Sa isang mundong pabago-bago, kung saan ang mga bayani at kontrabida ay mabilis na nalilimot, may isang pangalan na nananatiling nakatayo, tila hindi kayang tablan ng panahon, ng iskandalo, o maging ng mismong oras: Juan Ponce Enrile.

Sa kanyang edad na 101, si “JPE” ay hindi na lamang isang politiko. Siya ay isang institusyon. Siya ay isang pambansang meme. Siya ay isang “living legend” na ang bawat paghinga ay tila isang paghamon sa mismong konsepto ng mortalidad. Ang kanyang buhay ay ang mismong kasaysayan ng modernong Pilipinas—magulo, kontrobersyal, puno ng dugo, drama, at hindi kapani-paniwalang pagbangon.

At tulad ng isang relikya na napakabigat ang halaga, ang bawat ubo niya, ang bawat pagliban sa publiko, ay agad na nagiging sanhi ng isang pambansang usap-usapan. Muli na namang bumulusok ang mga balita, ang mga “breaking news” na may malalaking titik, na nagsasabing ang “huling sandali” ng dakilang pigura na ito ay dumating na. Ngunit ang kuwento ni Juan Ponce Enrile ay hindi kailanman naging simple.

Ang pinaka-nakakagulat na aspeto ng kanyang buhay sa puntong ito ay hindi ang kanyang papalapit na “huling sandali,” kundi ang kanyang patuloy at tila walang katapusang pag-iral.

Ilang beses na ba siyang “pumanaw” sa social media? Sampung beses? Dalawampung beses? Ang bawat “death hoax” na ito, na karaniwang nagmumula sa mga kahina-hinalang website, ay agad na kumakalat na parang apoy. Nagluluksa ang ilan, nagbubunyi ang iilan. Ngunit sa huli, ang lahat ay nagiging isang malaking biro kapag si Enrile mismo, o ang kanyang mga malalapit na tao, ay lalabas at magsasabing, “Buhay na buhay po.”

Ang “imortalidad” ni Juan Ponce Enrile ay naging isa sa mga pinaka-matatag na pop culture reference sa Pilipinas. Ang mga biro ay walang katapusan: na siya ay naroon na noong unang panahon, na siya ang nagpinta ng huling hapunan, na siya ang nagbigay ng mansanas kay Eba. Ito ay isang paraan ng isang buong henerasyon upang iproseso ang isang taong tila ayaw umalis sa entablado ng kapangyarihan.

Ngunit sa likod ng mga birong ito ay isang malalim na paghanga—o marahil ay takot—sa kanyang hindi kapani-paniwalang tibay. Nalagpasan niya ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Nalagpasan niya ang bawat Pangulo ng Pilipinas mula kay Roxas. Nalagpasan niya ang mga pag-atake, ang mga kudeta na siya mismo ay inakusahang kasangkot, ang mga kaso ng korapsyon, at ang mismong pagkakakulong. At sa edad na 100, bumalik siya sa gobyerno bilang Chief Presidential Legal Counsel, na may isip na mas matalas pa kaysa sa mga politikong kalahati ng kanyang edad.

Ano ang sikreto ni Enrile? Ito ang tanong na nagkakahalaga ng isang bilyong piso. May mga nagsasabing ito ay ang kanyang diyeta. May mga nagsasabing ito ay ang kanyang disiplina. Ngunit para sa mga nag-aral ng kanyang buhay, ang sikreto ay tila nasa kanyang isip.

Si Juan Ponce Enrile ay isang “survivor” sa pinakadalisay na kahulugan ng salita. Ang kanyang buong karera sa pulitika ay isang serye ng pagkalkula, ng pag-alam kung kailan kakampi, kailan lalaban, at kailan tatalikod. Siya ang arkitekto ng Martial Law ni Ferdinand Marcos, ang kanyang pinagkakatiwalaang Ministro ng Depensa. Ngunit siya rin, sa isang iglap, ang naging isa sa mga pangunahing tauhan sa EDSA People Power Revolution na nagpatalsik sa kanyang amo. Ito ba ay pagtataksil? O ito ba ay isang “masterstroke” ng isang taong nakakabasa ng hangin? Hanggang ngayon, depende sa kung sino ang iyong tatanungin.

Ang kanyang paglilingkod bilang Senador, lalo na bilang Pangulo ng Senado, ay nagpakita ng kanyang katalinuhan. Kinatatakutan ang kanyang mga interpellation. Ang kanyang kaalaman sa batas ay tila walang kapantay. Ang kanyang memorya, kahit na sa kanyang pagtanda, ay isang “steel trap,” na kayang alalahanin ang mga pinakamaliit na detalye ng isang batas na ipinasa tatlong dekada na ang nakalilipas. Ito ang Enrile na kinatatakutan ng kanyang mga kaaway—isang taong hindi mo kayang daanin sa mabilisang paliwanag.

Kaya naman, ang mga balita ng kanyang “huling sandali” ay laging tinatanggap na may pag-aalinlangan. Paanong ang isang taong gawa sa bakal ay bigla na lang bibigay?

Ngunit ang katotohanan ay simple: si Juan Ponce Enrile ay isang tao pa rin. Ang 101-taong gulang na katawan ay may hangganan. At habang ang mga balita ng kanyang pagpanaw ay maaaring (at malamang) isa na namang huwad na alarma, ito ay nagpapaalala sa atin ng isang hindi maiiwasang katotohanan: ang “Enrile Era” ay malapit nang magwakas.

At kapag dumating na ang tunay na “huling sandali” na iyon, hindi ito basta-basta magiging isang balita. Ito ay magiging isang lindol.

Ang kanyang paglisan ay hindi lang ang pagtatapos ng isang buhay. Ito ay ang pagsasara ng isang napakahabang kabanata sa aklat ng kasaysayan ng Pilipinas. Siya ang huling natitira sa mga “architects” ng isang panahon na patuloy na humuhubog sa ating kasalukuyan. Ang kanyang pagpanaw ay mag-iiwan ng isang malaking “vacuum” ng impormasyon, ng mga sikretong marahil ay siya na lang ang nakakaalam.

Sino ang tunay na nagplano ng mga bagay-bagay noong Martial Law? Ano ang totoong nangyari sa likod ng mga kurtina ng EDSA? Ang mga sagot sa mga tanong na ito ay maaaring mabaon na kasama niya.

Para sa mga kritiko, ang kanyang paglisan ay isang huli na hustisya. Para sa kanyang mga tagasuporta, ito ay ang pagkawala ng isang henyo. Ngunit para sa karamihan ng mga Pilipino, ito ay magiging… kakaiba. Magiging kakaiba ang mundo na wala si Juan Ponce Enrile.

Sa ngayon, ang balita ng kanyang “pagpanaw” ay isa na namang maling alarma. Siya ay nananatili, isang buhay na monumento ng kapangyarihan, katalinuhan, at hindi kapani-paniwalang tibay. Ang kanyang kuwento ay isang paalala na ang pinaka-makapangyarihang mga tao ay hindi iyong mga sumisigaw, kundi iyong mga nagtatagal.

Ang “huling sandali” ay darating. Iyon ay sigurado. Ngunit hangga’t hindi pa, si Juan Ponce Enrile ay mananatili, nagmamasid, at marahil ay tumatawa, habang ang buong mundo ay patuloy na sumusubok na magsulat ng kanyang huling kabanata, na siya lang ang may hawak ng panulat.