Mainit na naman ang politika sa bansa matapos ang pag-anunsyo ng Independent Commission for Infrastructure (ICI) tungkol sa pagsasampa ng kaso laban sa anim na matataas na opisyal ng gobyerno dahil sa umano’y malawakang korapsyon sa mga flood control projects. Pero imbes na masiyahan, marami sa taumbayan ang mas lalo pang nagalit—dahil sa pananahimik ng komisyon tungkol sa pangalan ni Speaker Martin Romualdez.

Ayon sa mga ulat, sina Senador Jinggoy Estrada, Senador Joel Villanueva, dating DPWH Undersecretary Roberto Bernardo, dating Caloocan Representative Mitch Cajayon-Uy, COA Commissioner Mario Lipana, at dating Congressman Elisalde Saldico ang irekomenda ng ICI na kasuhan ng Office of the Ombudsman. Ang mga pangalan na ito ay umano’y nasangkot sa pagtanggap ng suhol at kickback mula sa mga kontratistang sangkot sa flood control projects.

Ngunit para sa marami, kulang ang listahan. Maraming mamamayan at ilang personalidad sa social media, kabilang ang kilalang vlogger na si Banat By, ang nagpahayag ng pagkadismaya at galit. Ang tanong nila: bakit wala ang pangalan ni Speaker Martin Romualdez—ang pinsan ni Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr.—gayong ilang testigo umano ang nagturo sa kanya bilang isa sa mga pangunahing sangkot sa anomalya?

“Ilabas niyo ang imbestigasyon kay Romualdez! Bakit ayaw niyo?” sigaw ng ilan sa mga netizen. “Kung talagang patas ang laban, bakit may pinoprotektahan?”

Ang desisyon ng ICI na itago raw ang ilang bahagi ng imbestigasyon ay lalo pang nagpaalab ng hinala ng publiko. Ayon sa mga kritiko, tila ginamit lamang ang pagsasampa ng kaso sa anim na opisyal bilang “pampalubag-loob” para mapakalma ang taumbayan na galit sa lumalalang korapsyon.

Samantala, nanindigan si Pangulong Marcos Jr. na dapat sundin ang proseso ng batas bago magsampa ng kaso laban sa sinumang inaakusahan. “Kailangan nating pairalin ang due process,” ani niya sa isang pahayag. “Hindi puwedeng basta-basta tayo mag-akusa nang walang sapat na ebidensya.”

Pero para sa mga kritiko, ang tinatawag na “due process” ni Marcos ay may dalawang mukha. Ayon sa kanila, mabilis ang aksyon ng gobyerno kapag kalaban ng administrasyon—ngunit tila mabagal kapag kakampi. “Yung due process daw, para lang sa mga kaalyado nila,” wika ng isang netizen. “Pero kapag kalaban ni Marcos, mabilis ang desisyon—walang paliwanag, walang pagkakataong magpaliwanag.”

Binatikos din ng mga tagasuporta ni dating Pangulong Rodrigo Duterte ang administrasyon. Ayon sa kanila, hindi raw nabigyan ng tamang proseso si Duterte sa mga kasong isinampa laban sa kanya, kumpara sa mga opisyal na malapit sa kasalukuyang pamahalaan. “Walang karapatang magsalita ng due process si Marcos,” sabi ng ilang Duterte loyalists. “Hindi niyo nga binigyan ng due process si dating Pangulong Duterte!”

Bukod dito, umigting pa ang isyu nang maglabas ng datos ang Commission on Elections (Comelec) tungkol sa mga kontratistang nagbigay ng pondo sa ilang kandidato noong 2022 elections. Lumabas na 27 sa 53 kontratista na may flood control projects ang nag-ambag umano ng milyon-milyong piso sa kampanya ng mga politiko—kabilang ang mga konektado sa malalaking proyekto ng DPWH.

Isa sa mga pinangalanang kontratista ay ang Center Ways Construction and Development Incorporated, na umano’y nagbigay ng P30 milyon sa kandidatura ni Senador Francis “Chiz” Escudero. Sa gitna nito, marami ang nagtatanong: gaano kalalim ang ugat ng korapsyon sa flood control projects, at hanggang saan makakarating ang imbestigasyon?

Sa kabila ng mga reklamo, iginiit ng ICI na dumaan sa masusing proseso ang kanilang pagsisiyasat. Ngunit ang desisyon nilang hindi isapubliko ang buong transcript ng mga panayam ay nagdulot ng mas maraming tanong kaysa sagot. Marami ang naghihinala na may mga bahaging sadyang itinago upang protektahan ang ilang personalidad.

“Para saan pa ang transparency kung pipiliin lang nilang ilabas ang mga gusto nila?” tanong ng isang aktibista. “Hindi ba’t ang tunay na hustisya ay dapat bukas sa mata ng publiko?”

Samantala, inihayag ng Kilusang Bayan Kontra Katiwalian (KBK) na maglulunsad sila ng malawakang kilos-protesta sa darating na Nobyembre 30, kasabay ng paggunita sa Bonifacio Day. Ayon sa grupo, layon ng kilosang ito na ipakita sa gobyerno na hindi basta-basta mananahimik ang taumbayan sa harap ng umano’y “paboritismo” sa hustisya.

“Hindi kami titigil hangga’t walang tunay na pananagutan,” ani KBK spokesperson Liza Montenegro. “Hindi sapat na may mga pangalan lang na kinasuhan. Ang gusto naming makita ay hustisya—kahit sino pa ang tamaan.”

Habang tumitindi ang galit ng publiko, nananatiling tahimik ang kampo ni Speaker Romualdez. Wala pa ring opisyal na pahayag mula sa kanya o sa kanyang tanggapan hinggil sa mga alegasyon. Ngunit sa mga mata ng marami, ang pananahimik na ito ay mas lalo pang nagpapalakas ng suspetsa.

Para naman sa ilang tagamasid sa politika, ang isyung ito ay isang malaking pagsubok sa kredibilidad ng administrasyong Marcos Jr. “Kung hindi nito haharapin nang patas at malinaw ang mga paratang, malaking dagok ito sa tiwala ng taumbayan,” ayon kay Prof. Jaime Angeles, isang political analyst. “Hindi sapat na sabihing may due process. Dapat ipakita ito sa gawa.”

Ngayon, habang papalapit ang mga inaasahang pagdinig at protesta, isa lang ang malinaw: ang tiwala ng mga Pilipino sa gobyerno ay muling nakabitin sa alanganin. Ang isyu ng flood control corruption ay hindi na lamang tungkol sa pera, kundi sa prinsipyong matagal nang isinisigaw ng taumbayan—ang pantay na hustisya, para sa lahat.

At kung patuloy na magiging selective ang pagpapatupad ng batas, baka tuluyang mawalan ng saysay ang mga salitang “due process” sa bansa.