Sa isang pambihirang pag-unlad sa matagal nang sinusubaybay na kaso ng mga nawawalang sabungero, muli nating nahaharap ang bayan sa seryosong tanong: ano na nga ba ang katotohanan? Mula sa unang sumbong ng mga pamilya hanggang sa plano ng paghahanap sa mabihirang lalim ng Taal Lake, ang kasong ito ay patunay na ang mga matang nakamasid ay hindi basta basta mauubos.

Simula ng kaso at ang mga pamilyang naghihintay
Mayo 11 2021 — sa bayan ng Santa Cruz, Laguna, isang driver na si Glenn Arzen Hermar, na kasama lang sa isang van na gagamitin sa sabong, ay nawala. Kasama rin niya ang iba — anim sa kabuuan — at wala nang muling impormasyon tungkol sa kanila. Ang nakalipas na mga taon ay inilaan ng kaniyang ina na si Marlin Hermar para sa paghahanap ng katotohanan at hustisya.
Ngunit hindi lang ito ang isolated incident. Bagkus, isang serye ng pagkawala ang nakarekord mula 2021 hanggang 2022 ng kabuuang 34 ang mga sabungero o sumasali sa sabong na nanatiling wala nang bakas.

Pagtugis ng awtoridad: PNP at DOJ kumilos
Sa pagdaan ng panahon, lumabas ang mga papasok na ebidensiya: sinabi ng Philippine National Police (PNP) na may mga lugar na itinukoy kung saan maaaring dinulugan o itinapon ang mga nawawala — kabilang na ang mga bahagi ng Taal Lake.
Samantala, ang Department of Justice (DOJ) ay nag-ulat na umabot na sa yugto kung saan may natagpuang mga labi sa Taal Lake na inaakalang kaugnay ng kaso.
Malinaw: hindi na ito simpleng “wala lang” na pangyayari — may sinisiyasat na malalim, sistematiko at posibleng marahas na kriminal na gawain.

Mga iti­nukoy na suspek at ang whistleblower
Isa sa pinaka-mainit na bahagi ng kaso ay ang mga paratang ng whistleblower na si Julie “Dondon” Patidongan (alias “Totoy”) na nagsabing ang mga nawawalang sabungero ay sinaklolohan, minanipula at posible’y nilusob ng isang sindikato may kaugnayan sa online sabong (“e-sabong”). Aniya, itinapon umano sa Taal Lake ang mga bangkay.
Kasama sa mga ipinangalan ay ang private individual na si Atong Ang at ang dating artista na si Gretchen Barretto, na parehong nag-awat na may kinalaman sa kaso.
Bukod pa rito, ayon sa National Police Commission (NAPOLCOM), mayroong 18 pulis na tinukoy sa complaint-affidavit na may kaugnayan sa pagkawala ng sabungero.

Paghahanda ng warrant at supporta sa mga pamilya
Sa pinakahuling development, inihayag ng DOJ at PNP na may imminent na arrest warrant ang ilalabas para sa mga taong sangkot, habang patuloy ang forensic at DNA testing sa mga labi na nakuha na. Sa panayam, si Marlin Hermar ay nagsabing “natapos na po yung preliminary investigation… naghihintay na lang kami ng resolusyon na ma-serve ang warrant.”
Ayon sa kanila, mahigit 30 ang nagpakuha ng DNA sample para makumpara sa posibleng nakuhang bahagi ng remains.

Epekto sa mga lokal na komunidad
Habang ang kaso ay sumisid sa legal at kriminal na aspekto, may malalim din itong epekto sa mga mamamayan sa paligid ng Taal Lake. Ang presyo ng tawilis — isang isda na kilala sa lugar — ay bumagsak nang malaki matapos lumabas ang balitang may mga labi sa lawa. Maraming mangingisda ang nawalan ng kita dahil sa pangamba ng mga mamimili.

Bakit ito mahalaga?
Para sa mga pamilya ng nawawala, hindi lang ito laban sa pagkawala ng kanilang mahal sa buhay — ito ay laban para sa katotohanan at hustisya. Para sa buong bansa, ito ay senyales ng kung paano maaaring magamit ang kapangyarihan at impluwensya sa ilalim ng kadiliman.
Sinasabi ng DOJ na “hindi ito maaring isettle out of court” at dapat hanapin nang buong-buo ang katotohanan.

Ano ang susunod?
Ang mga dapat bantayan sa mga susunod na araw ay:

Pag-iissue ng arrest warrants para sa mga pangunahing akusado.

Konklusyon ng DNA testing at forensic analysis ng mga labi.

Paglabas ng detalye mula sa DOJ o PNP tungkol sa karagdagang nahahanap na lugar ng pagtatapon.

Panawagan ng accountability para sa mga pulis na may pagkakakilanlan sa listahan ng mga akusado.

Sa huli…
Ang pagkawala ng sabungero ay hindi simpleng istorya ng kalikasan o pagkakamali. Ito ay isang kuwento ng kapangyarihan, takot, pananakot, at paghahangad ng katotohanan. Habang naghihintay ang maraming pamilya, ang bansa ay nanonood. At ang tanong ay nananatili: makakamit ba natin ang hustisya? Kayang tapusin ng ating mga institusyon ang inilatag na kurso ng katotohanan at pananagutan?

Sa pagitan ng mga dokumentong inilabas, mga affidavit na ikinakabit, at mga labi na sinusuri sa ilalim ng dagat — ang kasong ito ay may malaking pasaning panlipunan. Hindi lang para sa mga nawawala, kundi para sa ating pambansang integridad.
Hanggang makauwi ang matagal na nawawala, hindi mapapaligiran ng dilim ang katotohanan.