Umaalab ngayon sa social media ang isyu tungkol sa diumano’y warrant of arrest mula sa International Criminal Court (ICC) laban kay Senator Ronald “Bato” Dela Rosa. Ayon kay Ombudsman Boying Remulla, mayroon na raw inilabas na warrant ang ICC laban sa dating hepe ng Philippine National Police, dahilan para muling umingay ang usapan tungkol sa “War on Drugs” ng administrasyong Duterte.

Ngunit taliwas sa pahayag ni Remulla, mariin naman itong itinanggi ng iba’t ibang ahensya ng gobyerno, kabilang na ang Department of Justice (DOJ), Department of the Interior and Local Government (DILG), Philippine National Police (PNP), at Malacañang. Maging ang mismong spokesperson ng ICC ay nagsabing wala pa silang inilalabas na bagong warrant, maliban sa kaso ni dating Pangulong Rodrigo Duterte na kasalukuyang nakabinbin pa sa korte.

Sa gitna ng magkasalungat na pahayag, isang tanong ang bumabalot sa publiko: Totoo nga bang may warrant na si Sen. Bato, o isa lang itong maling impormasyon na kumakalat sa gitna ng pulitika?

Ang Simula ng Usok

Nagsimula ang lahat nang sabihin ni Ombudsman Boying Remulla sa isang panayam sa radyo na “may inilabas nang warrant ang ICC laban kay Senator Bato Dela Rosa.” Agad itong umani ng atensyon online at nagdulot ng kalituhan.

Ngunit ilang oras lang matapos ang balita, mabilis itong pinabulaanan ng DOJ. Ayon kay Justice spokesperson Atty. Paulo Martinez, “We are still verifying this information. As of now, we have not seen nor received any copy of such a warrant.” Maging si Interior Secretary Benhur Abalos at DILG Undersecretary John Vic Remulla ay nagsabing wala silang natatanggap na anumang red notice o abiso mula sa Interpol.

Sa kabila nito, si Atty. Harry Roque—dating legal counsel ni dating Pangulong Duterte—ay nagsabing hindi dapat basta-bastang ipagsawalang-bahala ang sinabi ni Ombudsman Remulla.

“Nangyari Na Noon Kay Digong”

Sa isang panayam, sinabi ni Atty. Roque na posibleng totoo ang sinasabi ni Ombudsman Remulla. Ayon sa kanya, ganito rin daw ang nangyari bago ang diumano’y pagdakip kay dating Pangulong Rodrigo Duterte. Noong una raw, walang opisyal na anunsyo mula sa ICC, Interpol, o kahit sa website ng ICC mismo. Ngunit paglaon, lumabas ang katotohanang may nakabinbin na palang warrant of arrest.

Ipinaliwanag ni Roque na may dahilan kung bakit madalas ay “sekreto” ang paglabas ng warrant mula sa ICC. “Kapag nag-issue sila ng warrant of arrest, hindi agad nila inilalabas sa publiko. Ginagawa nila ito para hindi makatakas ang akusado,” aniya.

Dagdag pa ni Roque, “Noon, ako mismo ang nag-check sa website ng ICC, sa Interpol, at pati sa embahada sa Netherlands. Lahat nagsabing wala. Pero ilang araw lang, lumabas na totoo pala. Kaya ngayon, hindi ko agad masasabi na fake news ang sinasabi ni Ombudsman Remulla.”

Posible Bang Maulit Muli?

Kung totoo nga ang sinasabing warrant laban kay Senator Bato, maaari bang maulit ang nangyari kay dating Pangulong Duterte—na sinasabing “kinidnap” papunta sa Hague? Ayon kay Roque, “Posible, pero mahirap nang mangyari sa ngayon.”

Ipinaliwanag niyang naglabas na ng bagong patakaran ang Korte Suprema ukol sa extradition at proseso ng pagdadala ng isang akusado palabas ng bansa. Ayon sa bagong rules, hindi maaaring ipatupad ang anumang dayuhang warrant, kabilang ang galing sa ICC, nang hindi muna dumadaan sa lokal na hukuman sa Pilipinas.

Ibig sabihin, kung sakaling totoo ang warrant laban kay Sen. Bato, hindi siya maaaring basta-bastang dakpin o ipadala sa ICC nang walang proseso sa lokal na korte. Kailangan muna itong aprubahan ng isang Regional Trial Court (RTC) at dumaan sa tamang judicial review hanggang maging pinal ang desisyon.

Magkabilang Panig ng Katotohanan

Sa ngayon, hati ang opinyon ng mga Pilipino. Para sa mga tagasuporta ni Sen. Bato at dating Pangulong Duterte, malinaw itong panibagong “political attack” laban sa mga dating opisyal ng administrasyon. Para naman sa iba, panahon na raw upang managot ang mga sangkot sa madugong kampanya kontra droga.

Ngunit ang mas malaking tanong: Sino ang dapat paniwalaan?

Kung susuriin, iisa pa lang ang opisyal na nagpatibay sa balitang ito—si Ombudsman Remulla. Wala pang opisyal na dokumento, notice, o anunsyo mula sa ICC. Sa kabilang banda, batay sa karanasan ni Roque, posible ring hindi muna inilalabas ng ICC ang warrant upang hindi makatakas ang akusado.

Ito ang dahilan kung bakit marami ang nag-aabang sa susunod na hakbang ng gobyerno at ng ICC. Maglalabas ba ng opisyal na pahayag ang korte sa Hague? O tuluyan nang itatanggi ng Palasyo na may ganitong kaso laban kay Sen. Bato?

Ang Lalim ng Pulitika

Sa mga nakalipas na buwan, muling naging mainit ang ugnayan ng Pilipinas at ng ICC. Matatandaang umatras ang bansa mula sa Rome Statute noong 2019 sa ilalim ng administrasyong Duterte, matapos simulan ng ICC ang imbestigasyon sa mga patayan kaugnay ng “War on Drugs.” Ngunit ayon sa ICC, may hurisdiksyon pa rin sila sa mga kasong naganap bago ang pag-atras ng bansa.

Dahil dito, patuloy nilang iniimbestigahan ang mga dating opisyal ng gobyerno, kabilang ang mga itinuturing na pangunahing tagapagpatupad ng kampanya kontra droga—siyempre, kasama rito si Sen. Bato Dela Rosa, na noo’y PNP chief.

Para sa ilan, ang isyu ay hindi lamang tungkol sa batas, kundi sa pulitika. “Habang nandiyan pa ang administrasyong Marcos Jr., lahat ay posible,” sabi ng ilang komentaryo. “Kung nagawa nilang makipagtulungan noon, hindi malayong mangyari ulit.”

Ang Bagong Batas at ang Proteksyon ng Lokal na Hukuman

Mahalagang tandaan na ayon sa bagong patakaran ng Korte Suprema, walang sinuman ang maaaring ipadala sa ibang bansa nang hindi dumadaan sa lokal na hukuman. Nakasaad din dito na ang sinumang akusado ay may karapatang magpiyansa habang dinidinig ang kaso ng extradition.

Sa madaling salita, kahit totoo pa ang sinasabing warrant ng ICC, hindi basta-basta maipatutupad ito sa Pilipinas. Kailangang dumaan sa matagal na proseso ng korte—mula sa Regional Trial Court, Court of Appeals, hanggang sa Korte Suprema.

Kung ikukumpara sa panahon ni Duterte, mas mahigpit na ngayon ang mga regulasyon. Kaya para kay Roque, mas mahirap nang “dakpin” si Sen. Bato nang walang legal na proseso.

Ang Epekto sa Taumbayan

Habang patuloy ang usapan sa social media, marami ang naguguluhan kung ano nga ba ang totoo. May ilan na naniniwalang bahagi lang ito ng “psywar” sa pulitika—isang paraan upang pahinain ang imahe ni Sen. Bato bago ang susunod na halalan. May ilan naman na nagsasabing senyales na ito ng unti-unting pagbabalik ng pananagutan para sa mga sangkot sa kontrobersyal na kampanya kontra droga.

Ngunit sa kabila ng lahat ng haka-haka, isang bagay ang malinaw: muling nahati ang opinyon ng sambayanan. Sa isang banda, naroon ang paniniwala sa hustisya at pananagutan. Sa kabila naman, ang pagtitiwala at katapatan sa mga lider na kanilang sinundan sa loob ng maraming taon.

Sa Huli

Totoo man o hindi ang sinasabing warrant ng ICC laban kay Sen. Bato Dela Rosa, malinaw na may malaking epekto na ito sa larangan ng pulitika at sa pananaw ng publiko.

Habang wala pang opisyal na kumpirmasyon, isa lang ang sigurado: ang usaping ito ay magpapatuloy sa mga darating na araw—at maaaring muling yumanig sa buong bansa kapag tuluyang napatunayan na totoo nga ang sinasabi ni Ombudsman Boying Remulla.

Sa panahon ngayon na mabilis kumalat ang impormasyon, minsan mahirap malaman kung alin ang totoo at alin ang propaganda. Kaya marahil, ang pinakamatalinong gawin ay ang maghintay ng pormal na anunsyo—at manatiling mapanuri sa bawat balitang maririnig.