya, hinawakan lang siya ng tiyahin sa ulo. Aurea, sulit na ang buhay ko dahil sa’yo. Pero mag-ingat ka. Huwag mong iisipin na wala kang halaga.

Kinabukasan, maagang-maaga pa’y nasa bus na siya. Bitbit ang ticket gamit ang bibig, at sling bag na nakasukbit sa balikat gamit ang mga paa. Habang umaandar ang bus palayo sa baryo, pakiramdam niya ay unti-unting tinatanggal ang isang piraso ng kaluluwa niya.

Kasama ng kaba ang isang bagay na hindi pa niya gaanong nararamdaman noon—pag-asa.

Sa loob ng bus, napansin niya ang titig ng iba. Ngunit isang estudyanteng si Trixy ang ngumiti at lumapit. Ate, ako si Trixy. Papuntang Maynila ka rin? Opo, maghahanap ng trabaho. Wow, ang tapang mo.

Magkausap silang buong biyahe. Sa unang pagkakataon, may taong hindi tumingin sa kanya na parang kakaiba. Sa halip tumingin ito sa kanya bilang isang tao, may pangarap, may kwento.

Pagdating sa Maynila, sinalubong siya ng ingay, usok, at libo-libong yabag ng mga taong nagmamadali. May mga bulungan, may mga tinginan. Ngunit hindi na niya hinayaang lamunin siya ng hiya. Hindi ngayon. Hindi na.

At doon nagsimula ang bagong kabanata ng buhay niya.

Isang mundong hindi niya kilala. Isang laban na wala siyang kasiguraduhan kung mananalo. Ngunit sabi nga ng tiyahin niya—huwag mong papayagang maliitin ka nila.

Sa unang araw pa lamang ng paghahanap niya ng trabaho, napagod na siya sa paglalakad. Marami ang tumingin, marami ang nagduda, ngunit may iisang kompanyang huminto at tumingin nang diretso sa kanya. Isang HR na nagngangalang Ma’am Lila ang pinakamagandang nangyari sa araw na iyon.

Hindi kita tinitingnan dahil sa kulang, sabi nito. Tinitingnan kita dahil sa lakas. At iyon ang kailangan namin dito.

At sa unang pagkakataon sa buong buhay niya, may pintong nagbukas na hindi niya kailanman inakalang bubukas para sa kanya.

Nagsimula siyang magtrabaho bilang data encoder gamit ang specially modified equipment. Pinag-aralan niya ang lahat. Pinagtiyagaan. Pinagpuyatan.

At sa bawat sahod, ang unang pinapadalhan niya ay si Tiyang Milagros.

Ilang buwan ang lumipas, lumakas ang tiyahin dahil sa tuloy-tuloy na dialysis. Minsan tumawag ito habang umiiyak. Aurea, ang laki ng ipinagbago mo. Ang lakas-lakas mo na.

Ngumiti lang si Aurea. Pero ang totoo, sa puso niya, siya pa rin ang dating dalagang takot, ngunit natutong lumaban dahil sa pagmamahal.

Isang araw, habang pauwi siya mula sa trabaho, nilingon niya ang salamin ng jeep. Sa repleksyon, nakita niya ang sarili—walang kamay, pero punong-puno ng tapang.

At naisip niya…

Maraming pintong sarado para sa kanya, pero may iilan na nagbukas dahil hindi siya sumuko. At doon niya napatunayang hindi hadlang ang kapansanan para sa isang pusong handang lumaban para sa pangarap.

At iyon ang simula ng tunay na tagumpay ni Aurea.

Hindi dahil nagkapera siya.

Hindi dahil nagkaprestihiyong trabaho siya.

Kundi dahil, sa wakas, nakita na rin niya ang halaga ng sarili niya.

At kailanman, hindi iyon mawawala.