Sa kasalukuyang pagdinig ng Senate Blue Ribbon Committee, muling nag-ugat ang tensyon nang mariing binatikos ni Senador Rodante Marcoleta ang mga alegasyon na may senador na umano’y tumanggap ng 120 milyong piso, batay sa pahayag ni Ramon Tulfo. Nilinaw ni Senador Marcoleta na unang nabanggit ang pangalan ni Ben Tulfo ngunit ang pinagmulan ng pahayag ay si Ramon Tulfo, at hindi dapat basta-basta paniwalaan ang mga ganitong akusasyon nang walang matibay na ebidensya.

Ibinahagi niya ang kuwento ng mag-asawang Pacifico at Sarah Discaya na ayon sa testimonya ng iba ay nilapitan ng isang mambabatas na humingi ng Php1 bilyon, na kalaunan ay napagkasunduan sa Php120 milyon. Gayunpaman, itinuturing ni Senador Marcoleta na ito ay alegasyon lamang at hindi pa kumpirmadong katotohanan. Binanggit din niya ang pagdududa sa ilang bahagi ng mga supplemental affidavits ng mag-asawa, na maaaring naapektuhan ng mga naunang opinyon.

Ipinalabas ni Senador Marcoleta ang sensitibong usapin tungkol sa kredibilidad ng mga testigo, gamit bilang halimbawa si Bryce Ericson Hernandez, isang engineer mula sa Department of Public Works and Highways (DPWH). Ayon sa kanya, hindi dapat agad husgahan ang mga testigo, lalo na kung may mga pagbabago sa kanilang testimonya.

Pagpasok ng isyu sa papel ng Department of Justice (DOJ), pinuna ni Senador Marcoleta ang paglabas ng opinyon ng DOJ Secretary Jesus Krispin Remulla na hindi raw nakabatay sa malinaw na probisyon ng batas. Tinukoy niya ang hindi tamang pagsukat sa “sincerity” o “goodwill” ng mga testigo bilang kondisyon sa witness protection program, na wala naman sa batas.

Lumawak ang talakayan nang ipakita ni Senador Marcoleta ang tinatawag niyang “taba ng pambansang budget,” na may dagdag na pondo na umabot ng humigit-kumulang Php1 trilyon at nagsisilbing daanan ng anomalya. Inilatag niya ang alokasyon ng pondo sa mga kongresista, kung saan ang mga regular na kongresista ay tumatanggap ng Php1 bilyon bawat isa, habang ang mga party-list representatives ay Php50 milyon hanggang Php160 milyon lamang. Bilang halimbawa ng hindi patas na sistema, binanggit niya ang probinsya ng Batanes na may populasyong mas mababa sa 10,000 pero nakakakuha ng alokasyong umaabot ng Php1 bilyon.

Dahil dito, tinutukan ni Senador Marcoleta ang pangalan ni Representative Zaldico at ang kumpanyang Sanwest na sangkot umano sa resibo na nagkakahalaga ng Php3.8 bilyon. Itinulak niya ang tanong kung bakit hindi pa nasisiyasat ng masinsinan ang Sanwest at ang papel nito bilang proponent sa mga proyekto. Kasama rin sa mga pangalan na nabanggit sa testimonya ang mga kongresistang sina Boy Cruz, Tina Pancho, at Danny Domingo, na umano’y kumukuha ng porsyento mula sa mga proyekto, na umaabot mula 25% hanggang 30%.

Ipinaliwanag ni Senador Marcoleta ang mekanismo ng DPWH at Department of Budget and Management (DBM), na kung saan ang DPWH ay nagsusumite ng mga special requests na sinasabing sisingilin mula sa unprogrammed funds kahit walang nakalistang proyekto sa General Appropriations Act (GAA). Para sa kanya, ang unprogrammed funds ay parang standby reserve na madaling mapakinabangan ng mga proponent at mga humihingi ng extrajudicial na alokasyon, na nagdudulot ng “parking” ng pondo at agawan ng interes.

Ginamit ni Senador Marcoleta ang isang analohiya na ang sobrang pondo ay parang kolesterol sa katawan—hindi kailangan at delikado kung mananatili sa sistema. Nilinaw din niya ang pagkakaiba ng legislative immunity at witness protection program, kung saan ang legislative immunity ay para lamang sa mga senador at kongresista, hindi sa mga testigo.

Pinayuhan niya ang komite na maging maingat sa paggamit ng maling termino sa pagdinig upang maiwasan ang kalituhan. Ipinahayag din niya ang pangamba sa ugnayan ng Blue Ribbon Committee at ng Independent Commission on Infrastructure (ICI), na kung saan ang sobra-sobrang pag-asa sa datos mula sa Senado ay maaaring magdulot ng institutional overlap at makaapekto sa accountability. Kaya’t iminungkahi niya na ipatawag ang ICI upang linawin ang limitasyon at saklaw ng koordinasyon, at upang hindi malabag ang prinsipyo ng separation of powers at checks and balances.

Sa pagtatapos ng kanyang talumpati, mariing nanawagan si Senador Marcoleta na sundin ang batas, iwasan ang madaling paghatol sa kredibilidad ng mga testigo, at isagawa ang maingat na pagsusuri ng mga dokumento, resibo, kontrata, at bank records, sa tulong ng DOJ at Commission on Audit. Binanggit niya ang kahalagahan ng proteksyon para sa mga testigo at whistleblowers upang lumabas ang katotohanan.

Panghuli, nagmungkahi si Senador Marcoleta ng mas malinaw na patakaran sa paggamit ng unprogrammed funds at transparency measures upang maiwasan ang pag-ulit ng anomalya, at upang maprotektahan ang pondo para sa kapakanan ng publiko.