I. Ang Biglang Pagsuko at ang Pagsabog ng Katotohanan

Matapos ang matagal na paghihintay at pagtatago, ang dating kongresista at negosyante na si Zaldy Co, kinatawan ng Ako Bicol Party-list, ay tuluyan nang binasag ang kanyang katahimikan. Sa pamamagitan ng isang video na inilabas sa kanyang social media, hindi lamang siya umamin sa kanyang pagkakadawit sa kontrobersyal na isyu ng flood control projects issues ng bansa, kundi nagbigay rin siya ng detalyadong ‘tell-all’ na naglalantad ng mga pangalan, resibo, at mga ebidensyang nagtuturo sa pinakamataas na antas ng administrasyon. Ang kanyang pagsasalita ay hindi lamang isang simpleng pag-amin, kundi isang masinsinang pagsisiwalat na nagbunsod ng isang political earthquake sa buong Pilipinas. Ang kanyang video, na tinaguriang ‘Part 1’ pa lamang, ay nagpahiwatig na mas marami pang pasabog ang nakahanda niyang ilabas, na nag-aanyaya sa publiko na huwag muna siyang husgahan.

II. Ang Utos na Manahimik at ang P50 Bilyong Kontrobersiya

Isa sa pinakamabigat na pahayag ni Co ay ang umano’y direktang utos na natanggap niya mula mismo kay Pangulong Ferdinand Marcos Jr. (PBBM). Ayon kay Co, sinabihan siyang huwag nang bumalik ng bansa at manatili na lamang na tahimik matapos ang kanyang pag-alis noong Hulyo 19, 2025, para sa isang medical checkup. Nagbabalak pa sana siyang bumalik matapos ang SONA ni PBBM, subalit hindi na ito natuloy. Ang rason? Isang tawag mula kay dating House Speaker Martin Romualdez, na nagpayo sa kanyang huwag nang magpakita at lumayo na lang sa bansa, na may pangakong aalagaan siya kapag ginawa niya ito. Mabilis siyang naniwala sa kanyang mga kasamahan sa pulitika, ngunit sa bandang huli, naramdaman niyang ginamit lamang siya. “Ginawa lang akong poster boy” ng administrasyon sa laban kontra-korupsyon, ang kanyang mapait na paglalahad.

Ngunit ang pinakakontrobersyal na isiniwalat niya ay ang pagpasok ng Php100 billion na proyekto para sa 2025 General Appropriations Act. Ayon kay Co, sinabihan siya ni Department of Budget and Management (DBM) Secretary Amen Pangandaman matapos ang kanilang BYCAM meeting tungkol sa balak ng Pangulo. Maaari umano niyang kumpirmahin ang balita kay Undersecretary of the Office of the Executive Secretary Adrian Bersamin, na kasama rin sa pulong. Matapos makumpirma ang balita, muli niyang kinausap si Romualdez, at doon na niya narinig ang makasaysayang katagang, “What the President Wants He Gets.” Isang patunay umano ito na ang utos ng hari ay hindi pwedeng mabali.

III. Ang ‘Brown Leather Bag’ at ang Hindi Pwedeng Baguhin na Utos

Nagkaroon ng pagkikita sa pagitan nila Romualdez at Co sa Aguado Building ng Malacañang Palace, at present din sa pagkikita nila si Justice Undersecretary Jojo Cadiz. Sa pagkukwento ni Co, nakuha niya ang listahan ng mga proyekto na umano’y galing mismo kay PBBM, na nakalagay sa isang “brown leather bag.” Idiniin ni Co ang kahalagahan ng bag na ito, na narinig niya raw mismo sa Pangulo na, matapos ang May 2022 elections, ay nag-utos na “Maiwan na ang lahat, huwag lang ang brown letter bag.”

Dahil sa sobrang laki ng Php100 billion, na kung ipapasok sa budget ng Department of Public Works and Highways (DPWH) ay mas lalaki pa sa pondo ng Department of Education (DepEd)—isang hindi katanggap-tanggap na praktis—nakiusap si Co na Php50 billion na lamang ang ipasok. Iminungkahi na ang natitirang kalahati ay ilagay na lamang sa unprogrammed funds ng 2025 budget, dahil Office of the President din naman daw ang nagre-release ng lahat ng unprogrammed funds. Ngunit mariin ang tugon ni PBBM, aniya: “Ipasok niyo yan dahil naipangako na sa akin yan ni Speaker Martin at hindi na ito pwedeng baguhin.”

IV. Ang Listahan ng mga Sangkot at ang Babala ni PBBM

Sa kanyang patuloy na pagbubunyag, naglabas din si Co ng listahan ng mga proyektong iniutos sa kanya, na nakapangalan sa iba’t ibang distrito sa NCR, Luzon, Visayas, at Mindanao. Kasama rin sa listahan ang mga pangalan ng mga contractors na nakatakdang gumawa ng mga proyektong ito, tulad ng Alpha and Omega General Contractor and Development Corporation, Legacy Construction, LRTK Builders, MG Samidan Construction, QM builders, Royal Crown Monarch Construction, Triple A Construction, at Wawa Builders. Ang mga ito ay kabilang umano sa top 15 contractors ng flood control projects, batay sa sumbong sa pangulo.ph website.

Hindi lamang flood control ang isiniwalat. Kasama rin sa listahan ang mahigit Php18 billion na budget para sa iba pang ahensya ng gobyerno tulad ng Philippine Coconut Authority, National Electrification Administration, National Housing Authority, Office of the President para sa 2026 ASEAN Summit, at Department of Information and Communications Technology (DICT).

Kasabay ng ‘tell-all’ ni Co, nagbigay ng babala si PBBM noong nakaraang ulat na may magaganap na pag-aresto bago ang Pasko kaugnay ng Flood Control Projects Probe. “Wala silang Merry Christmas,” ang kanyang mensahe sa mga sangkot. Ayon sa Pangulo, may mga kaso na ng bid manipulation and bid rigging na nai-refer sa Philippine Competition Commission, at ang Independent Commission for Infrastructure (ICI) ay nagsumite na ng case referrals sa Ombudsman na kinasasangkutan ng 37 indibidwal, kabilang ang mga mambabatas, opisyal ng DPWH, at mga kontratista.

V. Ang Paglisan at ang Interpol Blue Notice

Ang pagtatago ni Co ay nagsimula noong nagbitiw siya sa pwesto noong Setyembre 29, 2025, bilang kinatawan ng Ako Bicol Party-list. Sa kabila ng paglisan, tiniyak niyang tuloy-tuloy ang party list sa mga programa at serbisyo nito. Sa pagtatago niya sa ibang bansa, ilang netizens na nasa Europa ang hindi sinasadyang makita siyang namamasyal sa mga bansa tulad ng Spain at Portugal. Dahil dito, humiling ang Department of Justice (DOJ) ng isang International Criminal Police Organization (Interpol) Blue Notice upang subaybayan ang kanyang kinaroroonan at mga aktibidad.

Dagdag pa rito, hindi pinayagan si Co na tumestigo sa pamamagitan ng Zoom sa imbestigasyon ng Senado noong Nobyembre 14, alinsunod sa desisyon ni Senate President Pro Tempore Panfilo Lacson, dahil maaari umano itong magbigay sa kanya ng platform para sa propaganda nang walang pananagutan o probative value. Sa huli, ang paglalantad ni Co ay nagbigay ng malaking pag-asa sa publiko na makita ang hustisya at pananagutan sa mga opisyal na naglustay ng pera ng bayan. Ang laban kontra-korupsyon ay nagsisimula pa lamang, at ang mga isiniwalat ni Zaldy Co ang nagbigay ng pinakamalaking hudyat para sa pagbabago.